Διονυσία Γκομώλη: “Η πρόληψη είναι από τους πιο αποτελεσματικούς πυλώνες στην αντιμετώπιση των εξαρτήσεων”
Η Διονυσία Γκομώλη- κοινωνική λειτουργός του Κέντρου Πρόληψης “Παρεμβάσεις” της ΠΕ Ηλείας και Συντονίστρια στο Πανελλήνιο Δίκτυο Φορέων Πρόληψης της Εξάρτησης μιλά στην “Πρωινή”
Συνέντευξη στην Ελένη Παπαδοπούλου
Πριν από λίγες μέρες υλοποιήθηκε ένα καινοτόμο πρόγραμμα πρόληψης των εξαρτήσεων και προαγωγής της ψυχοκοινωνικής υγείας στο Γυμνάσιο Λαμπείας. από το Κέντρο Πρόληψης “Παρεμβάσεις” της ΠΕ Ηλείας. Η 1η φάση περιελάμβανε 2 παράλληλες συναντήσεις ευαισθητοποιήσεις με την ομάδα των εκπαιδευτικών και την ομάδα των μαθητών αντίστοιχα, όπου εργάστηκαν πάνω στο ίδιο περιεχόμενο -η επικοινωνία στις ανθρώπινες σχέσεις ως παράγοντας ανάπτυξης της ψυχοκοινωνικής υγείας- με την υποστήριξη της κοινωνικής λειτουργού του Κέντρου Πρόληψης Διονυσίας Γκομώλη. Ήταν μια εξελικτική συνεργασία, δηλωτική των σχέσεων εμπιστοσύνης της παρουσίας των «Παρεμβάσεων» που έχουν αναπτυχθεί με την εκπαιδευτική κοινότητα εδώ και 30 χρόνια, στην πρόληψη των εξαρτήσεων και της προαγωγής της ψυχοκοινωνικής υγείας στο σχολικό πλαίσιο της Π.Ε. Ηλείας.
Σήμερα, μιλά στην «Πρωινή» για το πρόγραμμα στην Λαμπεία και γενικότερα για το έργο του Κέντρου Πρόληψης της ΠΕ Ηλείας, η κοινωνική λειτουργός Διονυσία Γκομώλη – που ήταν η εκπαιδεύτρια των εκπαιδευτικών- μέλος του Δ.Σ. των «Παρεμβάσεων» και Συντονίστρια στο Πανελλήνιο Δίκτυο Φορέων Πρόληψης της Εξάρτησης .
ΕΡ: Κα Γκομώλη, πρόσφατα ολοκληρώθηκε στο Γυμνάσιο Λαμπείας ένα καινοτόμο πρόγραμμα από τις «Παρεμβάσεις» που αφορά την πρόληψη των εξαρτήσεων και προαγωγής της ψυχοκοινωνικής υγείας για εκπαιδευτικούς και μαθητές με την δική σας υποστήριξη ως κοινωνική λειτουργός του Κέντρου Πρόληψης Ηλείας. Θα θέλατε να μας πείτε ποια είναι η καινοτομία του και ποιο στόχο είχε;
Το συγκεκριμένο πρόγραμμα είναι αποτέλεσμα της συνεργατικής φιλοσοφίας που υπηρετούν οι «Παρεμβάσεις» και όλοι οι αντίστοιχοι φορείς στην Ελλάδα τα τελευταία 30 χρόνια λειτουργίας τους, εφαρμόζοντας προγράμματα κοινοτικής πρόληψης. Κοινοτική πρόληψη σημαίνει με απλά λόγια επιστημονική τεκμηριωμένη παρέμβαση σε ομάδες, πλαίσια, κοινότητες που ζουν και μεγαλώνουν οι νέοι του “αύριο”, με σεβασμό πάντοτε στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτών των τοπικών κοινοτήτων. Όπως αντιλαμβάνεστε μια απομακρυσμένη ορεινή σχολική κοινότητα, μια οικογένεια και η ευρύτερη κοινότητα μέσα στην οποία υπάρχουν, διαμορφώνει μια εντελώς διαφορετική εκπαιδευτική – παιδαγωγική, οικογενειακή ,πολιτισμική κουλτούρα από ένα σχολείο, μια οικογένεια, μια ευρύτερη κοινότητα που βρίσκεται σε ένα αστικό κέντρο. Σε αυτό το πρόγραμμα λοιπόν ο φορέας μας έκανε «απόσβεση» των σχέσεων εμπιστοσύνης που έχει δημιουργήσει εδώ και 30 χρόνια στην Π.Ε. Ηλείας με την σχολική κοινότητα. Ο στόχος του προγράμματος είναι ο ίδιος διαχρονικά- η καλλιέργεια σχέσεων επικοινωνίας στο σχολικό πλαίσιο ως προστατευτικός παράγοντας απέναντι σε κάθε είδους εξαρτήσεις- η καινοτομία όμως έγκειται στο γεγονός πως το πρόγραμμα αυτό αναπτύχθηκε σε αγαστή ενεργητική συνεργασία των δύο φορέων που υπηρετούν τον ίδιο σκοπό -την ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των νέων ανθρώπων! Η διευθύντρια του σχολείου κ. Νατάσα Κατσουλιέρη, υπήρξε συν συντονίστριά μου στην ομάδα μαθητών με μεγάλη επιτυχία. Επιπροσθέτως, το κοινό περιεχόμενο που επεξεργάστηκαν παράλληλα οι δύο ομάδες, αποτέλεσε τον κοινό τόπο επικοινωνίας τους! Κατ’ αυτόν τον τρόπο το πρόγραμμα αυτό διεύρυνε τόσο την συνεργατική φιλοσοφία της πρόληψης, όσο και την αποτελεσματικότητα του, καθώς η εμπειρία αυτή έδωσε την ευκαιρία σε εκπαιδευτικούς και μαθητές να μοιραστούν σκέψεις και προβληματισμούς τους σχετικά με το θέμα της επικοινωνίας στις ανθρώπινες σχέσεις. Ενδεικτικό της σημασίας που είχε αυτή η εμπειρία είναι και το αίτημα για 2 εκ νέου συναντήσεις στους μαθητές που προέκυψε μετά από επικοινωνία μαθητών και εκπαιδευτικών!
ΕΡ: Όλα αυτά τα χρόνια λειτουργίας των «Παρεμβάσεων» έχουν υλοποιηθεί αμέτρητα προγράμματα και δράσεις βιωματικού χαρακτήρα για το ευαίσθητο κοινωνικό θέμα της πρόληψης των εξαρτήσεων. Αυτά αφορούν διαχρονικά στην ενδυνάμωση της επικοινωνίας στην οικογένεια, στο σχολείο σε θέματα και προκλήσεις που η κοινωνική πραγματικότητα φέρνει στο προσκήνιο, όπως και αυτό της συμπερίληψης. Θα θέλαμε να μας μιλήσετε για την αποτελεσματικότητα αυτών των προγραμμάτων.
Τα προγράμματα των «Παρεμβάσεων» από το 2021 και μετά σχεδιάζονται και υλοποιούνται πλέον σύμφωνα με τις Ευρωπαϊκές Προδιαγραφές Πρόληψης (EUPRO), οι οποίες διασφαλίζουν τη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα τους, καθώς έχουν οριστεί στη βάση επιστημονικών τεκμηριωμένων στοιχείων.Η ετήσια έκθεση του2023 του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά (ΕΚΤΕΠΝ), που ιδρύθηκε το 1993 και λειτουργεί στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης των Ναρκωτικών (EUDA) και σκοπός τους είναι η συλλογή, επεξεργασία και δημοσίευση επιστημονικά έγκυρων εθνικών στοιχείων για όλες τις παραμέτρους που αφορούν τα ναρκωτικά, επικαιροποιεί την αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων πρόληψης στην Ελλάδα στα εξής σημεία:
- Στη διάρκεια της πανδημίας οι φορείς πρόληψης προσάρμοσαν τις δράσεις τους στις νέες συνθήκες παρέχοντας σημαντική ψυχοκοινωνική στήριξη στην οικογένεια, το σχολείο και την ευρύτερη κοινότητα
- Από το 2021 με το θεσμό «Εργαστήρια Δεξιοτήτων» που έχουν πλέον ενταχθεί στο ωρολόγιο πρόγραμμα νηπιαγωγείων, δημοτικών και γυμνασίων έχει διευρυνθεί σημαντικά η εφαρμογή προγραμμάτων πρόληψης στον μαθητικό πληθυσμό.
- καταγράφεται σημαντική αύξηση στα προγράμματα για την οικογένεια αλλά και για ευάλωτες ομάδες όπως οι μετανάστες , οι πρόσφυγες
- Τέλος τα προγράμματα συμπερίληψης που αφορούν τα έμφυλα στερεότυπα, τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα του φύλου καταγράφουν σημαντική παρουσία στις παρεμβάσεις πρόληψης.
ΕΡ: Με αφορμή τα φαινόμενα παιδικής κακοποίησης και ενδοοικογενειακής βίας που δυστυχώς πληθαίνουν, όπως και του σχολικού εκφοβισμού, τι ρόλο παίζουν οι “Παρεμβάσεις” στην πρόληψη αυτών των φαινομένων;
Στην πρόληψη των εξαρτήσεων κυρίαρχο λόγο έχει η προαγωγή της ψυχοκοινωνικής υγείας, δηλ η καλή σχέση με τον εαυτό και τους άλλους. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από την καλλιέργεια των προσωπικών και κοινωνικών δεξιοτήτων όπως η αυτοεκτίμηση, ο αυτοέλεγχος, η ενσυναίσθηση, η συνεργασία, η αλληλεγγύη κ.α.. Ενδυναμώνοντας λοιπόν αυτές τις δεξιότητες ζωής καταλαβαίνετε πως μπαίνει ένα ισχυρό ανάχωμα στις παραπάνω συμπεριφορές που αναφέρατε. Γι αυτό άλλωστε είναι και τόσο σημαντική η κοινοτική πρόληψη και η παρουσία των φορέων που την εφαρμόζουν γιατί τα προγράμματα τους απαντούν σε πολλές σύγχρονες ανάγκες φροντίζοντας έτσι στον περιορισμό αυτοκαταστροφικών ή ετεροκαταστροφικών συμπεριφορών.
ΕΡ: Εκτός από μέλος του Δ.Σ. του Κέντρου Πρόληψης Ηλείας, στο οποίο εκπροσωπείτε τους εργαζόμενους, εκπροσωπείτε τις «Παρεμβάσεις» και στο Πανελλήνιο Δίκτυο Φορέων Πρόληψης της Εξάρτησης από τον ρόλο της Συντονίστριας.Το νέο νομοσχέδιο πέραν των διαρθρωτικών αλλαγών που οραματίζεται,προτείνει και αλλαγή φιλοσοφίας των προγραμμάτων πρόληψης. Τι στάση έχει σήμερα το Πανελλήνιο Δίκτυο απέναντι σε αυτή την αλλαγή;
Το Πανελλήνιο Δίκτυο Φορέων Πρόληψης της Εξάρτησης δημιουργήθηκε το 1993 σχεδόν παράλληλα με την θεσμοθέτηση των Κέντρων Πρόληψης από τον ΟΚΑΝΑ και την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Πρόκειται για μια άτυπη συλλογικότητα θεσμοθετημένων και εθελοντικών φορέων από Ελλάδα και Κύπρο, που δραστηριοποιείται εδώ και 30 χρόνια στην ανάδειξη της επιστημονικής εμπειρίας και στην εκπαίδευση της επιστήμης της πρόληψης. Σήμερα, που το νομοσχέδιο απαξιώνει την μέχρι τώρα ελληνική εμπειρία της επιστημονικά τεκμηριωμένης πρόληψης, το Δίκτυο μέσα από το διαχρονικό του έργο- τη διοργάνωση Επιστημονικών Πανελληνίων Συναντήσεων- προετοιμάζει την 14η Πανελλήνια Επιστημονική Συνάντηση στην Αθήνα, στις 27-29 Ιουνίου 2025 με κεντρικό μήνυμα «ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΩΝ ΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ:30 χρόνια μετά…Επιστήμη και Κοινότητες χαράσσουν νέους δρόμους». Στόχος και αυτής της Πανελλήνιας Συνάντησης είναι η προβολή της απαραίτητης συνέργειας της επιστήμης της πρόληψης με τις κοινότητες που την αφορούν. Μόνο μέσα από αυτόν τον διάλογο μπορούν να χαραχτούν πολιτικές που να προτάσσουν την πρόληψη ως έναν από τους αποτελεσματικότερους πυλώνες στην αντιμετώπιση των εξαρτήσεων, όπως επεσήμανε και ο ΠΟΥ με αφορμή την 26 Ιουνίου 2024, Παγκόσμια ημέρα κατά των Ναρκωτικών.
