Μπορεί να υπάρξει άραγε και «Δεύτερη φορά Αριστερά»;
Δέκα χρόνια από την ιστορική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις 25 Ιανουαρίου του 2015
Σαν σήμερα, πριν από ακριβώς δέκα χρόνια, ορκιζόταν η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, με πρωθυπουργό τον Αλέξη Τσίπρα. Δύο μέρες νωρίτερα, στις 25 Ιανουαρίου, το αποτέλεσμα της κάλπης των εθνικών εκλογών θα έκανε πράξη το προεκλογικό σύνθημα του 2015 «Πρώτη φορά Αριστερά», με τον ΣΥΡΙΖΑ να κατακτά 149 έδρες και ποσοστό 36,34%. Ήταν αναμφίβολα ένα πολιτικό γεγονός μείζονος σημασίας, καθότι για πρώτη φορά, πράγματι, η Αριστερά στην Ελλάδα περνούσε στο προσκήνιο και αναλάμβανε τη διακυβέρνηση της χώρας.
Έχει ενδιαφέρον να προσεγγίσουμε τα γεγονότα μέσα από μια αναδρομή στο χρόνο. Από τον Μάιο του 2014, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ αναδείχθηκε πρώτο κόμμα στις Ευρωεκλογές, φαινόταν τι θα συνέβαινε στην περίπτωση που η πρόταση της κυβερνώσας, τότε, Νέας Δημοκρατίας, για νέο Πρόεδρο της Δημοκρατίας, δεν γινόταν αποδεκτή και η χώρα οδηγούνταν σε πρόωρες εκλογές.
Οι υποθετικές προσεγγίσεις σ’ ένα τέτοιο ενδεχόμενο έγιναν πράξη και η μη πρόκριση του «εκλεκτού» της ΝΔ για την Προεδρία της Δημοκρατίας, Σταύρου Δήμα, ο οποίος δεν έτυχε της απαιτούμενης αποδοχής από την Βουλή, οδήγησε τη χώρα σε πρόωρες εκλογές, όπως προέβλεπε το Σύνταγμα. Έτσι, την Κυριακή 25 Ιανουαρίου του 2015 οι Έλληνες πήγαν στις κάλπες για μιαν ακόμη φορά στα χρόνια της κρίσης, όμως αυτή τη φορά το αποτέλεσμα καταγράφηκε ως σταθμός στην πολιτική ιστορία της χώρας. Για πρώτη φορά ένα κόμμα από τον χώρο της Αριστεράς αναλάμβανε τη διακυβέρνηση της χώρας, χωρίς την απαιτούμενη αυτοδυναμία αλλά με τη σύμπραξη του κόμματος των Ανεξάρτητων Ελλήνων. Αυτό που μέχρι πριν λίγα χρόνια φάνταζε αδύνατο, έγινε πραγματικότητα, προκαλώντας παγκόσμια εντύπωση.
Αναμφισβήτητα, ένα μεγάλο μέρος αυτής της νίκης, ίσως το μεγαλύτερο, πιστωνόταν στον αρχηγό του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξη Τσίπρα, τον χαρισματικό για πολλούς πολιτικό που, ξεκινώντας από δημοτικός σύμβουλος Αθήνας, μέσα σε λιγότερο από μια δεκαετία, γινόταν ο νεότερος σε ηλικία πρωθυπουργός της Μεταπολίτευσης και δεύτερος νεότερος πρωθυπουργός στην ιστορία του ελληνικού κράτους! Στο πρόσωπο του Αλέξη Τσίπρα οι πολίτες έβλεπαν έναν πολλά υποσχόμενο ηγέτη που σηματοδοτούσε την πολιτική «φρεσκάδα» αλλά και τη φερεγγυότητα την οποία αποζητούσε το απογοητευμένο από τις επώδυνες πολιτικές λιτότητας εκλογικό σώμα.
Ένα πολιτικό πείραμα βρισκόταν στο αποκορύφωμά του, τον Ιανουάριο του 2015. Δεκαετίες πολιτικής απομόνωσης της Αριστεράς στην Ελλάδα έσβησαν μεμιάς. Πολίτες που προέρχονταν ακόμη και από την παραδοσιακή Δεξιά, παρακάμπτοντας ταμπού και «κινδυνολογίες» δεκαετιών (στα χωριά της Ηλείας διέδιδαν ακόμη και ότι ο Τσίπρας θα… πάρει τα χωράφια των αγροτών!) ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ. Αν κάποιος έλεγε, το 2010, ότι σε πέντε χρόνια θα κυβερνάει την Ελλάδα η Αριστερά, μπορεί και να τον έπαιρναν με τις πέτρες. Όμως η πραγματικότητα, ιδίως σε ένα μνημονιακό περιβάλλον, με τη λιτότητα και τη φτώχεια να καταδυναστεύουν το λαό, έδειξε ότι τίποτα δεν είναι ανέφικτο στην πολιτική – που είναι άλλωστε και η «τέχνη του εφικτού», κατά τον Ότο φον Μπίσμαρκ.
«Η Ελπίδα έρχεται», ανέφερε το κυρίαρχο πολιτικό σύνθημα του ΣΥΡΙΖΑ. Και, όπως φαίνεται, το εκλογικό σώμα, μετά από αρκετά χρόνια απόγνωσης εξαιτίας της οικονομικής κατάστασης, αυτό είχε ανάγκη, την ελπίδα. Η αρνητική στάση που εγκαθίσταται στις συνειδήσεις των ανθρώπων απέναντι στη συνολική λειτουργία του παλαιού πολιτικού συστήματος που οδήγησε τη χώρα στη χρεοκοπία, οδηγεί σε πολιτικές εξελίξεις απροσδόκητες, κατά μια έννοια. Έτσι, πριν δέκα χρόνια, δεν επιτεύχθηκε μόνο η «ανάσταση» της Αριστεράς των μονοψήφιων εκλογικών ποσοστών, αλλά και η εκλογική κατακρήμνιση του ΠΑΣΟΚ, το οποίο, δέκα χρόνια μετά, δεν μπορεί να προσεγγίσει καν τα ποσοστά που κατακτούσε πριν από τα μνημονιακά χρόνια, παρά την καταφανέστατη φθορά του ΣΥΡΙΖΑ.
Είναι πάντως γεγονός, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ οδηγήθηκε στην διακυβέρνηση της χώρας όχι απόλυτα για τις πολιτικές – αντιμνημονιακές του θέσεις, ούτε εξαιτίας της χαρισματικότητας του ηγέτη του και μόνο. Τον ευνόησε η πολιτική συγκυρία, κάποιοι μάλιστα λένε με βεβαιότητα ότι οι πολιτικοκοινωνικές συνθήκες ήταν εκείνες που οδήγησαν τον ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία. Κατόρθωσε όμως ο ΣΥΡΙΖΑ να εκμεταλλευτεί στο έπακρο το περίφημο κίνημα των αγανακτισμένων και να κάμψει το κλίμα κινδυνολογίας που είχε εξαπολύσει κυρίως η Νέα Δημοκρατία, λέγοντας ότι αν έρθει ο ΣΥΡΙΖΑ θα βγούμε απ’ την Ευρώπη, θα επιστρέψουμε στη δραχμή κλπ.
Παρά τις αντιφάσεις και την κοινωνική πίεση που καθόρισαν τις πολιτικές εξελίξεις, η εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ έφερε μια αλλαγή στο πολιτικό τοπίο της Ελλάδας και υπογράμμισε την αυξανόμενη επιρροή της Αριστεράς στην ελληνική πολιτική σκηνή, για αρκετά χρόνια. Μια επιρροή όμως που, κυρίως μετά τις εκλογές του 2019, οπότε και ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε την εξουσία, ολοένα και φθίνει. Η έσχατη διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ, μετά την αποπομπή Κασσελάκη, επιβεβαιώνει την κρίση που διέρχεται το κόμμα της «Πρώτης φοράς Αριστερά», το οποίο επιχειρεί πάντως να αντιστρέψει αυτή την πορεία, με ηγέτη πλέον τον Σωκράτη Φάμελλο.
Στόχος αυτού του άρθρου δεν είναι να κρίνει αυτή την περίοδο διακυβέρνησης, αλλά να καταδείξει το ευρύτερο πλαίσιο μέσα στο οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ οδηγήθηκε στην εξουσία. Η «Πρώτη φορά Αριστερά», έχει περάσει πια στην πολιτική ιστορία της χώρας. Κανείς ωστόσο δεν είναι σε θέση να γνωρίζει σήμερα αν θα υπάρξει στο εγγύς μέλλον μια «Δεύτερη φορά Αριστερά». Η αίσθηση πάντως που υπάρχει είναι ότι το παραδοσιακό πολιτικό σύστημα, έχοντας πάρει το μάθημά του από τον πενταετή αποκλεισμό του από την εξουσία, δεν θα επιτρέψει τόσο εύκολα να ξαναμπεί σε ανάλογες περιπέτειες. Σε κάθε περίπτωση όμως, εκείνος που τελικά αποφασίζει –και το απέδειξε τον Ιανουάριο του 2015- είναι ο λαός.
