ΑΙΡΕΤΙΚΑ ΚΑΙ ΕΠΙΚΑΙΡΑ: Υπάρχουν χρυσόψαρα εδώ;
Τα πιο ωραία παραμύθια απ’ όσα μου ‘χεις διηγηθεί
αχ είν’ εκείνα που μιλούσαν για τα παιδιά που ‘χουν χαθεί…
Τρία δευτερόλεπτα. Τόσο διαρκεί η μνήμη ενός χρυσόψαρου. Ή τουλάχιστον αυτό πιστεύαμε μέχρι πρόσφατα, εφόσον οι τελευταίες μελέτες έχουν καταδείξει πως τελικά ίσως και να διαρκεί λίγο παραπάνω. Πάντως, σε κάθε περίπτωση το συμπαθέστατο ψαράκι σίγουρα δε φημίζεται για το μνημονικό του. Έτσι είναι αυτά τα πράγματα. Κάπου κερδίζεις, κάπου χάνεις. Το ζήτημα πάντα είναι να προσαρμόζεσαι. Όσο μπορείς, όπου μπορείς, για όσο μπορείς. Γιατί τα είδη που δεν προσαρμόστηκαν σε αυτόν τον κόσμο αργά ή γρήγορα εξαφανίστηκαν. Όπως ακριβώς κινδυνεύουν με εξαφάνιση και τα χρυσόψαρα. Θαρρείς πως η μνήμη τους φταίει και γι’ αυτό.
Αν και δεν είναι μόνο το μνημονικό. Στον άνθρωπο, ας πούμε, ο κρίσιμος παράγοντας ήταν και είναι το λογικό. Αυτό το φοβερό όπλο, χάρη στο οποίο επιβίωσε και ακόμη, κυριάρχησε απέναντι στα υπόλοιπα είδη. Η ικανότητα να σκέφτεσαι κριτικά, να αξιολογείς τα πράματα, να ιεραρχείς, να συγκρίνεις, να επιλέγεις. Μετά την αγάπη, αυτό είναι το θαύμα. Και γι’ αυτό το θαύμα, απέναντι και εναντίον του, έχουν κατασκευαστεί ένα σωρό μηχανές και διαδικασίες. Για να το καταστείλουν και να το υπονομεύσουν, να θολώσουν την κρίση και να δημιουργήσουν ένα νέο αφήγημα, όπως είθισται να λέγεται στη γλώσσα εκείνων οι οποίοι είναι μέσα στα πράγματα. Και λέγοντας «αφήγημα», εννοούν παραμύθι. Πάντα επινοούν όμορφα λόγια για να μεταμφιέσουν την αλήθεια.
Αλλά όποιος και να ΄σαι, όσα παραμύθια κι αν μας πεις, κάποια στιγμή, μοιραία, θα σε καταλάβουμε, και σένα και το «αφήγημά» σου. Βλέπεις θυμόμαστε τι έλεγες και πρώτα. Υποσχέθηκες δουλειές, έταζες υψηλότερες αμοιβές, διαβεβαίωνες ότι θα φτιάξεις ένα κράτος των αρίστων. Και τελικά τι έκανες; Τα ίδια και χειρότερα. Βολεύεις κόσμο δεξιά κι αριστερά, οι απευθείας αναθέσεις δίνουν και παίρνουν, την ώρα που οι πολλοί αδυνατούν πλέον να πληρώσουν ακόμη και το ρεύμα. Ακόμη και το ψωμί. Με άλλα λόγια, «business as usual». Κάποιοι από τους παλιούς τα έχουν ξαναδεί αυτά και δεν εντυπωσιάζονται ιδιαίτερα, ούτε πείθονται προφανώς από τις ομιλούσες κεφαλές, οι οποίες εν χορώ, αναπαράγουν τα non paper. Δηλαδή κάπου έλεος ρε παιδιά. Δε γίνεται να λέτε όλοι τα ίδια, στην ίδια θέση, με τον ίδιο τρόπο. Εδώ με πέντε φίλους βγαίνεις, με τους οποίους γενικά συμφωνείς και διατυπώνονται πέντε διαφορετικές γνώμες για το ίδιο θέμα.
Εξάλλου δεν πείθεται πλέον ο κόσμος, όσα παραμύθια κι αν ακούσει, και κυρίως οι νέοι. Τα νέα παιδιά που χάνονται στο βούρκο της νεοελληνικής πραγματικότητας. Είτε είναι στο σπίτι με τους γονείς τους, είτε δουλεύουν δουλειές του ποδαριού, ίσα για να επιβιώσουν, είτε αμείβονται πλέον με πολύ γενναιόδωρα φιλοδωρήματα. Θα μου πεις εντάξει, άμα δουν τη ζωή και λίγο ολιστικά, όλα καλά. Θα τους χαρτζιλικώσει και ο παππούς, θα πάρουν και δανεικά, θα περάσουν ζάχαρη. Τι σημασία έχουν τα λεφτά; Τα λεφτά δεν κάνουν την ευτυχία! Άλλο παραμύθι και τούτο. Μοντέρνο. Νέες ιδέες για τις ίδιες απάτες. Ίσως και να λειτουργούσε το κόλπο, παρότι είναι πλέον πολύ το δούλεμα.
Άσε που δεν υπάρχουν χρυσόψαρα εδώ. Ο κόσμος θυμάται, έστω και αδρά. Θυμάται και παρά τη μνημειώδη ακρισία του, κάποια στιγμή καταλαβαίνει. Καταλαβαίνει που ήμασταν, που έπρεπε να φτάσουμε, και που βρισκόμαστε σήμερα. Κι αυτό ισχύει διότι μετά από μία μακρά περίοδο τεράστιων δυσκολιών, ήλπιζε βαθιά σε κάτι καλύτερο. Πίστεψε ενδεχομένως ότι είχε βρει εκείνον ο οποίος θα έφερνε το καλύτερο.
