Αμαλιαδίτης νευροφυσιολόγος Δρ. Γιάννης Σωτηρόπουλος: «Το Αλτσχάιμερ είναι η επόμενη πανδημία του πλανήτη!»

Γράφει και επιμελείται η Ελένη Παπαδοπούλου

• «Το χρόνιο στρες σου τρώει σιγά –σιγά τον εγκέφαλο σε βάθος χρόνου και είναι ένας από τους βασικότερους παράγοντες κινδύνου εμφάνισης της νόσου»
• «Μπορεί να μην υπάρχει θεραπεία, όμως μπορούμε να πάρουμε όλη τη βοήθεια της επιστήμης, φαρμακευτική ή μη για να καθυστερήσουμε ή ακόμα και να αποτρέψουμε το Αλτσχάιμερ»

Δυσοίωνες φαίνεται να είναι προς το παρόν οι προβλέψεις της επιστημονικής κοινότητας για την εξέλιξη της νόσου Αλτσχάιμερ, καθώς όπως ανέφερε μεταξύ άλλων ο γνωστός Αμαλιαδίτης νευροφυσιολόγος Δρ. Γιάννης Σωτηρόπουλος «το Αλτσχάιμερ θα είναι η επόμενη πανδημία του πλανήτη το 2050»! Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα Αλτσχάιμερ ( 21.9 ) η ραδιοφωνική εκπομπή της Μαριλένας Κατσίμη «Ιστορικοί Περίπατοι» του Σαββάτου από την Φωνή της Ελλάδας στην ΕΡΤ, με καλεσμένο τον κ. Γ. Σωτηρόπουλο εξέτασαν το φαινόμενο της νόσου, που εξελίσσεται σε πανδημία και αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της σύγχρονης ιατρικής.

Ξεκινώντας από τον Γερμανό ψυχίατρο Αλοΐσιο Αλτσχάιμερ ο κ. Σωτηρόπουλος εστίασε στην εξέλιξη της αρρώστιας του μυαλού από τότε μέχρι σήμερα, αναδεικνύοντας τη σχέση του άγχους και της κατάθλιψης με το Αλτσχάιμερ καθώς και τις κοινωνικές προεκτάσεις της άνοιας. Με έμφαση στη συνεχή αύξηση των περιστατικών παγκοσμίως και την έλλειψη αποτελεσματικής θεραπείας, συζητήθηκαν οι προκλήσεις της φροντίδας των ασθενών αλλά και των φροντιστών τους, οι δομές υποστήριξης που προσφέρονται δωρεάν καθώς και οι νέες έρευνες που υπόσχονται θεραπευτικές λύσεις, μέσα από την Ιατρική Ακριβείας.

Απαντώντας αρχικά στην ερώτηση για ποιο λόγο ασχολήθηκε με την νόσο Αλτσχάιμερ, ο Δρ. Γ. Σωτηρόπουλος τόνισε ότι «είναι η πιο διαδεδομένη νευρονόσος του εγκεφάλου, πλήττει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλον τον κόσμο και σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ ως το 2050 θα έχουν έναν τριπλασιασμό των ασθενών. Και δυστυχώς οι κοινωνίες δεν είναι έτοιμες να αντιμετωπίσουν τόσο το κλινικό κομμάτι απέναντι στους ασθενείς όσο και το μεγάλο πρόβλημα που φέρνει ένας ασθενής με άνοια σε όλη την οικογένεια. Άρα είναι πολύ σημαντικό μαζί με άλλους συναδέλφους να μπορέσω να κατανοήσω τι οδηγεί στη νόσο Αλτσχάιμερ, πως μπορώ να βοηθήσω στην δημιουργία νέων φαρμάκων που να σταματήσουν την ασθένεια αλλά και από τη άλλη να μπορέσω να βοηθήσω στο να κατανοήσει ο κόσμος πόσο μεγάλο είναι το πρόβλημα και μέσω αυτής της κατανόησης να δώσουμε λύσεις. Για μένα προσωπικά είναι λοιπόν μια μεγάλη πρόκληση.»

Ο κ. Σωτηρόπουλος επισημαίνει ακόμα ότι η άνοια εξαρτάται από την ηλικία κι επειδή το προσδόκιμο ζωής έχει μεγαλώσει, αυτό φέρνει όμως μαζί του και μια μεγάλη αύξηση ασθενειών του εγκεφάλου όπου ξέρουμε ότι ο πρώτος και σημαντικότερος κίνδυνος για την νόσο είναι η μεγάλη ηλικία. Έτσι μετά τα 70 και τα 75 έχουμε διπλασιασμό των πιθανοτήτων να αναπτύξουμε οποιουδήποτε τύπου άνοιας. « Η άνοια είναι μια πολύ μεγάλη ομπρέλα μέσα στην οποία μπορούμε να αναπτύξουμε καρδιαγγειακή άνοια, Αλτσχάιμερ ή πτώση της μνήμης, των γνωσιολογικών λειτουργιών μας. Το 60-70% προβλήματα άνοιας οφείλονται στη νόσο Αλτσχάιμερ. αλλά υπάρχουν και άλλες αλλοιώσεις στον εγκέφαλό μας.»

Γιατί ξεχνάμε;

Γιατί όμως «ξεχνάμε» και γιατί οι ασθενείς με Αλτσχάιμερ διαγράφουν πρώτα τα πιο πρόσφατα γεγονότα από το μυαλό τους;
«Η βασική μονάδα μέσα στον εγκέφαλο μας που αποθηκεύεται η μνήμη είναι γιατί έχω φτιάξει κάποια σημεία επικοινωνίας που λέγονται συνάψεις και σε αυτά έχω αποθηκεύσει ένα όνομα που ταυτίζεται πχ με ένα πρόσωπο. Έτσι λοιπόν με την άνοια χάνουμε πρώτα αυτά τα σημεία της μνήμης, τα πιο πρόσφατα και δεν θυμόμαστε πρόσωπα και γεγονότα. Αν δηλαδή με δεις πριν λίγη ώρα, δεν μπορείς να αποθηκεύσεις την πληροφορία. Γιατί όμως θυμούνται τα παλιά;

Γιατί πριν 20 χρόνια όταν σχηματίστηκε η συγκεκριμένη μνήμη για ένα πρόσωπο η ένα γεγονός, τότε ο εγκέφαλος δεν είχε κάποιο πρόβλημα, μπορούσε να κάνει τις συνάψεις και να αποθηκεύσει τα γεγονότα, τα σημεία επικοινωνίας. Όσο δηλαδή περνάνε τα χρόνια φθείρεται η ικανότητα το εγκεφάλου να αποθηκεύει πράγματα στη μνήμη γι αυτό οι ασθενείς με Αλτσχάιμερ ξεχνούν τα πιο πρόσφατα.»

Παράλληλα ο κ. Σωτηρόπουλος αναφέρει ότι το Αλτσχάιμερ έχει να κάνει με μια μεγάλη παλέτα κλινικών συμπτωμάτων, απώλεια μνήμης, κατάθλιψη , κινητικά προβλήματα κλπ και έχει σημασία πως ξεκινάει. Κι όπως αναφέρει αν και η επιστήμη έχει κάνει μεγάλη πρόοδο, δεν υπάρχει προς το παρόν θεραπεία.

«Δεν έχουμε ως τώρα ένα πραγματικό αποτύπωμα για το τι προκαλεί τη νόσο Αλτσχάιμερ, είναι μια πολυπαραγοντική νόσος που πρέπει να επικεντρώνεται στο πως μπορώ να την αποφύγω. Η ιατρική του μέλλοντος μπορεί να βλέπει τον ασθενή ως κάτι ξεχωριστό και προσαρμόζει πάνω του όλη τη θεραπεία που μπορεί να είναι φαρμακευτική ή μη φαρμακευτική γιατί υπάρχουν πλέον πολύ σημαντικά εργαλεία να βοηθήσουμε τους ασθενείς με νόσο Αλτσχάιμερ και τους φροντιστές. Μπορεί να μην υπάρχει θεραπεία, υπάρχουν πολλά εργαλεία και φάρμακα που μπορούν να μειώσουν τις αλλοιώσεις του εγκεφάλου από τη νόσο.»

Μεγάλος παράγοντας κινδύνου το χρόνιο στρες

Αναφερόμενος σε κάποιους από τους παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν γρηγορότερα στο Αλτσχάιμερ, ο Δρ. Γ. Σωτηρόπουλος επισήμανε ότι το χρόνιο στρες και η κατάθλιψη είναι πιο σημαντικοί. Ένας άλλος παράγοντας κινδύνου είναι η αρτηριακή πίεση, η υπέρταση στη μέση ηλικία γι αυτό και πρέπει με την καθοδήγηση του καρδιολόγου μου να την ρυθμίζουμε στα φυσιολογικά επίπεδα. Με τον τρόπο αυτό αφαιρούμε έναν ακόμα παράγοντας κινδύνου.

«Το χρόνιο στρες μπορεί να ξεκινήσει την ασθένεια και η κατάθλιψη να την εντείνει. Η υπέρταση, ο κακός ύπνος, προβλήματα με την ακοή επίσης. Το στοίχημα είναι λοιπόν πως μπορώ να προστατευτώ από τους παράγοντες κινδύνου που οδηγούν στις αλλοιώσεις του εγκεφάλου και στο Αλτσχάιμερ. Υπάρχουν πράγματα που μπορώ να εντάξω στην καθημερινότητά μου τα οποία με βοηθούν να ηρεμώ τον εαυτό μου έτσι ώστε να ξεκουράζεται ο εγκέφαλος. Όσο πιο κοινωνικά ενεργοί είμαστε και αισιόδοξοι, τόσο καλύτερα διατηρούμε τον εγκέφαλο μας, αυτήν την γνωσιολογική εφεδρεία. Σημαντικός είναι λοιπόν ο τρόπος που διαχειριζόμαστε κυρίως το στρες από το σύγχρονο τρόπο ζωής. Το χρόνιο στρες σου τρώει σιγά –τον εγκέφαλο σε βάθος χρόνου.»

Μια ακόμα επισήμανση του Καθηγητή, είναι ότι το Αλτσχάιμερ «προτιμά» κυρίως τις γυναίκες και έχει σχέση και με την εμμηνόπαυση ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι που νοσούν είναι άνω των 65 ετών, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις δεν αποκλείεται να προσβληθούν και οι νεότεροι σε ηλικία.

Τι πρέπει να κάνουν οι φροντιστές

Τέλος στην εκπομπή έγινε ειδική αναφορά για τους φροντιστές των ασθενών με Αλτσχάιμερ όπου ο κ. Σωτηρόπουλος τόνισε πως «οι φροντιστές θα πρέπει πρώτα- πρώτα για να βοηθήσουν τον ασθενή και για να βοηθούν και οι ίδιοι, να αποκτήσουν πλήρη ενημέρωση για την νόσο. Να γίνει ειδικός κλινικός έλεγχος του ασθενούς, ενώ υπάρχει η Ελληνική πρωτοβουλία για την Νόσο Αλτσχάιμερ που προσπαθεί να βοηθήσει, τα Κέντρα Ημέρας που βοηθάνε πολύ και έχουν και ομαδικό χαρακτήρα όπου πέρα από την φαρμακευτική αντιμετώπιση , υπάρχει εργοθεραπεία, μουσικοθεραπεία κλπ. Έτσι ξανασυνδέεις τον ασθενή με το καλό κομμάτι της ζωής του. Πολλά σάιτς επιστημονικά που μπορούν να ενημερωθούν και βιβλία για το ευρύ κοινό. όπως αυτό που έχουν επιμεληθεί με την Χριστίνα Δάλλα «όταν η λογική κυνηγάει τη μνήμη» που περιέχει με απλό τρόπο όλες τις πληροφορίες για τη νόσο. Το μήνυμα μέσα από το βιβλίο και τη πρωτοβουλία., είναι ότι υπάρχει ελπίδα βοηθώντας τόσο τον ασθενή μας όσο και τους φροντιστές και την οικογένεια του ασθενούς. Να πάρουμε όλη τη βοήθεια της επιστήμης για α αντιμετωπίσουμε το Αλτσχάιμερ» .

Ποιος είναι ο Δρ. Γιάννης Σωτηρόπουλος

O Δρ Γιάννης Σωτηρόπουλος είναι Ερευνητής Γʹ στο Ινστιτούτο Βιοεπιστημών και Εφαρμογών του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», και επισκέπτης Καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μίνιο στην Πορτογαλία. Τα τελευταία είκοσι χρόνια η ερευνητική του ομάδα μελετά την επίδραση του χρόνιου στρες στον εγκέφαλο και πώς αυτό σχετίζεται με την εμφάνιση της νόσου Αλτσχάιμερ αλλά και με την κατάθλιψη. Μαζί με την Χριστίνα Δάλλα, έχουν την επιστημονική επιμέλεια του βιβλίου «Όταν η λογική κυνηγά την μνήμη» που είχε παρουσιαστεί και στην πατρίδα του την Αμαλιάδα.