ΑΙΡΕΤΙΚΑ ΚΑΙ ΕΠΙΚΑΙΡΑ: Ο τελευταίος αυτοκράτορας
Την άνοδο, δεν μπορεί παρά να την διαδεχθεί η πτώση. Ή, επί το λαϊκότερο, ό,τι ανεβαίνει, κατεβαίνει. Ο κανόνας είναι ίδιος και απαράλλαχτος και τον διαπιστώνεις παντού. Στη ζωή, στην πολιτική, στην ιστορία, παντού. Ειδικά σε σχέση με αυτό που ονομάζουμε «ιστορία», τα παραδείγματα είναι πολλά και εκεί πια ο κανόνας λαμβάνει διαστάσεις δόγματος, αξιώματος, γεγονότος τόσο πασιφανέστατου, τόσο αυταπόδεικτου, όσο του λαμπερού φωτός του ήλιου. Αυτό γιατί στην επιστήμη της ιστορίας, τα γεγονότα εξετάζονται υπό τον αμείλικτο φακό του χρόνου. Έτσι όταν γίνεται λόγος για κάτι και εκφέρεται μία άποψη ή εξάγεται ένα συμπέρασμα, αυτό τοποθετείται σε σχέση με τα δεκάδες, εκατοντάδες ή χιλιάδες χρόνια, τα οποία έχουν προηγηθεί και τα αντίστοιχα τα οποία έπονται.
Όλες οι αυτοκρατορίες κάποια στιγμή πέφτουν, πεθαίνουν. Όσο ισχυρές κι αν είναι, ό,τι όπλα κι αν διαθέτουν, όποιες συμμαχίες κι αν έχουν συνάψει, όσο γερά κι αν έχουν θεμελιώσει την παραμονή τους στην εξουσία, κάποτε θα συμβεί το αναπόφευκτο. Τα μόνα πραγματικά ερωτήματα είναι το πως και το πότε. Και παρότι η ιστορία προσφέρει πληθώρα παραδειγμάτων σε σχέση ακόμη και με αυτό, εδώ ακριβώς ξεκινά η λογική αναγωγή.
Σημασία δεν έχουν οι λεπτομέρειες, αλλά οι ουσιαστικές, οι ευθείες αναφορές. Έτσι οι αυτοκρατορίες κατά κανόνα πέφτουν όταν ο αυτοκράτορας έχει φτάσει πια στο ύψιστο σημείο της αλαζονείας του. Σε εκείνη την κρίσιμη κατάσταση της απόλυτης έπαρσης, η οποία τον οδηγεί στην περιφρόνηση των πάντων και παράλληλα στο άκρον άωτο του κυνισμού, της αναλγησίας και εντέλει της καχυποψίας. Φτάνει να υποπτεύεται και να παρακολουθεί στενά ακόμα και τους πιο έμπιστους ανθρώπους του, την ίδια του την αυλή…
Ξαφνικά το άλλοτε πανίσχυρο καθεστώς καταρρέει στα εξ ων συνετέθη. Οι ισχυροί σύμμαχοι, οι έμπιστοι άνθρωποι, οι αξιωματικοί και οι στρατιώτες της πρώτης γραμμής στρέφονται κατά του αυτοκράτορα και τελικά κατά πάντων. Έχει μόλις διαρρηχθεί βιαίως ο συγκολλητικός δεσμός ο οποίος συγκρατούσε το φαύλο οικοδόμημα. Από εδώ και πέρα ο εύπιστος λαός παρακολουθεί αποσβολωμένος την ασχήμια μέσα από την ολοκληρωτική γύμνια του άλλοτε κραταιού καθεστώτος. Τα μηνύματα, οι εκβιασμοί, τα καρφώματα, οι ήμι-παρασκηνιακές και δημόσιες επιθέσεις δίνουν και παίρνουν.
Ο αυτοκράτορας νιώθει τη γη κάτω από τα πόδια του να σείεται και τον θρόνο του να κλυδωνίζεται. Θυμίζει Κόμμοδο στις τελευταίες του ημέρες. Επιχειρεί να επιδείξει αποφασιστικότητα και πυγμή αλλά παράλληλα αποφεύγει να εμφανιστεί στη Σύγκλητο για να δώσει σαφείς εξηγήσεις. Παρότι τυπικά έχει ακόμη επιρροή, φοβάται τη σύγκλητο, σχεδόν όσο φοβάται τον λαό. Δεν κομπάζει όπως άλλοτε στην Κουρία γιατί είναι αδύναμος. Είναι γυμνός.
Όλες οι αυτοκρατορίες αργά ή γρήγορα πέφτουν. Και όλες πέφτουν με κρότο, με πάταγο, με χαλασμό. Μάλιστα, στους μεγάλους αυτοκρατορικούς οίκους, ακριβώς επειδή έχουν επίγνωση αυτού του ιστορικού νόμου, το τελευταίο μα καθόλα κρίσιμο μέλημά τους είναι να εξασφαλίσουν την μακροπρόθεσμη έστω επιστροφή τους στην εξουσία. Εξάλλου οι επόμενες γενιές περιμένουν. Μόνο που αυτή τη φορά ο αυτοκράτορας είναι ολίγιστος. Δε θυμίζει σε τίποτα το μέγεθος ή το ανάστημα των προγόνων του. Πέτυχε να ξαναγεμίσει με χρυσάφι τα σεντούκια της φαμίλιας, ναι, αλλά απέτυχε να εξασφαλίσει την παραμικρή εγγύηση για το μέλλον της. Έχει πλέον ελάχιστους φίλους και αμέτρητους εχθρούς. Ανάμεσά τους κάποιους τους οποίους, όπως θα διαπιστώσει στο εγγύς μέλλον, δε θα μπορεί να «κρατάει» επ’ αόριστον. Γι’ αυτό και αυτός ο αυτοκράτορας, είναι ο τελευταίος.
