Δείκτης Ισότητας των Φύλων: Όπισθεν ολοταχώς η Ελλάδα
Στην ντροπιαστική τελευταία θέση της ευρωπαϊκής κατάταξης για την Ισότητα των Φύλων παραμένει η χώρα μας. Κυρίως από την εποχή της πανδημίας και μετά, στην Ελλάδα αλλά και στην υπόλοιπη Ε.Ε. η πρόοδος σε σημεία-κλειδιά για την άμβλυνση των ανισοτήτων επιβραδύνθηκε ή… εξαϋλώθηκε, με αποτέλεσμα να χάνονται κεκτημένα δικαιώματα δεκαετιών
H Ευρώπη χρειάζεται αποφασιστικά και δεσμευτικά βήματα μπροστά για να εξασφαλίσουμε πως όσα έχουμε κατακτήσει στην ισότητα φύλου δεν θα εξανεμιστούν με τον πνιγηρό αέρα αποστέρησης που έφερε η πανδημία της Covid-19 αλλά και οι πολλαπλές κρίσεις που βιώνουμε. Αυτό είναι και το κεντρικό συμπέρασμα του Δείκτη Ισότητας των Φύλων 2022.
Φέτος ο Δείκτης Ισότητας στην Ε.Ε. είναι 68,6 μονάδες στις 100 και αυξήθηκε κατά μόλις 0,6 μονάδες από πέρσι και συνολικά μόνο 5,5 από το 2010. Καθώς επικεντρώνεται σε δεδομένα που αφορούν το πρώτο έτος της πανδημίας (2020), οι βαθμολογίες αποτελούν ισχυρές προειδοποιητικές ενδείξεις και για το πού μπορεί να οδηγηθούμε αν αγνοήσουμε τα σημάδια, τονίζεται στην έκθεση.
Συνολικά στην Ευρώπη βάθυναν οι ανισότητες στη συμμετοχή των γυναικών στην απασχόληση, περιλαμβανομένης της πλήρους απασχόλησης, με συνέπεια να υπονομεύονται τα οικονομικά, οι επαγγελματικές προοπτικές και οι συντάξεις τους. Το χάσμα στον κίνδυνο φτώχειας και στη διανομή του εισοδήματος ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες έχει παραμείνει ως μια σταθερά του συστήματος.
Οπισθοχώρηση για πρώτη φορά σημειώθηκε και στη συμμετοχή των γυναικών στην παιδεία, καθώς οι γυναίκες που συμμετείχαν σε δραστηριότητες τυπικής και άτυπης εκπαίδευσης το 2020 ήταν λιγότερες από τους άντρες. Αλλά και στον τομέα της υγείας, όπου επιδεινώθηκαν δύο σημαντικοί υποδείκτες: η αντίληψη για την κατάσταση της υγείας των γυναικών και η δυνατότητά τους να καλύψουν τις ανάγκες τους σε υπηρεσίες υγείας σε μια εποχή που οι γυναίκες βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή της μάχης κατά του κορονοϊού, βίωσαν την εξουθένωση και το μετατραυματικό στρες.
Αυτή η υποχώρηση δείχνει πως οι επικαλυπτόμενες κρίσεις έχουν δυσανάλογες επιπτώσεις στη ζωή των γυναικών Μετά την πανδημία ήρθαν κι άλλες κρίσεις, ο πόλεμος, η ενεργειακή κρίση, η ακρίβεια και η αύξηση του κόστους ζωής και εν μέσω αυτών, πολλοί μπαίνουν στον πειρασμό να παραμερίσουν τα θέματα της έμφυλης ισότητας, θεωρώντας τα δευτερεύοντα.
Οι τιμές της ενέργειας εκτοξεύονται και είναι οι γυναίκες που υποφέρουν περισσότερο από την ενεργειακή κρίση. Η ακρίβεια εκτινάσσεται και τα ενοίκια γίνονται απλησίαστα, κι αυτές που κινδυνεύουν περισσότερο να μείνουν χωρίς σπίτι είναι οι μόνες μητέρες και οι γυναίκες επικεφαλής νοικοκυριών. Ξέρουμε τα προβλήματα, καιρός να βρούμε λύσεις Και καμιά δεν θα είναι βιώσιμη αν δεν λάβουμε υπόψη την οπτική φύλου σε όλες τις πολιτικές».
Και πάλι ουραγός η Ελλάδα
Κοινοτοπία αποτελεί πλέον που για ακόμη μία φορά η Ελλάδα, με μόλις 53,4 βαθμούς, είναι ουραγός στην έμφυλη ισότητα στην Ευρώπη. Από το 2010 η χώρα μας έχει προχωρήσει μόλις κατά 4,8 βαθμούς και από το 2019 μόνο κατά 0,9 μονάδες.
Αν κάτι είναι ενδεικτικό για την κατάσταση των γυναικών στη χώρα μας και τις συνέπειες μιας οικονομικής κρίσης που προσεγγίστηκε με ημίμετρα και πολιτικές τυφλές από άποψη φύλου, είναι πως από το 2010 η μεγαλύτερη μείωση της βαθμολογίας μας είναι στον τομέα του χρήματος των γυναικών (-2,5 μονάδες). Η τάση συνεχίζεται και σήμερα καθώς και από το 2019 η χειρότερη επίδοσή μας είναι σε αυτόν τον τομέα (-0,9 μονάδες), κυρίως λόγω της επιδείνωσης της συνολικότερης οικονομικής κατάστασης των γυναικών
Η συνολική βαθμολογία μας αυξήθηκε έστω και μόλις 0,9 μονάδες από το 2019 κι αυτό είναι κυρίως χάρη στη βελτίωση στους τομείς της εξουσίας και της υγείας. Αλλά οι «πρόοδοι» αποκαλύπτουν απλώς τα ελλείμματα. Αν αυξήθηκαν κατά ελάχιστα οι επιδόσεις μας στη συμμετοχή των γυναικών σε θέσεις εξουσίας, αυτό δεν μας απαλλάσσει από το να είμαστε στη χειρότερη ευρωπαϊκή θέση με 28,8 μονάδες έναντι 57,2 του μέσου ευρωπαϊκού όρου. Οι δε γυναίκες αποτελούσαν το 16% των υπουργών και των υφυπουργών το 2020, ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά στην Ε.Ε. (17 ποσοστιαίες μονάδες κάτω του μέσου όρου).
Οσο για την υγεία, όπου σημειώσαμε τη μεγαλύτερη βαθμολογία μας και αύξηση κατά 1,5 μονάδα από το 2019 (κυρίως λόγω αλλαγής ανθυγιεινών συμπεριφορών και αντίληψης για την κατάσταση υγείας), συγχρόνως σημειώσαμε μια σημαντική υποχώρηση στην πρόσβαση των γυναικών στις υπηρεσίες υγείας: αυξήθηκε το ποσοστό των γυναικών που δεν μπορούσαν να καλύψουν ιατρικές ανάγκες από 11% σε 13%, το τρίτο υψηλότερο ποσοστό στην Ε.Ε.
Φροντίδα: ακόμα «γυναικεία υπόθεση»
Η πανδημία έφερε τεράστιες αλλαγές στη χρήση του χρόνου και τη διευθέτηση των ωραρίων για την κάλυψη των αναγκών φροντίδας των νοικοκυριών ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες, όπως δείχνει η πρώτη ενδελεχής έρευνα που έκανε διαδικτυακά το EIGE για αυτόν τον τομέα. Και ενώ υπήρξε αύξηση της συμμετοχής των αντρών σε φροντίδα και νοικοκυριό (που απομένει να δούμε αν ήταν πρόσκαιρη), και πάλι το τεράστιο βάρος έπεσε στις πλάτες των γυναικών, που συχνά αναγκάστηκαν ακόμη και να αυξήσουν τις ώρες που αφιέρωναν σε αυτά.
Το 2021 το 54% των Ελληνίδων –έναντι μόλις του 14% των αντρών– ανέφερε ότι ευθυνόταν πλήρως ή ως επί το πλείστον για τη φροντίδα των παιδιών, από τις μεγαλύτερες ανισότητες φύλου στην Ε.Ε., ενώ στη διάρκεια της πανδημίας περισσότερες γυναίκες (42%) από άντρες (22%) αφιέρωναν πάνω από τέσσερις ώρες ημερησίως για τη φροντίδα των παιδιών ή των εγγονών τους.
Από την έναρξη της πανδημίας, περισσότερες γυναίκες (10%) σε σχέση με τους άντρες (6%) επέλεξαν να μειώσουν το ωράριο απασχόλησής τους για να αναλάβουν τη φροντίδα των παιδιών ή/και άλλων συγγενών τους. Οσο για τις δουλειές του σπιτιού, το 2021 66% των γυναικών –έναντι μόλις του 7% των αντρών– έκαναν μόνες ή κατά κύριο λόγο τις οικιακές εργασίες: η τέταρτη περίπτωση ανισότητας με ταξύ των φύλων στην Ε.Ε.
