Δεκαπενταύγουστος στις εκκλησίες της Ηλείας – Στης Παναγιάς τη Χάρη…
Χιλιάδες Ηλείοι τον Δεκαπενταύγουστο θα κατακλύσουν τα μοναστήρια μας και θα ανάψουν ένα κεράκι στη Χάρη της Παναγιάς
Οδοιπορικό στις Παναγιές της Ηλείας
Δεκαπενταύγουστος: Μια από τις μεγαλύτερης γιορτές της Ορθοδοξίας,, τιμάται με μεγαλοπρέπεια από τους Έλληνες, ενώ σχεδόν σε όλη τη χώρα μια σειρά από έθιμα διατηρούν ζωντανή την παράδοση.
Ο Δεκαπενταύγουστος έχει ονομαστεί το «Πάσχα του καλοκαιριού». Όχι άδικα, καθώς πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες γιορτές της Ορθοδοξίας, που γιορτάζεται με μεγαλοπρέπεια σε όλη την Ελλάδα απ’ άκρη σ’ άκρη.
Με πανηγυρικές λειτουργίες στις εκκλησίες, με γιορτές, χορούς, πανηγύρια αλλά και μια σειρά από έθιμα που διατηρούν ζωντανή την παράδοση σε κάθε γωνιά της χώρας μας, ο Δεκαπενταύγουστος αποτελεί την κορύφωση του καλοκαιριού αλλά και μια από τις σημαντικότερες εορτές του Ορθόδοξου Χριστιανισμού, καθώς η εκκλησία τιμά την Κοίμηση της Θεοτόκου.
Ωστόσο, η Κοίμηση δεν είναι πένθιμο γεγονός για τον ελληνικό λαό και τους Ορθόδοξους Χριστιανούς, καθώς η Παναγία «μετέστη προς την ζωήν» και με την Κοίμησή της προπορεύτηκε στη δόξα που μας περιμένει.
Ανήμερα τη γιορτή της Παναγίας με κάθε μεγαλοπρέπεια όπως άλλωστε αρμόζει γιορτάζουν δεκάδες Ιερές Μονές και Προσκυνήματα αφιερωμένα στο όνομα της Παναγιάς και στην Ηλεία και οι χιλιάδες Ηλείοι και ετεροδημότες που επιστρέφουν στη γενέτειρά του, θα προσκυνήσουν σε κάποιο από αυτά τη Χάρη της
Οι Ιεροί Ναοί και οι Μονές αφιερωμένοι στην Παναγία στο Νομό μας είναι:
Ιερά Μονή Κρεμαστής
Η Ιερά Μονή της Παναγίας της Κρεμαστής βρίσκεται 18 χλμ. μακριά από την πόλη του Πύργου. Εκεί μπορεί να φτάσει κανείς ακολουθώντας είτε την πανέμορφη διαδρομή από το χωριό Λάνθι, είτε αυτή από το Λαμπέτη. Κτισμένη πάνω σε βράχο από τον 12ο αιώνα είναι η Ιερά Μονή της Κρεμαστής, η οποία μάλιστα γιορτάζει δυο φορές το χρόνο. Στέκεται επιβλητική και εντυπωσιάζει με τον όγκο της σαν να είναι κρεμασμένη στο βράχο. Πριν από 800 χρόνια κάτοικοι της περιοχής έβλεπαν τα βράδια σε μια τρύπα του βράχου ένα φως. Κρέμασαν με σχοινί κάποιον, ο οποίος βρήκε την εικόνα της Παναγίας αιωρούμενη.
Παναγιά η Σκαφιδιώτισσα
Το μοναστήρι της Ιεράς Μονής της Παναγίας στη Σκαφιδιά, η κατασκευή του οποίου χρονολογείται από τον 10ο αιώνα. H γυναικεία Mονή Σκαφιδιάς βρίσκεται κοντά στο ομώνυμο χωριό σε ειδυλλιακή θέση όχι μακριά από την παραλία. To φρούριο βρίσκεται στο κέντρο της Δ. πλευράς της Mονής. Aποτελείται από τετράπλευρο διώροφο κτήριο, στου οποίου τις 4 γωνίες υψώνεται από ένας προμαχώνας. Aυτός είναι κυλινδρικός αλλά στηρίζεται σε βάση σχήματος κόλουρης πυραμίδας. Στο NA προμαχώνα υπήρχε παλιότερα πυργίσκος. Aρχικά το κτήριο είχε ελάχιστα ανοίγματα, εσωτερική σκάλα και κρεμαστή γέφυρα. Eδώ κατέφευγαν οι μοναχοί σε δύσκολες στιγμές και υπερασπίζονταν τη Mονή τους. Kοντά της βρίσκεται το Ποντικόκαστρο, η αρχαία Φειά και πιο μακριά το μεσαιωνικό Kατάκολο. Oνομάζεται Σκαφιδιά ή Σκαφιδιώτισσα και γιορτάζει τον Δεκαπενταύγουστο, αλλά ήταν τρισυπόστατη: συνεόρταζε του Aγ. Xαραλάμπους και των Tαξιαρχών.
Ι..Μ Παναγιάς Σεπετού
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά, αλλά λιγότερο «προβεβλημένα», μοναστήρια της Ελλάδας βρίσκεται στον ορεινό όγκο της Ηλείας, μόλις λίγα χιλιόμετρα μακριά από την ιστορική Ανδρίτσαινα. Κτισμένη τον 11ο π.Χ. αιώνα, μέσα σε ένα βράχο πάνω από την όχθη του αρχαίου ποταμού Τρίτωνα, η Ιερά Μονή Παναγίας Σεπετού βρίσκεται εντός των ορίων του χωριού Αλιφείρα, της περιοχής της Ανδρίτσαινας, του δήμου Ανδρίτσαινας – Κρεστένων. Οι ερμηνείες για την ονομασία της Μονής ποικίλλουν. Σύμφωνα με μια εκδοχή το Σεπετό προέρχεται από της φράση «σε πετώ» που είπε μια πιστή γυναίκα καθώς πέταγε το παιδί της, ταμένο στη Παναγία, από το παράθυρο της Εκκλησίας, το οποίο και σώθηκε. Μια άλλη ερμηνεία του Σεπετό, το συνδέει με το σλαβικό «Sopot», που σημαίνει κρουνός, καταρράκτης, αφού στους πρόποδές του ρέει ο ποταμός Τρίτωνας με το γνωστό καταρράκτη του…
Ένα μοναστήρι φτιαγμένο μέσα στον βράχο, που θαρρείς και «κρέμεται» στο κενό στέκει εκεί επιβλητικό και φιλόξενο για κάθε επισκέπτη. Υπάρχει, μάλιστα, και ξενώνας αν θέλει κανείς να παραμείνει εκεί και να νιώσει πως είναι σε ένα μοναδικό ησυχαστήριο…
Μονή της Παναγιάς της Εισοδιώτισσας
Αφιερωμένη στα Εισόδια της Θεοτόκου είναι η Μονή της Εισοδιώτισσας στον Άγιο Ιωάννη του δήμου Πύργου. Η εκκλησία της Μονής είναι μία μικρή σπηλιά στο βράχο, κατασκευασμένη τον 15ο αιώνα. Μέχρι το 1974 ήταν μετόχι της Μονής Σκαφιδιάς. Μετά το 1974 ιδρύθηκε η Σχολή Αγιογραφίας και Βυζαντινής μουσικής που στεγάζεται στο κτίριο μπροστά από την εκκλησία και η Μονή έγινε ανεξάρτητη.
Ιερά Μονή της Παναγίας στη Φραγκαβίλλα
Σημαντικής ιστορικής αξίας είναι και η Ιερά Μονή της Παναγίας στη Φραγκαβίλα στο Δήμο Αμαλιάδας. Φραγκαβίλλα Ένα από τα διασημότερα μνημεία της χριστιανικής αρχιτεκτονικής στην Ηλεία, ο ναός της Φραγκαβίλλας, ενάμισι χιλιόμετρο περίπου από το κέντρο της Αμαλιάδας και νοτιοανατολικά της, χτισμένη πάνω σε ωραίο κι αρκετά μεγάλο πλάτωμα, διαφοροποιημένο από το χρόνο, γεμάτο πράσινο, που προσδίδει ακόμη περισσότερη ομορφιά. Ένας γήλοφος με πανοραμική άποψη του Ηλειακού κάμπου. Η Φραγκαβίλλα αποτελούσε οικισμό (Φράνκα Βίλλα), με βάση την πρώτη απογραφή που έκανε η Οθωμανική διοίκηση το 1460 μ.Χ. Ο οικισμός της Φραγκαβίλλας εμφανίστηκε τον 7ο αι. μ.Χ. ως ένα σύνολο διάσπαρτων αγροικιών, χτισμένες κι από Εζερίτες ποιμένες που εκδιώχθηκαν από τον Λέοντα τον Σκληρό μετά το 811μ.Χ. Τον 7ο ή 8ο αι. μ.Χ., σε μια προσπάθεια αναδιοργάνωσης της εκκλησίας της Πελοποννήσου, χτίζεται ο ναός της Παναγίας Πλατυτέρας. Η επικρατέστερη εκδοχή για την ονομασία της Φραγκαβίλλας είναι αυτή που αναφέρεται από κάποιο Φράγκο ευγενή, ο οποίος είχε χτίσει στην περιοχή κάποια έπαυλη, εξοχική κατοικία ή Βίλλα, όπως ονομαζόταν από τους Ρωμαίους. Ο ναός της Φραγκαβίλλας είναι βυζαντινού ρυθμού, όπως φαίνεται από τις πέτρες των τοίχων, που συμπληρώνεται από κεραμόπλακες, της εσωτερικής του διαίρεσης, ώστε να σχηματίζεται Σταυρός του τρούλου και, γενικά, της όλης τεχνοτροπίας του.
Η Παναγία της Καθολικής στη Γαστούνη
Το πιο σημαντικό βυζαντινό μνημείο του νομού μας χτισμένο το 920 προς τιμή της Παναγίας, είναι η Ιερά Μονή Καθολικής στη Γαστούνη. Η βυζαντινή εικόνα της Θεομήτορος να κρατά το Θείο Βρέφος είναι σπάνια με ανεκτίμητη αξία. Ανήκει στον τύπο του δικιόνιου σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού και χρονολογείται στον 12ο αιώνα. Έχει ημιεξαγωνική αψίδα, τρούλλο με οκτάπλευρο τύμπάνο και νάρθηκα στα δυτικά. Οι τοίχοι, κτισμένοι με πλινθοπερίκλειστο σύστημα και χρήση διπλών πλίνθων στούς αρμούς, ζωογονούνται με λιτό κεραμοπλαστικό διάκοσμο, κυρίως οδοντωτές ταινίες, και με την ένθεση εφυαλωμένων σκυφίων. Μοναδική φραγκική επίδραση (του 14ου αιώνα.) το οξυκόρυφο τόξο, της σφραγισμένης σήμερα, βόρειας θύρας. Η μεταγενέστερη προσθήκη εξωνάρθηκα και τα νεώτερα μεγάλα θυραία ανοίγματα συνιστούν τις μόνες μείζονες επεμβάσεις στην αρχική του μορφή. Στο εσωτερικό διατηρούνται δύο στρώματα τοιχογραφιών. Το δεύτερο, σύμφωνα με επιγραφή χρονολογείται το 1702 και έγινε με δαπάνες του επισκόπου Ωλένης Ιωαννικίου. Μία δεύτερη επιγραφή της ίδιας εποχής, που αναφέρει τους κτήτορες του ναού και ως έτος ανεγέρσεως το 1279, αντιγράφει, πιθανόν, την παλαιότερη κτιτορική επιγραφή.
Παναγία η Βλαχέρνα
Το γυναικείο ιστορικό Βυζαντινό μοναστήρι της Παναγίας της Βλαχέρνας βρίσκεται στον οικισμό της Κάτω Παναγιάς της επαρχίας Ηλείας. Η Μονή της Παναγίας της Βλαχερνίτισσας στην Ηλεία, που έχει πάρει το όνομά της από την ονομαστή Παναγία των Βλαχερνών στην Κωνσταντινούπολη, κείται σε απόσταση 2,5 Km Ν.Α. του λιμενίσκου της Κυλλήνης, σε υψόμετρο μόλις 80 μέτρων. Βλαχέρνα, είναι η ονομασία περίφημης συνοικίας της Κωνσταντινούπολης, ονομαστής από τον ναό της Θεοτόκου των Βλαχερνών, που είχε συνδεθεί με επίσημες θρησκευτικές τελετές των ανακτόρων. Στον ναό αυτόν γινόταν μια ειδική τελετή, το Λούσμα ή Λοετρόν, κατά την οποία οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες λούζονταν με αγιασμένο ύδωρ με σκοπό την πνευματική και σωματική τους κάθαρση και σωτηρία (Έκθεσις Βασιλείου, Τάξεως 551, 1-556, 8). Στον ναό της Παναγίας των Βλαχερνών φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Βλαχερνίτισσας, που δεομένη έχει ανοιχτά τα χέρια της σε στάση ικεσίας, γι’ αυτόν τον λόγο ο λαός της Πόλης την ονομάζει «Αψηλοχερούσα».
Παναγιά η Ελεούσα
Κοντά στο χωριό Λυγιά και μέσα σε ένα βαθύ καταπράσινο φαράγγι βρίσκεται το Μοναστήρι της Παναγίας της Ελεούσης. Δίπλα είναι μια σπηλιά με σταλακτίτες που το νερό της θεωρείται αγίασμα. Κτίστηκε τον 9ο μ.Χ. αιώνα και πήρε το όνομα από την εικόνα της Παναγίας που βρέθηκε και της έδωσαν το επίθετο Ελεούσα ζητώντας της την προστασία των κατοίκων της περιοχής.
Τα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας η Μονή της Αγίας Ελεούσας αποτέλεσε το καταφύγιο των κατατρεγμένων. Από τις αλλεπάλληλες καταστροφές και λεηλασίες έχουν απομείνει η εκκλησία και ένας μισογκρεμισμένος πύργος που χρησίμευε για την προστασία των μοναχών από τους επιδρομείς και ο οποίος τώρα έχει επισκευασθεί. Η Μονή έπαιξε σημαντικό ρόλο στην επανάσταση του 1821.
Η Παναγία στη Σμέρνα
Η Παναγιά η Σμρινώτισσα είναι πραγματικά ξεχωριστή, ένα μικρό εκκλησάκι σφηνωμένο στο βράχο
Δίπλα στο χωριό Σμέρνα, είναι σφηνωμένη μέσα στα βράχια σε ύψος 650 μ. Εκεί που λένε πολλοί, πως βρίσκεται το “μπαλκόνι του Θεού”. Και πραγματικά η θέα από εκεί κόβει την ανάσα, καθώς κάποιος μπορεί να αντικρύσει την κεντρική και βόρεια Ηλεία με ένα τμήμα και της νότιας. Αν δε, βρεθεί στην κορυφή του βράχου που βρίσκεται και το πυροφυλάκειο της Πυροσβεστικής τότε η θέα αυτή διευρύνεται ακόμα περισσότερο. Σε μια περιοχή καταπράσινη, παρά τις φονικές πυρκαγιές του 2007, η προσέγγιση προς την εκκλησία είναι μια μικρή δοκιμασία καθώς ο επισκέπτης πρέπει να περπατήσει περίπου χίλια μέτρα στο ανηφορικό δρομάκι και έπειτα να ακολουθήσει τα στενά σκαλοπάτια που οδηγούν στο ναό. Φτάνοντας εκεί, η μυσταγωγεία που κρύβεται πίσω από τους τοίχους, θα τον “αποζημιώσει”… Ένας ναός μέσα στον επιβλητικό βράχο και γύρω δεκάδες εικόνες της Παναγίας που έχουν φέρει εκεί ως τάμα οι πιστοί.
Η εκκλησία βρίσκεται σε υψόμετρο 650 μέτρων, με απέραντη θέα προς το Ιόνιο, το χωριό Σμέρνα, στην κορυφογραμμή του βουνού Λαπίθας.
Λέγεται πως η εικόνα της Παναγίας βρέθηκε στο σπήλαιο από κάποιον βοσκό, την περίοδο της Τουρκοκρατίας, κι έτσι το σπήλαιο μετατράπηκε στη συνέχεια σε ναό.
Παναγία η Δαφνιώτισσα
Ο Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου βρίσκεται στη θέση “Παναγίτσα” περιφερείας Κοινότητας Δαφνιώτισσας , στην κορυφή ενός μικρού λόφου, και απέχει περίπου 2 χλμ. νότια-νοτιοδυτικά από το χωριό. Ο χρόνος κτίσεως ή ανακατασκευή του ναού είναι μέχρι σήμερα άγνωστος και χάνεται διαμέσου των αιώνων. Το μνημείο αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας της περιοχής και έχει γίνει αιτία δημιουργίας παραδόσεων που μεταφέρονται από στόμα σε στόμα και από γενιά σε γενιά των κατοίκων της περιοχής. Ο Ιερός Ναός είναι τρίκλιτος λιθόκτιστος Βασιλική, βυζαντινής αρχιτεκτονικής…
Εκτός των ιστορικών Ιερών Ναών που αναφέρθηκαν υπάρχουν και δεκάδες άλλοι στο νομό μας όπως η Ι.Μ. Κοίμησης της Θεοτόκου στα Κρέστενα, Ζωοδόχου Πηγής στο Επιτάλιο, Ι.Μ. Σεπετού, Ι.Μ. της Παναγιάς στην Ισοβα, της Ι.Μ Παναγούλας στη Ξυλοκέρα, Παλαιοπαναγίας Μανολάδας, Παναγία της Θεοφιλιώτισσας στο Καγκάδι Βουπρασίας κ.α.
