Δεκαέξι χρόνια μετά, οι μνήμες είναι ακόμα ζωντανές…
ΦΟΝΙΚΕΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ 2007
Επιμέλεια: Κική Κολοβέρου- kkoloverou@yahoo.gr
Είναι Παρασκευή 24 Αυγούστου 2007. Η πρώτη πληροφορία για φωτιά στα ορεινά της Ζαχάρως φτάνει στα δημοσιογραφικά γραφεία ως κάτι σύνηθες για την καλοκαιρινή περίοδο στην περιοχή. Η Πυροσβεστική επιβεβαιώνει και το αμέσως επόμενο τηλεφώνημα στον τότε Δήμαρχο της περιοχής, μας σηκώνει από τα γραφεία μας. Στην άλλη άκρη της γραμμής φωνάζει απεγνωσμένα «Καιγόμαστε!».
Λίγες μόλις ώρες αργότερα, θα ζούσαμε τη μεγαλύτερη τραγωδία που έχει ζήσει ποτέ ο τόπος. Θα γινόμασταν μάρτυρες της πιο θλιβερής ιστορίας που ακόμα και σήμερα, 16 χρόνια μετά, παραμένει αναλλοίωτη στη μνήμη μας, σφίγγει το στομάχι και μας πονά… «Υπάρχουν νεκροί. Πολλοί νεκροί. Κάηκαν ζωντανοί…».
Πώς να διαχειριστείς μια τέτοια είδηση, μια τέτοια πραγματικότητα. Ελπίζεις μέχρι και την τελευταία στιγμή πως κάποιο λάθος έχει γίνει. Μια υπερβολή της στιγμής… Πως δεν γίνεται να έχει συμβεί. Πως; Πώς; Στη μαρτυρική στροφή της Αρτέμιδας, στην προσπάθεια τους να σωθούν, εγκλωβίστηκαν και κάηκαν 27 συνάνθρωποι μας, μεταξύ αυτών μανάδες με τα παιδιά τους… Άλλοι 17 σε άλλα σημεία. Σύνολο 44 αθώες ψυχές βρήκαν τραγικό θάνατο την «μαύρη» εκείνη Παρασκευή…Τι να διαχειριστείς. Πώς να μην λυγίσεις…
Οι φονικές πυρκαγιές στην Ηλεία που διήρκησαν μια ολόκληρη εβδομάδα άφησαν πίσω τους καμένη γη και βαθιά πληγωμένους ανθρώπους. Ο απολογισμός, τραγικός! Κηρύχθηκαν πυρόπληκτα 155 χωριά, απανθρακώθηκαν 30.000 ζώα, 870.000 στρέμματα δάσους και 350..000 στρέμματα καλλιεργήσιμων εκτάσεων, σχεδόν 4,5 εκατ. ελαιόδεντρα θα γίνουν στάχτη. Περίπου 2000 κτίρια – κατοικίες, αποθήκες, και επαγγελματικοί χώρου καταστράφηκαν ολοκληρωτικά και άλλα εκατοντάδες ακόμα υπέστησαν σοβαρές ζημιές όπως και αρκετές εκατοντάδες αγροικίες – στάβλοι –αποθήκες.
Στάχτες, πόνος, φόβος, εκκωφαντική σιωπή και αγανάκτηση για τη δικαίωση που δεν ήρθε, για όλους τους αθώους που χάθηκαν άδικα, για τις πληγές που παραμένουν ανοιχτές, για το ανύπαρκτο αναπτυξιακό σχέδιο αποκατάστασης της Ηλείας που μας “έταξαν” και ποτέ δεν έγινε, γιατί από τότε ο νομός μας επί της ουσίας δεν μπόρεσε ποτέ να βρει τον βηματισμό του. Μια φονική πυρκαγιά που προκάλεσε τεράστια περιβαλλοντική επιβάρυνση και σημαντικές απώλειες περιουσιών, με την καταστροφή φυτικού και ζωικού κεφαλαίου αλλά και εκατοντάδων σπιτιών και επιχειρήσεων.
Σήμερα, 16 χρόνια μετά, η εικόνα των πυρόπληκτων περιοχών έχει αλλάξει. Τα περισσότερα σπίτια ξαναχτίστηκαν, οι λόφοι πρασίνισαν, η φύση αναγεννήθηκε και η ζωή συνεχίζεται. Οι μνήμες όμως για όσους έζησαν εκείνες τις ημέρες, είναι ακόμα ζωντανές… σαν να μην πέρασε μια μέρα! Στη σκέψη μας στριφογυρνούν οι σπαρακτικές φωνές από τους συγγενείς των νεκρών, οι δραματικές εκκλήσεις για βοήθεια, τα ζωντανά που έτρεχαν να ξεφύγουν από τον πύρινο εφιάλτη. Τη συνείδησή μας θα στοιχειώνει πάντα η αγκαλιά της μάνας με τα 4 παιδιά της, της Αθανασίας Κάρτα- Παρασκευοπούλου να περιμένουν όλοι μαζί το βέβαιο θάνατο στην στροφή της Αρτέμιδας όπου εγκλωβίστηκαν συνολικά 27 άνθρωποι, λίγο πριν το χωριό, όπου θα τους φτάσουν οι φλόγες και θα τους κάψουν ζωντανούς.
Ανυπολόγιστη καταστροφή, παροχές για να καταλαγιάσει η λαϊκή κατακραυγή…
Το συνολικό κόστος της καταστροφής θα αποτιμηθεί σε περισσότερα από 3,5 δισ. ευρώ. Ο νομός Ηλείας θα βρεθεί στην κορυφή της λίστας των περισσότερο πληγέντων νομών και θα ακολουθήσουν οι Αττική (φωτιές Πάρνηθας και Υμηττού), Λακωνία, Μεσσηνία, Αρκαδία, Κορινθία, Εύβοια.
Από τις 24 Αυγούστου έως και την 1 Σεπτεμβρίου, στο έργο της πυρόσβεσης συμμετείχαν 8 Καναντέρ, 2 Πεζετελ, 3 ελικόπτερα, 3.000 και πλέον πυροσβέστες και περίπου 2.500 στρατιώτες.
Η κυβέρνηση Καραμανλή βρίσκεται σε αδιέξοδο. Την επόμενη μέρα της ανείπωτης τραγωδίας στην Ηλεία, στις 25 Αυγούστου, ο πρωθυπουργός προβαίνει σε διάγγελμα προς τον ελληνικό λαό, κηρύσσοντας τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, ενώ παράλληλα ανακοινώνει τα πρώτα μέτρα ανακούφισης και την ίδρυση του Ταμείου Αρωγής που θα μείνει γνωστό στη συνέχεια ως Ταμείο Μολυβιάτη.
Περισσότερες από 15 χώρες (Ισπανία, Ιταλία, Ισραήλ, Γαλλία, Ελβετία, Ρωσία, Τουρκία, Σουηδία, Γερμανία κ.ά.) ανταποκρίνονται στο κάλεσμα της Ελλάδας για βοήθεια και στέλνουν πυροσβεστικές δυνάμεις, κυρίως αεροπλάνα και ελικόπτερα.
Η συχνότητα των πυρκαγιών και τα αλλεπάλληλα μέτωπα σε διαφορετικά σημεία της χώρας φουντώνουν εκτός από τις φλόγες και τη συνωμοσιολογία και πλέον γίνεται λόγος για οργανωμένο σχέδιο εμπρησμών. Κάποιοι πάνε το πράγμα ακόμα πιο πέρα, μιλώντας για Τούρκους πράκτορες που αλωνίζουν την Ελλάδα και βάζουν φωτιές.
Οι παροχές που μοιράζει αφειδώς η κυβέρνηση τις επόμενες μέρες (3.000 ευρώ σε όποιον έκανε μια απλή δήλωση πως είναι πυρόπληκτος, χωρίς κανέναν έλεγχο) είναι προφανές πως δίνονται για να καταλαγιάσει η λαϊκή κατακραυγή. «Μέχρι και από την Αθήνα κατέβαιναν να πάρουν τα λεφτά τότε. Άνθρωποι που δεν είχαν καμία σχέση με τον νομό», δήλωναν τότε, υπάλληλοι του Διοικητηρίου που συμμετείχαν στη διαδικασία.
Παρασκευή 24 Αυγούστου ώρα 2.30 όταν άρχισαν όλα…
Παρασκευή 24 Αυγούστου 2007, ώρα 2.30 το μεσημέρι, αφόρητη ζέστη με θερμοκρασία άνω των 40 βαθμών Κελσίου, ξηρασία και ισχυροί άνεμοι, συνθέτουν το σκηνικό του καιρού. Μια ηλικιωμένη γυναίκα, βράζει κόλλυβα με πετρογκάζ στην αυλή του σπιτιού της στο οικισμό Παλαιοχώρι λίγα χιλιόμετρα μακριά από τη Μάκιστο του Δήμου Ζαχάρως στην Ηλεία. Άγνωστο πως, ξεσπά φωτιά και μέσα σε λίγα λεπτά οι φλόγες φουντώνουν και αρχίζουν με μανία να “καταπίνουν” ότι υπάρχει στο διάβα τους. Μάκιστος και Αρτέμιδα είναι τα πρώτα χωριά που η φωτιά συναντά στο πέρασμά της κάνοντας τα πάντα στάχτη και αποκαΐδια. Καλλιεργήσιμες εκτάσεις, αιωνόβια πευκοδάση, σπίτια, αποθήκες. Τίποτα δεν μπορεί να σταθεί όρθιο στο πέρασμα της πυρκαγιάς, τίποτα δεν μπορεί να την τιθασεύσει. Μισή ώρα μετά τη φωτιά στη μαρτυρική στροφή της Αρτέμιδας θα γραφεί η μεγαλύτερη τραγωδία. Συνολικά 27 άνθρωποι (44 σε ολόκληρο το νομό), ανάμεσά τους και 3 πυροσβέστες και μικρά παιδιά εγκλωβίζονται στην προσπάθειά τους να φύγουν και αφήνουν την τελευταία τους πνοή. Η είδηση μαθαίνεται γρήγορα, κάνει το γύρο του κόσμου και “κόβει τα πόδια των κατοίκων και των πυροσβεστών” που μάταια αναζητούν κουράγιο για να παλέψουν με το θεριό.
Πρέπει όμως να το κάνουν, γιατί τίποτα δεν είχε τελειώσει. Αντιθέτως μόλις είχε αρχίσει. Η φωτιά φτάνει στη Ζαχάρω και μπαίνει στο πευκοδάσος του Καΐάφα σε περιοχή Natura. H οικολογική καταστροφή είναι ανυπολόγιστη. Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, παράλληλα υπήρχαν πύρινα μέτωπα στις Θίνες Βαρθολομιού και το Γεράκι Αμαλιάδας, ενώ φωτιά ξεσπά και στο Σέκουλα και σε λιγότερο από τρεις ώρες οι δυο πυρκαγιές γίνονται μία. Το ίδιο βράδυ ξεσπά πυρκαγιά στο Κλινδιά η οποία όλη τη νύχτα καίγοντας τα πάντα κατευθύνεται στα πρώτα χωριά του Δήμου Πύργου.
Δύο μέρες μετά το μεσημέρι της 26ης Αυγούστου ο άνεμος αλλάζει φορά και κατευθύνει τη φωτιά προς την Αρχαία Ολυμπία. Αφού περνά πρώτα από τα χωριά Καυκανιά, Πελόπιο και Πλάτανο φτάνει στην Αρχαία Ολυμπία, πλησιάζοντας απειλητικά το θησαυρό της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.
Τα συστήματα πυρόσβεσης στον Κρόνιο Λόφο, γύρω από την Ακαδημία τίθενται, λόγω των θερμοκρασιών, εκτός λειτουργίας, αυτή τουλάχιστον ήταν η επίσημη εξήγηση- ενημέρωση. Ο Κρόνιος Λόφος γίνεται στάχτη και μέσα από το Αρχαίο Στάδιο η φωτιά φτάνει μια ανάσα από το Αρχαιολογικό Μουσείο. Ο Ερμής του Πραξιτέλους, η Νίκη του Παιωνίου, τα αετώματα του ναού του Δία, σώζονται κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή.
Στις 26 Αυγούστου οι φωτιές που καίνε την Ηλεία θα περικυκλώσουν τον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Ολυμπίας. Από τον Νότο καίγονται η Ανδρίτσαινα, τα Κρέστενα, η περιοχή της Ζαχάρως, από τον Βορρά έρχεται ένα άλλο μέτωπο από το ορεινό χωριό Κλινδιά, το οποίο αφού πέρασε από Αγία Αννα, Γούμερο, Μουζάκι, Κουτσοχέρα, Καράτουλα, «σκάει» στην πεδιάδα της Ολυμπίας και συναντιέται με το μέτωπο του Νότου. Μαζί, ξεπερνούν τα 60 χιλιόμετρα σε μήκος.
Αν ανατρέξει κανείς στα βίντεο των τηλεοπτικών ανταποκρίσεων της εποχής, θα ακούσει τις αγωνιώδεις εκκλήσεις των πυροσβεστών προς το συντονιστικό κέντρο να σταλούν ενισχύσεις ώστε να μην μπει η φωτιά μέσα στην Αρχαία Ολυμπία. Οι τηλεοπτικές εικόνες θα δείξουν απεγνωσμένους εποχικούς πυροσβέστες να προσπαθούν να ανοίξουν τους κρουνούς μέσα στον αρχαιολογικό χώρο και αυτοί να μη δουλεύουν.
Ωστόσο, αυτό που μένει στη μνήμη είναι η εικόνα του υπουργού Βύρωνα Πολύδωρα να μετακινεί με τη βοήθεια υψηλόβαθμων στελεχών της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας έναν… κορμό δύο μέτρα πιο πέρα, μεταδίδοντας έτσι την εικόνα στον κόσμο που παρακολουθεί σοκαρισμένος τα όσα συμβαίνουν πως η κυβέρνηση βρίσκεται εκεί και βοηθά…
H αλληλεγγύη, η αποκατάσταση και η εγκατάλειψη
Η καταστροφή προκάλεσε παγκόσμια συγκίνηση και κινητοποίησε ένα τεράστιο κύμα αλληλεγγύης από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Η Κυπριακή Δημοκρατία, ο όμιλος Folli Follie και όμιλος Βαρδινογιάννη ανέλαβαν την ανοικοδόμηση της Αρτέμιδας και της Μακίστου αντίστοιχα.
Πέραν όμως της ιδιωτικής πρωτοβουλίας που συνέβαλαν καθοριστικά, ο τόπος μοιάζει να μην έχει βρει το βηματισμό του 16 χρόνια μετά. Οι ελαιώνες που αναγεννήθηκαν δεν φτάνουν για να συμπληρώσουν το εισόδημα των κατοίκων που εγκαταλείπουν τα χωριά για να αναζητήσουν ένα καλύτερο μέλλον.
Το κράτος λάμπει δια της απουσίας του.
Δεν ξεχνώ
24.08. 2007 – 24.08. 2023
- Αλεξανδρόπουλος Φίλιππος ετών 6
- Αλεξανδροπούλου Ιωάννα ετών 70
- Αλεξανδροπούλου Ιωάννα ετών 6
- Βλάχου Iωάννα ετών 74
- Γουρνά Κυριακούλα ετών 95
- Δημόπουλος Νικόλαος ετών 73
- Δημοπούλου Μαρία ετών 74
- Δημοπούλου Μαρία ετών 70
- Δρακόπουλος Ιωάννης (εποχικός πυροσβέστης) ετών 29
- Κάρτας Χαρίλαος ετών 46
- Κλωνάρης Κωνσταντίνος ετών 78
- Κόσσυφας Αθανάσιος ετών 67
- Κουλουρίδη Κλεονίκη ετών 78
- Κρέσπης Αντώνιος ετών 49
- Κωτσάκης Κωνσταντίνος ετών 25
- Λάζου Μαρία ετών 48
- Λάζος Αθανάσιος ετών 55
- Λάζου Κωνσταντίνα ετών 26
- Λαμπρόπουλος Διονύσιος ετών 65
- Λαμπρόπουλος Διονύσιος ετών 81
- Λαμπροπούλου Ελένη ετών 75
- Νιάρχος Αθανάσιος (εποχικός πυροσβέστης) ετών 44
- Νικολακόπουλος Βασίλειος ετών 80
- Παναγοπούλου Γεωργία ετών 85
- Παναγοπούλου Φωτεινή ετών 40
- Παπάς Βασίλειος ετών 77
- Παπαχριστόπουλος Ιωάννης ετών 75
- Παρασκευοπούλου-Κάρτα Αθανασία ετών 36
- Παρασκευοπούλου Αγγελική ετών 15
- Παρασκευοπούλου Μαρία ετών 12
- Παρασκευοπούλου Αναστασία ετών 10
- Παρασκευόπουλος Κων/νος ετών 5
- Παρασκευοπούλου Αγγελική ετών 76
- Πόθος Γεώργιος ετών 71
- Πόθου Παναγιώτα ετών 49
- Πόθου Γεωργία ετών 80
- Σιορδίνης Ιωάννης ετών 43
- Τζιάρου Φωτεινή ετών 96
- Τζούμας Ανδρέας (εποχικός πυροσβέστης) ετών 43
- Τριπόδης Γεώργιος ετών 78
- Τσαρουχάς Κωνσταντίνος ετών 59
- Τσιρώνη Καλλιόπη ετών 82
- Χατζηαργυρίου Θεόδωρος ετών 61
- Χρονόπουλος Σπυρίδων ετών 49
1 Σχόλια για "Δεκαέξι χρόνια μετά, οι μνήμες είναι ακόμα ζωντανές…"