Αυτοψία της «Πρωινής» στην εργολαβία ανακαίνισης του Σιδηροδρομικού Σταθμού της πόλης

«Ο Πύργος αποκτά ξανά κτίριο αντάξιο της ιστορίας του»

-Είναι το πρώτο βήμα ενός μεγάλου εγχειρήματος επιστροφής του τρένου στην Ηλεία, δήλωσε ο Ηλείος αναπλ. δ/ντής του ΟΣΕ, Θανάσης Κοτταράς

Του Παναγιώτη Φωτεινόπουλου

---

Ο σιδηροδρομικός σταθμός του Πύργου συγκαταλέγεται στα κτίρια που κοσμούν την πόλη και κουβαλούν ανεκτίμητη ιστορική κληρονομιά. Χτίστηκε βασισμένο στην αρχιτεκτονική του σπουδαίου Ερνέστου Τσίλλερ και το 1985 χαρακτηρίστηκε «έργο τέχνης που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία» από την τότε υπουργό Πολιτισμού, Μελίνα Μερκούρη, μαζί με το μηχανοστάσιο, την αποθήκη και τον περιβάλλοντα χώρο.

Με βάση τη γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεώτερων Μνημείων το 1984, τα κτίρια του ΟΣΕ στην Ηλεία αλλά και σε όλη την Πελοπόννησο χαρακτηρίστηκαν έργα τέχνης διότι αποτελούν τα πρώτα δείγματα βιομηχανικής αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα και συνδυάζουν λειτουργική λιτότητα με αξιόλογες αρχιτεκτονικές λύσεις και πολύ ενδιαφέροντα μορφολογικά στοιχεία, όπως το «μπουνιάτο» στις τέσσερις πλευρές, τα πλαίσια στις πόρτες και τα παράθυρα (συνήθως κόκκινα τούβλα), τα τοξωτά παράθυρα, οι μεγάλες ξύλινες ταμπλαδωτές πόρτες, οι διακοσμητικές ταινίες περιμετρικά των κτιρίων που έχουν χτιστεί από πέτρα κλπ, ενώ κάποια κτίρια –όπως του Πύργου- είναι στον μεγαλύτερο βαθμό νεοκλασικά ή με στοιχεία νεοκλασικισμού.

Από το 2010, όταν σταμάτησε να λειτουργεί ο σιδηρόδρομος ένεκα μνημονίου, το κτίριο σταδιακά εγκαταλείφθηκε και άρχισε να υφίσταται σοβαρές φθορές, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Τον Μάρτιο του 2018, η Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων & Τεχνικών Έργων Δυτικής Ελλάδας, Πελοποννήσου & Νοτίου Ιονίου ενέκρινε μελέτη για τη επισκευή και τη συντήρησή του το 2018.
Χάρη στις πρωτοβουλίες που ανέλαβε ο Ηλείος αναπλ. διευθύνων σύμβουλος του ΟΣΕ, Θανάσης Κοτταράς, η μελέτη εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ, δημοπρατήθηκε και τώρα είναι ήδη σε πλήρη εξέλιξη ένα σημαντικό έργο, προϋπολογισμού 360.000 ευρώ που θα μετατρέψει ξανά τον σιδηροδρομικό σταθμό του Πύργου σε σύγχρονο και λειτουργικό κτίριο-στολίδι, το οποίο προβλέπει και ξεχωριστό χώρο ως πνευματικό-πολιτιστικό κέντρο του δήμου Πύργου, πέρα από τον σταθμό και το κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος.

Ανακαίνιση με σεβασμό στην ιστορία του κτιρίου

Η «Πρωινή» μπήκε στον Σταθμό για να διαπιστώσει από κοντά πώς εξελίσσονται οι εργασίες και συνομίλησε με τον μηχανολόγο-μηχανικό και επιβλέποντα της εργολαβίας, Γιώργο Παναγόπουλο, για την προσπάθεια που καταβάλλεται σε μια δύσκολη συγκυρία για τον κατασκευαστικό τομέα.
Όπως μας είπε ο κ. Παναγόπουλος, το θέαμα που αντίκρισαν οι εργαζόμενοι όταν μπήκαν μέσα, ήταν σοκαριστικό. «Το κτίριο ήταν σε άθλια κατάσταση λόγω της διάβρωσης που είχε προκαλέσει η υγρασία. Οι στέγες μπάζανε. Όταν πρωτομπήκαμε τον χειμώνα, ειδικά στην κεντρική αίθουσα, έβρεχε έξω και έβρεχε και μέσα.

Η ανακαίνιση που γίνεται, είναι ολοκληρωτική. Παράλληλα, γίνεται και μια γενικότερη διαμόρφωση, έτσι ώστε να υπάρχουν τρεις διαφορετικές χρήσεις μέσα στο ίδιο κτίριο του σταθμού ΟΣΕ του Πύργου. Η μία χρήση θα είναι το πνευματικό-πολιτιστικό κέντρο του δήμου Πύργου, η δεύτερη χρήση θα είναι ο χώρος που θα χρησιμοποιεί ο ΟΣΕ για τα δρομολόγιά του και η τρίτη για ένα κατάστημα που θα είναι υπό ενοικίαση από τη ΓΑΙΑΟΣΕ», μας εξήγησε.

Ακριβώς επειδή πρόκειται για ένα έργο που έχει χαρακτηριστεί «έργο τέχνης» από την Πολιτεία, όλες οι εργασίες και όλες οι παρεμβάσεις γίνονται με αυστηρές προδιαγραφές και με απόλυτο σεβασμό στην αρχιτεκτονική ιστορία του κτίσματος. Αξιοσημείωτη είναι η χρήση της τεχνικής «μπαγδατί» στην οροφή, μια τεχνική που αξιοποιεί το ξύλο και ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένη τον 19ο αιώνα στη Λέσβο.
«Σε όλες τις χρήσεις, επειδή το κτίριο έχει κριθεί διατηρητέο, είμαστε υποχρεωμένοι να ακολουθήσουμε τις κατασκευές που έγιναν από τον Τσίλερ τα χρόνια που κατασκευάστηκαν. Ειδικά στη οροφή εφαρμόζουμε το μπαγδατί ως είδος κατασκευής, δηλαδή περνάμε ξυλάκια και πάνω σε αυτά σοβατίζουμε κανονικά όπως σοβατίζουμε σε ένα κτίριο», τόνισε ο κ. Παναγόπουλος.

Κάνοντας μια γενική εκτίμηση του χώρου, σημείωσε πως θα γίνε επίσης και μια διαμόρφωση στους δύο πλαϊνούς εξωτερικούς χώρους, στο αλσύλλιο και στο πνευματικό κέντρο, υπογραμμίζοντας την ειδική πρόβλεψη για την άνετη και εύκολη πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία.

«Θα προσπαθήσουμε να βελτιώσουμε τις συνθήκες προσέγγισης του κτιρίου για Άτομα με Αναπηρία και με κινητικά προβλήματα, κατασκευάζοντας μια ράμπα εισόδου στον χώρο αναμονής και κάποιες ράμπες οι οποίες θα μπορούν να χρησιμοποιούν τον περιβάλλοντα χώρο που θα βρίσκεται στο πνευματικό κέντρο. Είναι ένα έργο στο οποίο ακολουθούμε προδιαγραφές στις οποίες μας υποχρεώνει το υπουργείο Πολιτισμού και έχει κάποιες σχετικές δυσκολίες. Όλα γίνονται με απόλυτο σεβασμό στην ιστορία και στην παράδοση του Σταθμού, δεν μεταβάλλουμε στο παραμικρό τη μορφή, το ύφος και το πνεύμα του κτιρίου. Ακόμα και στα δάπεδα όπου είναι ήδη πλακάκια που δεν έχουν πρόβλημα, θα μπουν πλακίδια παλαιού τύπου, τσιμεντοπλακίδια στον χώρο του πολιτιστικού κέντρου. Το υπόλοιπο θα καλυφθεί με μάρμαρο. Το κτίριο θα επανέλθει, στον βαθμό του εφικτού προφανώς, στην αρχική του κατασκευή», εξήγησε.

Παραδίδεται το έργο τον Σεπτέμβριο

Το χρονοδιάγραμμα προβλέπει την ολοκλήρωση του έργου στο τέλος καλοκαιριού, ωστόσο ο καλπασμός του πληθωρισμού και οι διαρκείς ανατιμήσεις έχουν δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα σε όλα τα δημόσια έργα πανελλαδικά, κάτι που επισημάναμε στον κ. Παναγόπουλο κατά τη διάρκεια της περιήγησης στον Σταθμό. Ανάδοχος του έργου είναι η εταιρεία ΔΟΜΗΚΑΤ και ως υπεργολάβος συμμετέχει η εταιρεία «τέκνικα» από την Κρέστενα.

Όπως μας απάντησε, το έργο προχωρά κανονικά παρά τις δυσχέρειες και τις μεταβολές στο κόστος της κατασκευής.

«Καλώς εχόντων των πραγμάτων, θεωρούμε ότι προς το τέλος του καλοκαιριού και μέσα Σεπτεμβρίου θα είναι ολοκληρωμένο και θα έχει παραδοθεί πλήρως σε χρήση και λειτουργία. Σίγουρα δεν υπάρχει έργο και επάγγελμα που να μην έχει επηρεαστεί από την κρίση και τις οικονομικές μεταβολές είτε στα καύσιμα είτε στις πρώτες ύλες είτε οπουδήποτε. Παρ΄όλα αυτά, η καλή συνεργασία και η καλή συνεννόηση με τις υπηρεσίες κα με τους επιβλέποντες βοηθά στο να ξεπεραστούν τέτοιου είδους προβλήματα, ειδικά σε έργα που έχουν δημοπρατηθεί προσφάτως. Ενδεχομένως αν το έργο είχε δημοπρατηθεί παλαιότερα και με τεράστιες εκπτώσεις, ίσως να ήταν ανέφικτο να πραγματοποιηθεί. Εδώ δεν βλέπω μια τέτοια εξέλιξη και θεωρώ ότι θα προχωρήσει», τόνισε.

Η σημασία της κατασκευαστικής υπεραξίας

Μετά την ολοκλήρωση της περιήγησης στον Σιδηροδρομικό Σταθμό, συζητήσαμε για λίγα λεπτά με τον κ. Παναγόπουλο σχετικά με την υπεραξία που παράγει ένα κατασκευαστικό έργο και τη σημασία που έχει η αξιοποίησή του σε βάθος χρόνου, ειδικά σε έναν χώρο εγκαταλελειμμένο.

«Επειδή η καταγωγή μου και ο τόπος γέννησής μου είναι ο Πύργος, θεωρώ ότι η πόλη δεν έχει εκμεταλλευτεί τίποτα από αυτά που θα έπρεπε να τον ομορφαίνουν ανά τον χρόνο και ανά την εποχή. Είναι ευκαιρία να αναδείξουμε τέτοιων ειδών κτίρια και να προσπαθήσουμε μέσα από κάποιες διαδικασίες να το πετύχουμε. Θα είναι όμως ευχής έργον η ανάδειξη αυτή να έχει μια συνέχεια, να μην αρκεστούμε στο ότι φτιάξαμε ένα κτίριο και το παρατήσαμε. Θα ήταν καταπληκτικό από την πλευρά του δήμου Πύργου να μπορούσε να χρησιμοποιήσει ουσιαστικά το πνευματικό κέντρο, να δώσει ζωή σε αυτόν τον χώρο με εκθέσεις κλπ γιατί τα κτίρια, όσο κι αν τα ανακαινίζουμε και είναι καινούρια, ακόμα και τα σπίτια μας, αν δεν έχουν ζωή να τα συντηρούμε σε καθημερινή βάση, καταστρέφονται σε βάθος χρόνου και ξαναπάμε από την αρχή».

Ο Ηλείος αναπλ. διευθύνων σύμβουλος του ΟΣΕ, Θανάσης Κοτταράς, δήλωσε στην «Πρωινή» ότι η ανακαίνιση του σιδηροδρομικού σταθμού του Πύργου είναι το πρώτο βήμα του εγχειρήματος επαναλειτουργίας του τρένου στην Ηλεία, το οποίο έχει ήδη δρομολογηθεί.

«Πρόκειται για ένα ιστορικό κτίριο που σύμφωνα με ορισμένες πηγές αποδίδεται στον Τσίλερ, οπότε καταλαβαίνετε ποια είναι η αρχιτεκτονική του αξία. Για αυτόν τον λόγο αναλάβαμε την πρωτοβουλία να το ανακαινίσουμε και να του ξαναδώσουμε ζωή, διότι είναι ένα “κόσμημα” για τον Πύργο και για όλη την Ηλεία, που είχε περιπέσει επί χρόνια στην εγκατάλειψη και στον μαρασμό. Η εργολαβία είναι σε εξέλιξη και πιστεύουμε ότι αν όλα πάνε καλά, σύντομα θα παραδώσουμε στους συμπολίτες μας ένα κτίσμα αντάξιο των προσδοκιών τους και αντάξιο της ιστορίας της Ηλείας», τόνισε και πρόσθεσε ότι πολύ σύντομα μπαίνει σε τροχιά δημοπράτησης η επαναλειτουργία της σιδηροδρομικής γραμμής Πύργος-Πάτρα.