Γράφει ο Κωνσταντίνος Αντωνόπουλος*
Διαβάζοντας το δελτίο Τύπου του Υπουργείου Πολιτισμού για τον επαναπατρισμό τμήματος ιωνικού κιονόκρανου από το Λεωνιδαίο της Ολυμπίας, δεν μπορεί κανείς να μη σταθεί με απορία — ή με ένα ειρωνικό χαμόγελο — στη φράση περί «ευαισθησίας και θάρρους» της Γερμανίδας που, μετά από μισό αιώνα, αποφάσισε να επιστρέψει το αντικείμενο που η ίδια είχε απομακρύνει παράνομα από τον αρχαιολογικό χώρο.
Αν η ευαισθησία εκδηλώνεται πενήντα χρόνια αργότερα και το θάρρος σημαίνει «επιστρέφω κάτι που δεν μου ανήκε ποτέ», τότε μάλλον πρέπει να αναθεωρήσουμε τι θεωρούμε πράξη πολιτισμού. Γιατί το να επαινείς εκείνον που επιστρέφει το κλεμμένο, είναι σαν να απονέμεις παράσημο σε έναν διαρρήκτη επειδή μετάνιωσε και άφησε πίσω του το ασημικό.
Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι το μήνυμα που στέλνει μια τέτοια στάση: ότι μπορείτε να απομακρύνετε, να αφαιρείτε αντικείμενα της πολιτιστικής κληρονομιάς, μνημεία και θραύσματα της Ιστορίας — κι αν κάποτε αποφασίσετε να τα επιστρέψετε, όχι μόνο δε θα λογοδοτήσετε, αλλά θα λάβετε και τα συγχαρητήρια του κράτους.
Δημιουργείται ένα επικίνδυνο προηγούμενο για το μέλλον να συμψηφίζουμε με το σήμερα ή να αθωώνουμε με επαίνους αντί να στηλιτεύουμε τις παράνομες δραστηριότητες του παρελθόντος.
Πάντως, η επιστροφή του αρχαίου μνημείου ανεξαρτήτως του χρόνου και των κινήτρων, αποτελεί μια θετική εξέλιξη.
Είναι μια κίνηση που οφείλουμε να χαιρετίσουμε — όχι όμως ως πράξη ηρωισμού, αλλά ως αποκατάσταση μιας ιστορικής οφειλής.
*Ο Κωνσταντίνος Αντωνόπουλος είναι αρχαιολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων
