Αποχαιρετισμός (δύσκολος) στον Θάνο

Στις ανθισμένες νεραντζιές

Θα βρεις την κιβωτό σου

Τέσσερις τοίχοι στις φωτιές

Θα ταξιδέψουν τις νυχτιές

Και το παράπονό σου

Μάνος Ελευθερίου

Γράφει ο Δικαιόπολις

Ο Θάνος Μικρούτσικος δεν υπήρξε ποτέ ο πρωταγωνιστής των μουσικών μου επιλογών. Ίσως γιατί τα πρώτα μου βήματα στον μαγευτικό κόσμο της μουσικής, είναι συνδεδεμένα με τους λυρικούς ήχους του Μάνου Χατζηδάκη. Όμως τούτη η προσωπική και εντέλει αμελητέα παραδοχή φανερώνει μία πρώτη βασική συνθήκη για τον άνθρωπο και το έργο του, ότι δηλαδή ο Θάνος αποτελούσε μία σπουδαία μουσική προσωπικότητα, είτε σου αρέσει, είτε όχι. Και πάλι, μπορεί να μην ακούς ή να μην γνωρίζεις πολλά για την πορεία του στα πράγματα, αλλά δεν δικαιούσαι να αγνοείς το ειδικό του βάρος και τον καθοριστικό του ρόλο στην διαμόρφωση της νεοελληνικής μουσικής κουλτούρας.

Από τα πολλά που θα μπορούσε λοιπόν να επισημάνει κανείς ως σημαντικά και αφορούν την ιστορία που λέγεται «Θάνος Μικρούτσικος» και θα εξακολουθήσει να λέγεται και μετά τον θάνατό του, θα μείνω μονάχα σε δύο πράγματα. Το πρώτο αφορά το ιδιαίτερο στιλ, τόσο της σύνθεσής του, όσο και της ερμηνείας του. Είχε αναπτύξει από νωρίς ένα μοναδικό, προσωπικό ήχο, έτσι ώστε ακόμα κι αν δεν ξέρεις ένα κομμάτι του ή ακόμα κι αν δεν ακούς την χαρακτηριστική φωνή του, καταλαβαίνεις πως πρόκειται για δική του σύνθεση και φυσικά πως ο ίδιος κάθεται στο πιάνο. Επίσης, αξίζει να σημειωθεί ότι «Μικρούτσικος» δεν είναι μόνο ο «Σταυρός του Νότου» αλλά και η «Καντάτα για την Μακρόνησο», έργο αδιαμφισβήτητα πρωτοποριακό για την εποχή του.

Το δεύτερο αξιοσημείωτο δεδομένο είναι ότι ο Μικρούτσικος συγκαταλέγεται σε αυτό το ολιγομελές κλαμπ των «μουσικών», οι οποίοι δίδαξαν τον λαό γράμματα. Χάρη στον ίδιο, ο τελευταίος «εξαναγκάστηκε» να μπει και να γνωρίσει τον κόσμο του Χικμέτ, του Μπρεχτ, του Μαγιακόφσκι, του Καββαδία, του Αλκαίου και άλλων. Και μόνο γι’ αυτό δυσκολεύεται να πει κανείς αντίο στον Θάνο. Όχι γιατί ήταν φίλος ή γνωστός του, ίσως ούτε καν θαυμαστής του, αλλά γιατί οι πραγματικά μεγάλοι, είναι πάντοτε εκείνοι που άνοιξαν νέους δρόμους και φανέρωσαν νέους ορίζοντες, είτε στους πολλούς, είτε σε πολύ λιγότερους.

Σε μια από τις συνεντεύξεις του είχε αναφερθεί στο αιώνιο ερώτημα για το τι υπάρχει μετά τον θάνατο. «Η ζωή μας είναι εδώ και καταλήγει εδώ» είχε πει με αφοπλιστική ειλικρίνεια.

Ήταν μια φράση που όταν λέγεται συνειδητά αποκαλύπτει τεράστια εσωτερική δύναμη, καθώς απελευθερώνει τους ανθρώπους που πιστεύουν πως δεν υπάρχει το «μετά». Ομολογουμένως η αποδοχή μιας τέτοιας κατάστασης χαρακτηρίζει μόνο τους ανθρώπους που χόρτασαν και γιόρτασαν τη ζωή τους, αξιοποιώντας τις περισσότερες στιγμές της για να δημιουργήσουν, να αγαπήσουν, να πονέσουν, με απλά λόγια να ζήσουν. Να ζήσουν αληθινά και όχι μέσα σε ψευδαισθήσεις, κυνηγώντας χίμαιρες.

Στοιχίζομαι πλάι  στους ανθρώπους που τους συνόδευε παιδιά ο Μικρούτσικος. Που ξενύχτησαν με μια Άννα που έκλαιγε, με μια πυρόγα, μια Ρόζα, με έναν Νέγρο Θερμαστή. Και που στο τέλος τους έμεινε μια αποφασιστική προστακτική: «Άννα μην κλαις»,  «Να γελάσεις απ’τα βάθη των χρυσών σου ματιών»,  «Να μου το πεις το σ’αγαπώ και πάλι».

Χθες συνοδεύσαμε νοερά τον Θάνο στο ραντεβού που του έκλεισε ο Χάρος με τις Μούσες…