Aνάλυση SWOT για την Ηλεία και την Αρχαία Ολυμπία

Η σύνοψη της μελέτης της «ΔιαΝΕΟσις» ολοκληρώνεται με μια swot ανάλυση της Ηλείας και της Αρχαίας Ολυμπίας, καταγράφοντας τα συγκριτικά πλεονεκτήματα και τις αδυναμίες και τις ελλείψεις. Η ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης δείχνει ότι η Ηλεία χαρακτηρίζεται από ένα χαμηλό επίπεδο ευημερίας και ανάπτυξης σε σχέση με τον μέσο όρο της χώρας και το ίδιο ισχύει επίσης, αλλά σε πιο έντονο βαθμό, για τον Δήμο Αρχαίας Ολυμπίας.

Συγκριτικά πλεονεκτήματα

Τα ισχυρά σημεία και συγκριτικά πλεονεκτήματα συσχετίζονται κυρίως με την ευνοϊκή γεωμορφολογία και τις εύφορες πεδινές εκτάσεις τις οποίες διαθέτει στο δυτικό τμήμα της, χαρακτηριστικό το οποίο ευνοεί την ανάπτυξη της γεωργίας, (β) το μεγάλο θαλάσσιο μέτωπο το οποίο ευνοεί την ανάπτυξη του τουρισμού, (γ) το σημαντικό πολιτιστικό και αρχαιολογικό απόθεμα, το οποίο περιλαμβάνει ένα πλήθος μνημείων της κλασικής περιόδου (με σημαντικότερα αυτά του αρχαιολογικού τριπόλου: Αρχαία Ολυμπία – Αρχαία Ήλις – Επικούρειος Απόλλων), αλλά και νεότερων χρόνων, (δ) τα τοπία της φύσης και τις περιοχές έντονου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος, (ε) τις δυνατότητες ανάπτυξης θερμαλιστικού τουρισμού υψηλής ποιότητας, (στ) τους παραδοσιακούς ορεινούς οικισμούς, (ζ) τα δύο σημαντικά λιμάνια της περιοχής, τα οποία εντάσσονται στην ευρωπαϊκή λίστα λιμένων και λειτουργούν συμπληρωματικά ως πύλες κρουαζιέρας και επικοινωνίας με Ζάκυνθο – Κεφαλονιά, (η) την πρόσβαση σε τέσσερα αεροδρόμια (Άραξος, Καλαμάτα, Ανδραβίδα, Επιτάλιο), εκ των οποίων τα τρία πρώτα ενεργά και τα δύο πρώτα διεθνή, (θ) τη γεωγραφική εγγύτητα και τα οφέλη αλληλεπίδρασης με δύο μεγάλες πόλεις (Πάτρα, Καλαμάτα) και την ύπαρξη σημαντικών επώνυμων αγροτικών προϊόντων (φράουλα, σταφίδα, αυγοτάραχο Κοτυχίου, επιτραπέζια ελιά, λαχανικά για τουρσί, κλπ.).

Τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Αρχαίας Ολυμπίας σχετίζονται με το γεγονός ότι φιλοξενεί ένα παγκοσμίου φήμης αρχαιολογικό μνημείο, το οποίο αποτελεί το λίκνο των Ολυμπιακών Αγώνων και των παγκοσμίου εμβέλειας σύμβολων της εκεχειρίας και της ειρηνικής συνύπαρξης. Η Αρχαία Ολυμπία έχει τη δυνατότητα να αξιοποιήσει το brand name της, διαμορφώνοντας μια συνολική στρατηγική έξυπνης και πράσινης τοπικής ανάπτυξης, η οποία θα δημιουργεί υπηρεσίες και προϊόντα ποιότητας, αξίες και φήμη σε τοπική, περιφερειακή και παγκόσμια κλίμακα.  

Αδυναμίες και ελλείψεις

Ηλεία

Με βάση την ανάλυση, οι αδυναμίες και τα προβλήματα της Ηλείας, οι οποίες διαμορφώνουν το χαμηλό επίπεδο ανάπτυξης και ευημερίας, σχετίζονται με: (α) την έλλειψη σημαντικών μεταφορικών υποδομών οι οποίες να συνδέουν την περιοχή στον άξονα Βορρά-Νότου με την Αχαΐα και τη Μεσσηνία, και στον άξονα Ανατολή-Δύση με την Αρκαδία και μέσω αυτών των αξόνων με την Πελοπόννησο και το υπόλοιπο εθνικό δίκτυο, (β) την έλλειψη ενός σύγχρονου και επικαιροποιημένου χωροταξικού και πολεοδομικού πλαισίου το οποίο να προσδιορίζει με ρεαλισμό αλλά και ασφάλεια για την προστασία του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας τις επιτρεπόμενες χρήσεις γης και δραστηριότητες στις περιοχές περιβαλλοντικής προστασίας, όπως οι περιοχές Natura και τις διαβαθμίσεις στις ευρύτερες περιοχές επιρροής, (γ) τις ελλείψεις περιβαλλοντικών και αστικών υποδομών για την προστασία του περιβάλλοντος από τα αστικά απόβλητα, αλλά κυρίως από τα απόβλητα της γεωργικής παραγωγής (φυτοφάρμακα και λιπάσματα), τα οποία ρυπαίνουν μέσω των ποταμών και χειμάρρων το θαλάσσιο περιβάλλον και απειλούν τη βιοποικιλότητα, αλλά και το ανθρωπογενές περιβάλλον, (δ) τις ελλείψεις αγροτικών υποδομών, (ε) τις αδυναμίες στην παραγωγική συγκρότηση της τοπικής οικονομίας με κύριες την έλλειψη της μεταποίησης από την τοπική παραγωγική βάση, τις καλλιέργειες χαμηλής προστιθέμενης αξίας στον πρωτογενή τομέα και τη χαμηλή παραγωγικότητα του τουρισμού, (στ) το μικρό μέγεθος των επιχειρήσεων σε σχέση με τον εθνικό μέσο όρο και την έλλειψη επιχειρηματικών υποδομών, με συνέπεια την περιορισμένη εξωστρέφεια και τη χαμηλή παραγωγικότητα εργασίας, αλλά και την περιορισμένη καινοτομία σε προϊόντα και μεθόδους παραγωγής ή καλλιέργειας, (ζ) τις αδυναμίες στην εξειδίκευση και κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού, ιδίως στους δυναμικούς κλάδους του τουρισμού και της γεωργίας ακριβείας, (η) την ανάγκη καλύτερης ανάδειξης, σύνδεσης και αξιοποίησης των αρχαιολογικών χώρων της περιοχής, (θ) τη σχετικά αργή απορροφητικότητα των αναπτυξιακών πόρων του ΕΣΠΑ, (ι) το κατακερματισμένο σύστημα υγείας με ελλείψεις σε προσωπικό και υποδομές, το οποίο δεν προσφέρει τις υπηρεσίες που απαιτούνται για τη στήριξη του μόνιμου πληθυσμού και των τουριστικών ροών, (κ) την πληθυσμιακή συρρίκνωση, η οποία είναι συνεχής τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, και τη δημογραφική γήρανση η οποία απειλεί κυρίως την αγροτική παραγωγή και τις ημιορεινές και ορεινές περιοχές, (λ) ελλείμματα επάρκειας και ποιότητας σε τουριστικές υποδομές (ξενοδοχεία, αθλητικές εγκαταστάσεις κλπ., (μ) την έλλειψη αξιοποίησης των περιοχών Natura με ειδικές μορφές περιβαλλοντικού τουρισμού, (ν) την έλλειψη συνολικά υποδομών για εναλλακτικό τουρισμό (αθλητικό, συνεδριακό, εκθεσιακό, πολιτιστικό), (ξ) την περιορισμένη συνεργασία και δικτύωση μεταξύ των τομέων του τουρισμού και του πολιτισμού και (ο) την περιορισμένη διαφοροποίηση των τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών προς όλους τους τουρίστες (με την επικράτηση είτε του μαζικού, είτε του διερχόμενου τουρισμού).

Αρχαία Ολυμπία

Οι μέχρι τώρα σημαντικές παρεμβάσεις στην Αρχαία Ολυμπία δεν έχουν καταφέρει ακόμη να μετατρέψουν την ύπαρξη ενός παγκοσμίου εμβέλειας αρχαιολογικού και πολιτιστικού πόρου που συνδέεται με το ειδικό βάρος και τη διεθνή ακτινοβολία των Ολυμπιακών Αγώνων σε προστιθέμενη αξία για την περιοχή. Επίσης, δεν έχουν καταφέρει ακόμη να μετατρέψουν την υφιστάμενη επισκεψιμότητα των αρχαιολογικών μνημείων σε σημαντική προστιθέμενη αξία για την περιοχή, καθώς μεγάλο μέρος των τουριστικών ροών είναι διερχόμενο. Οι αδυναμίες και τα προβλήματα της Αρχαίας Ολυμπίας συσχετίζονται: (α) με την περιορισμένη συνδεσιμότητα της περιοχής με τους εθνικούς οδικούς άξονες, αλλά και το οδικό δίκτυο της Πελοποννήσου, (β) την αδυναμία διαχείρισης με τις υφιστάμενες δυνατότητες του παγκοσμίου εμβέλειας brand name της περιοχής και την ενίσχυση της επισκεψιμότητας, (γ) την έλλειψη διαμορφωμένων και ελκυστικών εναλλακτικών τουριστικών προϊόντων για την καλύτερη αξιοποίηση του διερχόμενου τουρισμού και την προσέλκυση τουρισμού βραχυχρόνιας και μακροχρόνιας διαμονής, (δ) την έντονη διαφοροποίηση σε ποιότητα και ελκυστικότητα του τοπικού τουριστικού κεφαλαίου, το οποίο περιλαμβάνει τον ξενοδοχειακό εξοπλισμό και την εστίαση, (ε) τη χαμηλή αισθητική του οικιστικού πλέγματος της Αρχαίας Ολυμπίας σε σχέση με τις προσδοκίες των επισκεπτών αλλά και σε σχέση με τις απαιτήσεις που παράγει η γειτνίαση σε έναν κορυφαίο αρχαιολογικό χώρο διεθνούς εμβέλειας, (στ) τις ελλείψεις σε αστικές και πολιτιστικές υποδομές, (ζ) την ελλιπή στελέχωση του Δήμου με επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό για την καλύτερη αξιοποίηση των διαθέσιμων αναπτυξιακών πόρων και την πιο αποτελεσματική υλοποίηση των αναπτυξιακών πολιτικών και (η) τις αρνητικές επιπτώσεις στο τοπίο και την παραγωγή από τις πυρκαγιές.

Απειλές

Οι περισσότερες απειλές για την περιοχή της Ηλείας και της Αρχαίας Ολυμπίας είναι εξωγενείς, όπως η ενεργειακή κρίση, ο σεισμοί, οι πυρκαγιές, οι καιρικές συνθήκες για τη γεωργική παραγωγή ή ένας νέος κύκλος πανδημίας και αφορούν το σύνολο της χώρας. Απειλές σε τοπικό επίπεδο μπορούν να προκύψουν από την αδυναμία αποτελεσματικής διακυβέρνησης ανάμεσα στα επίπεδα διοίκησης και τη συνεχιζόμενη ρύπανση των ακτών, την άναρχη δόμηση αλλά και την αδυναμία αποτελεσματικής συνεργασίας και κοινού βηματισμού σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Η έρευνα της διαΝΕΟσις για την παραγωγική ανασυγκρότηση της Ηλείας θα δημοσιευθεί στο πρώτο μισό του 2023.