ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΌ: Άφησαν για πάντα ένα κομμάτι της καρδιάς τους στην Ηλεία…

Ολοκληρώθηκαν τα γυρίσματα του ντοκιμαντέρ των Κυπρίων που θα παρουσιάσει αυτό το μεγάλο ιστορικό γεγονός

• Συγκλονιστικές μαρτυρίες ανθρώπων που φιλοξένησαν το 1974 τα 450 προσφυγόπουλα της Κύπρου μετά την εισβολή του Αττίλα

Ρεπορτάζ Ελένη Παπαδοπούλου

49 χρόνια πέρασαν από το Σεπτέμβρη του 1974, όταν μια καραβιά παιδιών, από την «ματωμένη» Κύπρο έφυγαν από το λιμάνι της Λεμεσού με προορισμό τον Πειραιά και στην συνέχεια την Ηλεία, που πήραν μόνα το δρόμο της προσφυγιάς για να μείνουν ασφαλή μετά την εισβολή του Αττίλα. 450 παιδιά της Κυπριακής τραγωδίας φιλοξενήθηκαν στην Ηλεια, άλλα στα ιδρύματα της Ι. Μητρόπολης με πρωτοβουλία του Μακαριστού Μητρο[πολίτη κυρού Αθανασίου Α΄ και άλλα σε οικογένειες που θέλησαν να τους προσφέρουν μια αγκαλιά. Μια ζεστή  αγκαλιά που για πολλά από εκείνα τα παιδιά, είναι ακόμα ανοιχτή, αφού ποτέ δεν ξέχασαν ούτε οι μεν, ούτε οι δε και στην πορεία δημιουργήθηκαν σχέσεις ζωής.  Ένα κομμάτι της καρδιάς τους έμεινε εδώ στην Ηλεία κι ένα κομμάτι της καρδιάς των οικογενειών που φιλοξένησαν τότε τα προσφυγόπουλα έχει μετοικίσει στην Κύπρο. 

Το 2014, ο Κύπριος δημοσιογράφος Μιχάλης Μιχαήλ, ως μοναχικός καβαλάρης, ξεκίνησε με εκπομπές στον «Άστρα» και με άρθρα στη «Χαραυγή» να μιλά γι αυτήν την άγνωστη σε πολλούς ιστορία και η παρέα μεγαλώνει, το ένα μετά το άλλο εκείνα τα φοβισμένα προσφυγόπουλα, ώριμοι πια άνθρωποι με οικογένειες, συστήνουν την Ομάδα Πρωτοβουλίας παιδιών που φιλοξενήθηκαν στην Ηλεία, διοργανώνουν εδώ την πρώτη εκδήλωση τον Ιανουάριο του 2018, για να εκφράσουν την ευγνωμοσύνη τους στον τόπο και τους ανθρώπους που τα φιλοξένησαν και προγραμματίζουν μια επόμενη στις 26 Νοεμβρίου 2023 όπου θα τοποθετήσουν μια τιμητική πλακέτα σε κεντρικό σημείο του Πύργου.

Την περασμένη εβδομάδα μια επιτροπή της  Ομάδας Πρωτοβουλίας αποτελούμενη  από τον δημοσιογράφο Μιχάλη Μιχαήλ, τον Ανδρέα Θεοδόσιου (πρόεδρος της Ομάδας) και τονΚώστας Κακουρλή ήρθαν ξανά στην Ηλεία προκειμένου να γυρίσουν ένα ντοκιμαντέρ για να καταγραφεί η ιστορία εκείνων των 450 προσφυγόπουλων της Κύπρου. Επισκέφθηκαν όλα τα Ιδρύματα, συνομίλησαν με τον Μητροπολίτη Ηλείας κ. Αθανάσιο και με την κάμερα του εικονολήπτη που τους συνόδευε κατέγραψαν συγκλονιστικές μαρτυρίες των ανθρώπων που τους φιλοξένησαν τότε.

Συγκεχυμένα αισθήματα,  ενας σταθμός της ζωής τους με πολλά ερωτηματικά απορίες χαρές,  λύπες κι αλλά κι αλλά κρυμμένα στις ψυχουλες όλων των παιδιών. Ωστόσο από το ιστορικό αυτό γεγονός πηγάζει η ανιδιοτελής αγάπη, η προσφορά, η αλληλεγγύη, περιγράφοντας μια κοινωνία μισό αιώνα πριν, που δυστυχώς, όσο υπάρχουν πόλεμοι, παραμένει πάντα επίκαιρη για τα διδάγματα και τα μηνύματα που στέλνει…

Οι συγκλονιστικές μαρτυρίες

Το ‘ραντεβού’ Κυπρίων και Ηλείων για το ντοκιμαντέρ, δόθηκε στο εκκλησάκι της Αγίας Φιλοθέης. Η εικόνα ήταν συγκινητική… Υπερήλικες ανάδοχοι «γονείς», αψηφώντας τα χρόνια τους, συνοδευόμενοι κάποιοι από τα παιδιά τους, ξεδίπλωσαν μνήμες και συναισθήματα και με δάκρυα στα μάτια διηγήθηκαν στιγμές από το «τότε». Αυτοί ήταν oι υπέροχοι «κηπουροί» που έκαναν τις ψυχές των πονεμένων παιδιών να ανθίσουν…

Παπαναστασόπουλος Παντελής – Τραγανό

«Η γυναίκα μου έντυσε τον Κώστα γαμπρό»

Η οικογένεια του Π. Παπαναστασόπουλου από το Τραγανό φιλοξένησε εκείνην την περίοδο τον Κώστα Γεωργίου που ζει με την οικογένεια του στην Κύπρο. Ο  ίδιος καταθέτοντας την δική του μαρτυρία μπροστά στην κάμερα μιλάς συγκινημένος για εκείνη την περίοδοαλλά και για την μετέπειτα σχέση τους:

«Εκείνη την περίοδο που αυτά τα παιδάκια βιώναμε το δράμα της Κύπρου, αποφασίσαμε κι εμείς να φιλοξενήσουμε ένα παιδί και αυτός ήταν ο Κώστας Γεωργίου που είχε έρθει εδώ με την αδελφή του που είχε πάρει μια άλλη οικογένεια από την Αμαλιάδα. Τον Κωστάκη τον είχαμε σαν δικό μας παιδί, έγινε αμέσως μέλος της οικογένειάς μας και δεν τον ξεχωρίζαμε από το δικό μας. Όταν έφυγε για την Κύπρο πονέσαμε τόσο πολύ που ήταν σαν να έφυγε μακριά ένα παιδί μου!

Από τότε ομως ποτέ δεν μας ξέχασε, επικοινωνούσαμε στο τηλέφωνο, έχει έρθει πάλι και έχουμε πάει κι εμείς στην Κύπρο.. Να φανταστείτε πώς όταν παντρεύτηκε, πήγαμε στην Κύπρο και η γυναίκα μου ήταν εκείνη που τον έντυσε γαμπρό και του πέρασε το ζωνάρι, κάτι που κάνει συνήθως η μάνα και ο Κώστας την είχε χάσει την βιολογική του μητέρα. Χαίρομαι που όλα εκείνα τα παιδιάσπουδάσανε και προκόψανε παρά την τραγωδία που βιώσανε. Το Κυπριακό παραμένει όμως μια ανοιχτή πληγή και πρέπει κάποτε να λυθεί”.

Δημήτρης Πανουργιάς από την Αμαλιάδα

«Ο Κώστας και η Κούλα έγιναν παιδιά μας»

Ο κ. Δημήτρης Πανουργιάς από την Αμαλιάδα, φιλοξένησε δύο αδέλφια, τον Κώστα Κακουρλή – μέλος της Επιτροπής της ομάδας πρωτοβουλίας που ήταν παρών και στη συνάντηση στη Φιλοθέη- και την αδελφή του Κούλα. “ Εκείνη την εποχή είχα ήδη δύο κοριτσάκια, ένα 6 χρονών και ένα μωράκι 6 μηνών. μέχρι που τα λεωφορεία έφθασαν στην Αμαλιάδα δεν ήξερα, όπως κανένας μέχρι εκείνη τη στιγμή τίποτε για τη φιλοξενία. Είδαμε τα λεωφορεία το ένα πίσω από το άλλο, ο κόσμος τα “είχε χάσει”. Οταν μάθαμε για τα προσφυγόπουλα αποφασίσαμε να πάρουμε στο σπίτι ένα κορίτσι. Έτσι, αρχικά φιλοξενήσαμε πρώτα την Κούλα που ήταν 11 χρονών αλλά  μετά πήραμε και τον αδελφο της τον  Κώστα που ηταν 10 ετών, γιατί υπήρχαν πολλά αδέλφια διασκορπισμένα εδώ κι εκεί και αναγκαστικά χωρίζονταν. Από την πρώτη στιγμή, ο Κώστας και η Κούλα έγιναν παιδιά μας! Καθόμουνα στο πάτωμα, μπουσούλαγα και ανέβαιναν και τα τέσσερα στην πλάτη μου και τα πήγαινα βόλτα πέρα δώθε. Ούτε εγώ μα ούτε και η γυναίκα μου τα ξεχωρίσαμε ποτέ από τα παιδιά μας. Πήγανε κανονικά στο σχολείο μια ολόκληρη σχολική χρονιά, ο Κωστάκης ακόμα θυμάται τα σχολικά χρόνια στην Αμαλιάδα και τους συμμαθητές τους. Πονέσαμε πολύ όταν μας φύγανε, ποτέ  όμως δεν χαθήκαμε, πήγαμε και στην Κύπρο, έρχονται κι εκείνοι εδώ και οι σχέσεις μας συνεχίζονται με την ίδια αγάπη πάντα”.  Μάλιστα όπως μας αποκάλυψε ο κ. Πανουργιάς, έχει δηλώσει ότι θέλει να δωρίσει ένα οικόπεδο που έχει στην περιοχή της Αμαλιάδας, για να γίνει κάποτε εκεί ένα ίδρυμα για τα παιδιά της Κύπρου

Τράπαλης Δημήτρης από το Χάβαρι

«Ο Σάββας όταν με είδε είπε ‘θείε εμένα θέλω να πάρεις΄»

Ο κ. Δημήτρης Τράπαλης ήρθε στην συνάντηση με τον γιο του Σπήλιο που τότε ήταν 22 χρονών, για να καταθέσει την δική του μαρτυρία για το ντοκιμαντέρ, καθώς  η οικογένειά τους φιλοξένησε τον Σάββα Αθανασίου. Περιγράφοντας τον τρόπο που ο Σάββας έγινε κομμάτι της δικής τους οικογένειας ανέφερε ότι πήγαν στο ίδρυμα της Βάρδας όπου βρισκόταν πολλά από τα προσφυγόπουλα περιμένοντας κάποιος να δείξει το ενδιαφέρον τους γι αυτά τα παιδάκια και ο Σάββας πήγε αμέσως κοντά του: “Εκείνος πρώτος, με είδε και ήρθε και μου είπε ‘θείε εμένα θέλω να πάρεις” αναφέρει συγκινημένος. Κι έτσι κι έγινε, πώς να αντισταθείς σε ένα μικρό παιδί που σου λέει πάρε με κοντά σου. “ Από εκείνη τη μέρα μέχρι που έφυγε από κοντά μας ο Σάββας και μέχρι και σήμερα κρατάμε επαφή, πηγαίνουμε κι ερχόμαστε, μεταξύ μας υπάρχουν δεσμοί για πάντα”!

Κώστας Βασιλόπουλος απο τα Σαβάλια

«Καβαλάγαμε το τρακτέρ και πηγαίναμε βόλτα στα χωράφια και στη θάλασσα»

Η οικογένεια του Κώστα Βασιλοπουλου- ο πατέρας δεν υπάρχει πια- που φιλοξένησε τον Ανδρέα Θεοδοσίου μας λέει: «΄Εμείς ήμασταν αγρότες, μια πολυμελής οικογένεια, είχα ακόμα πέντε αδέλφια και τότε ήμουν 29 χρονών, παντρεμένος με δύο μικρά παιδιά και ζούσαμε όλοι μαζί στο ίδιο σπίτι. Μια μέρα που ήμουνα με τον πατέρα μου πάνω στο τρακτέρ και πηγαίναμε στα χωράφια, συναντήσαμε στο χωριό, στα Σαβάλια τον Αντρέα και φαινόταν στενοχωρημένος. Τον ανεβάσαμε στο τρακτέρ τον ρωτήσαμε τι έχει και μας είπε ότι τον φιλοξενούσαν σε κάποιο σπίτι αλλά δεν ήταν ευχαριστημένος και ήθελε να φύγει από κει. Έτσι ο πατέρας μου του είπε αν ήθελε να έρθει στο δικό μας το σπίτι να μείνει, συγκινημένος από την τραγωδία της Κύπρου και την ιστορία αυτών των παιδιών. Αμέσως μας είπε ναι κι έτσι κινήσαμε τις απαραίτητες διαδικασίες για την φιλοξενία του, ο Αντρέας επέστρεψε στο ίδρυμα και σε λίγες μέρες ήταν κοντά μας.

Από την πρώτη κιόλας στιγμή όλη η οικογένεια τον αγκάλιασε σαν παιδί της. Έμεινε κοντά μας περίπου ενάμισι χρόνο, πήγε σχολείο, περνάγαμε πολύ ωραία, πηγαίναμε με το τρακτέρ βόλτα στα χωράφια και φτάναμε ως τη θάλασσα, έπαιζε με τα παιδιά μου και με τα αδέλφια μου και οι δυο μας αν και ήμουνα μεγαλύτερος είχαμε μια πολύ ωραία σχέση. Ποτέ δεν τον ξεχωρίσαμε από τα παιδιά της οικογένειας και από τότε είμαστε πάντα σε επαφή, έρχεται όποτε μπορεί, πήγαμε κι εμείς στην Κύπρο και μάλιστα τον Ανδρέα τον εχουμε κάνει επίτιμο μέλος του Ολυμπιακού Σαβαλίων”!

Από την πλευρά του ο κ. Ανδρέας Θεοδοσίου συμπληρώνοντας τα λεγόμενα του κ. Κώστα Βασιλόπουλου ανέφερε πως ΄΄ολοι οι άνθρωποι που μας δέχθηκαν στα σπίτια τους ήταν βιοπαλαιστές και οτι έκαναν το έκαναν από αγάπη. Και αυτή η αγάπη που εισπράξαμε τότε και εγώ προσωπικά κοντά στην οικογένεια του πατέρα του Κώστα Βασιλόπουλου, δεν σβήνει με κανέναν τρόπο. Μπορεί να μην πέρασαν όλα τα παιδιά το ίδιο καλά, κυρίως αυτά που δεν φιλοξενήθηκαν από οικογένειες, όμως ακόμα και οι άνθρωποι εκεί στα ιδρύματα έδωσαν ότι καλύτερο μπορούσαν. Εγώ ήμουνα από τα τυχερά παιδιά και μαζί με όλη την οικογένεια Βασιλόπουλου χτίσαμε δεσμούς που άντεξαν στο χρόνο και πάντα θα τους εκφράζω την ευγνωμοσύνη μου”.

Μιχάλης Μιχαήλ- δημοσιογράφος ( φιλοξενούμενος)

« Οι γονείς μας προφανώς θέλησαν να είμαστε ασφαλείς»

Ο  δημοσιογράφος Μιχάλης Μιχαήλ εμπνευστής του ντοκιμαντέρ και ψυχή της Ομάδας Πρωτοβουλίας, διηγείται πως γινόταν η επιλογή των παιδιών από τα ιδρύματα της Ι. Μητρόπολης Ηλείας:

«Εμείς είχαμε μεταφερθεί εδώ που είμαστε σήμερα, στο Οικοτροφείο της Φιλοθέης, πολλά παιδιά μαζεμένα, φοβισμένα για το τι θα συμβεί  κι ερχόταν άνθρωποι που είχαν δείξει ενδιαφέρον να φιλοξενήσουν προσφυγόπουλα της Κύπρου. Με τον αδελφό μου φοράγαμε τα ίδια ρούχα, καθόμασταν δίπλα – δίπλα, κι εκεί μας διάλεξαν. Ήταν η οικογένεια Προκόπη και Παναγιώτς Μπρη από τον Πύργο. Πολύ γρήγορα αναπτύξαμε μια σχεση γονιών- παιδιών, περάσαμε καλά μαζί τους, φανταστειτε πως όταν  βαφτίστηκε ο Γιώργος κράταγαμε την λαμπάδα μπροστά, όπως κάνουν τα αδέλφια. Μεχρι σήμερα – γιατί οι θείοι πέθαναν- διατηρούμε με τον γιο τους τον Γιώργο σχέση  αδελφική αλλά και οικογενειακή, τα παιδιά του με τα παιδιά μας. Πρώτη φορά από τότε που φύγαμε βρεθήκαμε ξανά το 1997 ενώ μέχρι τότε είχαμε αλληλογραφία. Το θείο – έτσι αποκαλούσαμε τους ανάδοχους γονείς- τον είδαμε μόνο μια φορά πριν πεθάνει. Κάθε παιδί της Κύπρου εδώ στην Ηλεία, έχει τη δική του ιστορία. Ποτέ δεν ξεχάσαμε κι αυτό κάνουμε τώρα, θέλουμε με αυτό το ντοκιμαντέρ να εκφράσουμε την δική μας ευγνωμοσύνη απέναντι στους ανθρώπους, που μας άνοιξαν την αγκαλιά τους χωρίς να μας γνωρίζουν σε εκείνη την τραγική περίοδο».

Τον ρωτάμε πως ξεκίνησε όλο αυτό το καραβάνι της προσφυγιάς και πως οι γονείς δέχθηκαν να αποχωριστούν τα παιδιά τους. « Η μεταφορά μας στην Ηλεια, ήταν μια πρωτοβουλία του Μακαριστού Μητροπολίτη Α΄ κα εικάζουμε ότι περισσότεροι από τους γονείς μας  λένε ότι μας έστειλαν για λόγους ασφάλειας, επειδή ακούγονταν φήμες για τρίτο γύρο εισβολής. Και σκέφτηκαν ότι αν συμβεί το χειρότερο, τουλάχιστον γλυτώνουν τα παιδιά τους. Η Ηλεία ήταν η πρώτη που ξεκίνησε. Μετά ακολούθησαν κι άλλοι, κυρίως δημόσιοι οργανισμοί της Ελλάδας. Συνολικά υπολογίζεται, δεν έχουμε ακριβή στοιχεία, ότι σε όλη την Ελλάδα φιλοξενήθηκαν μέχρι και 5000 παιδιά.