Παλιές «ασθένειες» που επιμένουν, αλλά και σκηνές από ρουτίνες του εθνικού βίου που έχουν πια ξεπεραστεί: ένας αυθαίρετος κατάλογος
«Καλησπέρα» στις 12
Ίσως μόνο ένας ιστορικός του μέλλοντος θα καταφέρει να εντοπίσει εκείνη την ανεπαίσθητη χρονική περίοδο που οι Έλληνες άρχισαν ξαφνικά, σαν υπνωτισμένοι, να λένε «καλησπέρα» μόλις το ρολόι έδειχνε 12 το μεσημέρι. Κάπου ανάμεσα στο 2008 και στο 2016 έλαβε χώρα αυτή η μικρή πολιτισμική ανταρσία, καταργώντας παραδόσεις αιώνων που ήθελαν μέχρι τότε να λέμε «καλησπέρα» μόλις πέσει κάπως το φως της ημέρας, μόλις γίνει λίγο σούρουπο και αρχίσει να σκοτεινιάζει και όχι ντάλα μεσημέρι λες και ζούμε στο Ροβανιέμι, το χωριό του Αη Βασίλη.
Αντίο, εφορία
Αν σας έλεγαν το 2000 ότι σε λιγότερο από δύο δεκαετίες δεν θα χρειαζόταν να επισκεφθούμε την εφορία μας, θα χαμογελούσατε γλυκόπικρα. Κι όμως, το θαύμα έγινε. Η ψηφιοποίηση του κράτους μάς έκανε αυτό το δώρο. Αν είστε, δε, κάτοικος Αθηνών ή Θεσσαλονίκης, εδώ και ενάμιση χρόνο δεν ανήκετε καν σε κάποια ΔΟΥ. Τελικά, η εφαρμογή myAADEapp δεν αντικατέστησε μόνο τα γκισέ της εφορίας, αλλά και τις ίδιες τις ΔΟΥ. Αλληλούια.
Μπαλκόνι τέλος
Καλοκαιράκι, καρπουζάκι και ανοιχτή τηλεόραση. Η καθησυχαστική μεταπολιτευτική συνθήκη που κορυφώθηκε τη δεκαετία του ’80 στα απανταχού μπαλκόνια των ελληνικών πολυκατοικιών φθίνει καλοκαίρι με καλοκαίρι. Τι μας συνέβη; Λίγο απ’ όλα: δεν θέλουμε πολύ να μας βλέπουν, εκτονώνουμε την ανάγκη μας για κοινωνικότητα στο κινητό μας, ο «απέναντι» έγινε Airbnb και προτιμάμε τον κλιματισμό από τον πυρακτωμένο αέρα (και) της νύχτας.
ΑΠΘήτα και ΠΑΠεί
Ξυπνήσαμε μια μέρα και ο κύριος Παπαδόπουλος δεν ήταν καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, αλλά στο«ΕΚΠΑ» (Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών). Ο Γιαννάκης δεν σπουδάζει πλέον στο Πανεπιστήμιο Πειραιά, αλλά στο «Παπεί», δηλαδή στο «παπί». Και η Μαιρούλα δεν τελείωσε το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, αλλά το «ΑΠΘ». Και ίσως βρει δουλειά στο «ΕΜΣΤ» (σ.σ. Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης).
Το «σταθερό»
Την τελευταία φορά που ένας ευγενικός υπάλληλος εταιρείας κινητής τηλεφωνίας θέλησε να μου πουλήσει ένα πακέτο παροχών, ανέφερε ανάμεσα σε άλλα και τη «δωρεάν σταθερή τηλεφωνία». Ξαφνικά θυμήθηκα ότι όντως έχω σταθερό τηλέφωνο, που (λεπτομέρεια) δεν χρησιμοποιώ ποτέ.
Ξέχειλοι κάδοι
Θυμάστε εκείνες τις πολυήμερες απεργίες στις υπηρεσίες καθαριότητας των δήμων; Τα επικά λουκέτα των συνδικαλιστών στις χωματερές, τις ουρές με τα ακινητοποιημένα απορριμματοφόρα και τα βουνά από σκουπίδια έξω από τα σπίτια μας; Το θέμα λύθηκε όταν ικανοποιήθηκε το βασικό αίτημα των δημοτικών συνδικαλιστών: να μονιμοποιηθεί και ο τελευταίος υπάλληλος στον τομέα της καθαριότητας.
Η αποκαθήλωση των πινακίδων
Όσοι ψέγουν τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 περίπου για τα πάντα, ας τους ευγνωμονούν για ένα και μοναδικό επίτευγμα: καθάρισε ο αθηναϊκός ορίζοντας, απελευθερώθηκε η θέα του Ιερού Βράχου από βέβηλες επικαλύψεις. Στην πραγματικότητα, απλώς εφαρμόστηκε ο νόμος: κατέβηκαν χιλιάδες επιγραφές που βρίσκονταν παράνομα σε κτίρια γραφείων και πολυκατοικίες. Ας ελπίσουμε μέχρι το 2050 να βρεθεί κάποια λύση για τις κεραίες και τους ηλιακούς θερμοσίφωνες.
Εξέδρες χωρίς αντιπάλους
Ήταν Σάββατο 22 Νοεμβρίου 2003, στις 7 το απόγευμα, όταν ο Κύρος Βασάρας σφύριζε την έναρξη του τελευταίου ντέρμπι πρωταθλήματος ανάμεσα στον Ολυμπιακό και στον Παναθηναϊκό με παρουσία οπαδών και των δύο ομάδων. Έκτοτε, οι ποδοσφαιρικοί αγώνες των λεγόμενων «μεγάλων» ομάδων διεξάγονται υπό αυτό το πρωτοφανές για προηγμένη ευρωπαϊκή χώρα καθεστώς.
Ο «μητέρας»
Στην αρχή τούς είπαν «μετροσέξουαλ». Επειδή άλλαζαν πάνες ή γιατί πήγαιναν το καμάρι τους στο νηπιαγωγείο. Ή γιατί (άκουσον άκουσον) επιθυμούσαν να υιοθετήσουν μια πιο ενεργητική στάση στην ανατροφή του παιδιού τους. Οι Ελληνες που έγιναν μπαμπάδες στο πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα έδειξαν εντυπωσιακή προσαρμοστικότητα στα νέα ήθη της παγκοσμιοποιημένης εποχής μας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι εξισώθηκε πλήρως η κατανομή των οικιακών βαρών. Αλλά μερικές φορές και η πρόθεση μετράει.
Ενας μήνας διακοπές;
Πότε σταματήσαμε να κάνουμε διακοπές για έναν ολόκληρο μήνα στην Ελλάδα; Όταν σταματήσαμε να εννοούμε ως «διακοπές» τον παραθερισμό στο εξοχικό ή στο σπίτι στο χωριό με τη γιαγιά και τον παππού. Όταν οι γυναίκες μπήκαν δυναμικά στην αγορά εργασίας και δεν ήταν «εύκαιρες» να κρατήσουν τα παιδιά. Όταν τα εργασιακά ήθη άλλαξαν και έγιναν πολύ πιο απαιτητικά τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες. Κι αυτό συνέβη λίγο πριν από την εκπνοή του 20ού αιώνα. Αλλά το καταλάβαμε στο πετσί μας στην αυγή του 21ου.
Οι σχολές – μπάχαλα
Το ελληνικό πανεπιστήμιο εξακολουθεί να βασανίζεται από τις παιδικές ασθένειες της Μεταπολίτευσης. Η ρητορική Μητσοτάκη καλλιέργησε υψηλές προσδοκίες, αλλά η αίσθηση ότι επιθετικές μειονότητες λυμαίνονται (και καταστρέφουν ανενόχλητες) δημόσια περιουσία συνεχίζει να κατατρύχει την εικόνα των ελληνικών ΑΕΙ, ιδίως στα πιο προβεβλημένα ιδρύματα Αθηνών και Θεσσαλονίκης.
Τα μπλόκα
Τον Δεκέμβριο του 1996 καταγράφεται η πρώτη πανελλαδική κινητοποίηση των αγροτών. Χιλιάδες τρακτέρ αποκλείουν τις εθνικές οδούς με αφορμή τις μειωμένες επιδοτήσεις. Τα μπλόκα θα αντέξουν μέχρι τα ξημερώματα της 8ης Φεβρουαρίου του 1997, όταν σε μια αιφνιδιαστική επιχείρηση τα ΜΑΤ θα πιάσουν στον ύπνο τους ελάχιστους αγρότες που βρίσκονται εκείνη την ώρα στα οχήματά τους και επιπλέον θα τους ξεφουσκώσουν και τα λάστιχα των τρακτέρ. Από τότε οι αγροτικές κινητοποιήσεις θα αποκτήσουν εθιμικό χαρακτήρα. Αρχίζουν συνήθως μετά τις γιορτές· η φετινή πρόωρη έναρξη και η έντασή τους οφείλονται (και) στα απόνερα του σκανδάλου του ΟΠΕΚΕΠΕ.
Σταθμός ΚΤΕΛ
Συζητούμε από τη δεκαετία του ’90 την κατασκευή του νέου Κεντρικού Σταθμού Υπεραστικών Λεωφορείων στον Ελαιώνα. Έκτοτε, νεογέννητα έγιναν σχεδόν μεσήλικες, μεσήλικες έγιναν παππούδες και το «φουτουριστικό» συγκρότημα δίπλα στον σταθμό του μετρό με το συνεδριακό κέντρο, το ξενοδοχείο και τα εμπορικά καταστήματα αγνοείται πανηγυρικά. Το αποτέλεσμα είναι οι επιβάτες των ΚΤΕΛ να υφίστανται τη διαχρονική ντροπή των υποδομών σε Κηφισό και Λιοσίων.
Οι τροπολογίες
Το Σύνταγμα και ο Κανονισμός της Βουλής τα λένε καλά: οι υπουργικές τροπολογίες πρέπει να κατατίθενται στα προτεινόμενα νομοσχέδια μέχρι τρεις ημέρες πριν από την έναρξη της συζήτησης στην Ολομέλεια ή στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή, απαγορεύοντας ταυτόχρονα τροπολογίες άσχετες με το κύριο αντικείμενο του νομοσχεδίου. Τι γίνεται στην πραγματικότητα; Σύμφωνα με έρευνα του Vouliwatch, κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας της (Ιούλιος 2019 – Απρίλιος 2023), η κυβέρνηση Μητσοτάκη κατέθεσε συνολικά 658 τροπολογίες. Από αυτές, οι 365 (55,47%) ήταν άσχετες με το κύριο αντικείμενο του νόμου. Τα ευρήματα είναι ακόμη χειρότερα για την περίοδο των κυβερνήσεων Τσίπρα (Ιανουάριος 2015 – Ιούλιος 2019): κατατέθηκαν συνολικά 998 τροπολογίες. Από αυτές, οι 639 (64,02%) ήταν άσχετες με το κύριο αντικείμενο του νόμου.
Κέντρο κλειστό
Δεν έφταναν οι σχεδόν καθημερινές πορείες στο κέντρο της Αθήνας, που φυσικά δεν «υπάκουσαν» στη καλή νομοθετική πρόθεση της κυβέρνησης. Στα μαρτύρια των κατοίκων του λεκανοπεδίου έχουν προστεθεί τα τελευταία 15 χρόνια κάθε λογής αγώνες δρόμου, που πάντα γίνονται για καλό σκοπό και οδηγούν στο κλείσιμο κεντρικότατων δρόμων με όλα τα γνωστά συνεπακόλουθα. Μετά αναρωτιόμαστε έκπληκτοι: Γιατί δεν σηκώνει κεφάλι εμπορικά το κέντρο;
Οι Εξεταστικές
Με την τελευταία αναθεώρηση του 2019, η σύσταση εξεταστικής επιτροπής εναπόκειται πλέον και στην αντιπολίτευση. Θεωρήθηκε «δημοκρατική κατάκτηση» (και έτσι ακούγεται), αλλά στην πράξη δεν άλλαξε κάτι: οι εξεταστικές εξακολουθούν να μην κάνουν τη δουλειά τους. Κι αυτό γιατί σε μεγάλο βαθμό η συλλογή των πληροφοριών, η κλήτευση μαρτύρων και η παραγγελία των αποδεικτικών μέσων εξακολουθούν να εξαρτώνται από την απόφαση της πλειοψηφίας, όπως διαπιστώσαμε πρόσφατα.
Στάσεις εργασίας στα ΜΜΜ
Στην Ελλάδα έχουμε καταφέρει να κανονικοποιήσουμε αδιανόητες για ανεπτυγμένο ευρωπαϊκό κράτος δημόσιες πρακτικές. Στην κορυφή όλων στέκουν οι στάσεις εργασίας στα μέσα μαζικής μεταφοράς της Αθήνας όταν οι συνδικαλιστικοί φορείς τους πραγματοποιούν γενικές συνελεύσεις. Το επιχείρημα είναι ακλόνητο: «Πώς θα συμμετάσχουν τα μέλη μας στη γενική συνέλευση αν είναι στον δρόμο και εργάζονται;». Σε αυτό το σημείο ας θυμίσουμε ότι η σημερινή κυβέρνηση είχε εξαγγείλει το (αυτονόητο) μέτρο της ύπαρξης προσωπικού ασφαλείας στις δημόσιες συγκοινωνίες…
Οι Πανελλαδικές
Καμία εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, ανεξαρτήτως φιλοδοξίας, δεν κατόρθωσε να συμβάλει στην έστω κατά το ελάχιστο αποκλιμάκωση του οικογενειακού δράματος που ονομάζεται «Πανελλαδικές». Το οικονομικό άγος (απροσδιόριστο σε μεγάλο βαθμό, λόγω της τεράστιας «μαύρης αγοράς» των ιδιαίτερων μαθημάτων), η μεγάλη ψυχολογική επιβάρυνση των μαθητών, τίποτα δεν φαίνεται ικανό να μετριάσει τον πόνο που προκαλεί ο κατά τεκμήριο πλέον αδιάβλητος διαγωνιστικός θεσμός στη χώρα.
Πολυτεχνείο και «Δεκεμβριανά»
Δύο ημέρες τον χρόνο το κέντρο της Αθήνας κατεβάζει ρολά: στις 17 Νοεμβρίου, στην επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, και στις 6 Δεκεμβρίου, στην επέτειο της δολοφονίας του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου. Οι κεντρικοί σταθμοί του μετρό κλείνουν, οι δρόμοι ερημώνουν, χιλιάδες αστυνομικοί επιστρατεύονται. Τα τελευταία χρόνια, οι δύο πορείες είναι συνήθως πολύ πιο «ήσυχες» σε σχέση με το παρελθόν. Ωστόσο υπάρχει κάτι που δεν αλλάζει: οι «κουκουλοφόροι» θα καταφύγουν στα Εξάρχεια, θα βάλουν φωτιά σε κάδους απορριμμάτων, θα πετάξουν μολότοφ στις αστυνομικές δυνάμεις και οι ενημερωτικές σελίδες θα γράψουν αυτά που έγραφαν και πέρυσι τέτοια μέρα.
Τα γκράφιτι
Θα περίμενε κανείς στην αυγή του 21ου αιώνα ότι η ελληνική κοινωνία θα έδειχνε κάποια δείγματα ωριμότητας σε θέματα διαχείρισης του δημόσιου χώρου, αλλά εδώ η διάψευση υπήρξε εκκωφαντική. Ακόμη περισσότερο γιατί η διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων το 2004 έμοιαζε να λειτουργεί ως η ιδανική αφορμή που ψάχναμε για να σουλουπώσουμε στοιχειωδώς τις πόλεις μας. Υπολογίζαμε χωρίς τον ξενοδόχο (δηλαδή χωρίς τις ασύμμετρες μεταβλητές του κοινωνικού θυμού όπως εκδηλώθηκαν τον Δεκέμβριο του 2008 και τη δεκαετία της κρίσης), αλλά κυρίως χωρίς τον κακό εαυτό μας κι ένα απελπιστικά ανευθυνοϋπεύθυνο κράτος.
Δημήτρης Ρηγόπουλος
