28 Οκτωβρίου 1941: Ο γιορτασμός της πρώτης επετείου του ΟΧΙ
Γράφει ο Περικλής Καπετανόπουλος- δημοσιογράφος-ιστορικός
Στις 28 Οκτωβρίου 1941 η Ελλάδα βρισκόταν, ήδη, αρκετούς μήνες κάτω από την φασιστική μπότα. Γερμανοί, Ιταλοί και Βούλγαροι λεηλατούσαν, κατέστρεφαν, συλλάμβαναν και εκτελούσαν όποιον τολμούσε, να αμφισβητήσει την «Νέα Τάξη Πραγμάτων στην Ευρώπη» και την οικονομική της διάσταση. Η γερμανική εταιρεία IG Farbenindustrie AG, το ισχυρότερο βιομηχανικό συγκρότημα της Ευρώπης είχε σχεδιάσει την συστηματική αφαίμαξη των κατεχομένων χωρών, συμπεριλαμβανομένης και της ελληνικής οικονομίας.
Οι Γερμανοί παρ’ ότι διατήρησαν τον άμεσο έλεγχο μόνο στο 12% του ελληνικού εδάφους, φρόντισαν να δεσμεύσουν όλα τα αποθέματα σε ορυκτά και μεταλλεύματα σε όλη την επικράτεια. Στους Ιταλούς παραχωρήθηκε το 70%, και στους Βούλγαρους συμμάχους τους το 15% της ελληνικής γης που περιλάμβανε την Ανατολική Μακεδονία και την Θράκη, μαζί με την Θάσο και την Σαμοθράκη. Από την πρώτη μέρα της Κατοχής άρχισε η λεηλασία των οικονομικών πόρων της χώρας. Οι Γερμανοί συστηματικά, κατάσχεσαν τα πάντα για τις ανάγκες του στρατού κατοχής και έστειλαν το ένα μεγάλο μέρος τους στην Γερμανία. Πρώτες ύλες, τρόφιμα, βιομηχανικά είδη, καύσιμα, τα πάντα εξαφανίστηκαν από την ελληνική αγορά. Παράλληλα η Ελλάδα επιβαρύνθηκε με τα έξοδα κατοχής και αναγκαστικά πολεμικά δάνεια. Από τον Αύγουστο του 1941 ως το τέλος του χρόνου πληρώθηκαν 1.021,8 εκατομμύρια γερμανικά μάρκα. Για την επιβολή των γερμανικών συμφερόντων απέναντι στους Ιταλούς συνεταίρους τους και την ελληνική κυβέρνηση δοσίλογων του στρατηγού Τσολάκογλου, δημιουργήθηκε στις 28 Απριλίου, δηλαδή αμέσως μόλις κατέλαβαν οι Γερμανοί την Αθήνα, η υπηρεσία «Πληρεξούσιος του Ράιχ στην Ελλάδα», υπό την διεύθυνση του φον Άλτενμπουργκ. Οι γερμανικές τράπεζες αποκατέστησαν «στενότατες σχέσεις» με τις ελληνικές τράπεζες, δηλαδή τις έθεσαν υπό άμεσο έλεγχο. Ήταν τόσο μεγάλης έκτασης η γερμανική ληστρική οικονομική επιδρομή που ακόμα και ο Ιταλός δικτάτορας Μπενίτο Μουσολίνι παρατήρησε σαρκαστικά ότι «οι Γερμανοί πήραν από τους Έλληνες ακόμα και τα κορδόνια των παπουτσιών τους». Η έλλειψη τροφίμων και οι μεγάλες ανατιμήσεις στις τιμές επέφεραν την εξαθλίωση του πληθυσμού, κυρίως της Αθήνας και των μεγάλων πόλεων. Αυτή η καταλήστευση ήταν η ουσιαστική αιτία των θανάτων από πείνα το χειμώνα του 1941-1942. Μέχρι το τέλος του 1942 οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν σε σχέση με το 1940 έως και 23.000% και η κυκλοφορία του νομίσματος έως και 1.575%. Μπαίνοντας το φθινόπωρο του 1941 έμπαινε επιτακτικά το ζήτημα της επιβίωσης. Η πείνα είχε ήδη δείξει « τα δόντια» της με πρώτα θύματα τα παιδιά και τους ηλικιωμένους.
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες στις 27 Σεπτέμβρη 1941 ιδρύεται το ΕΑΜ. Είχε προηγηθεί η ίδρυση της Εθνικής Αλληλεγγύης στις 28 Μαΐου ( που δίκαια χαρακτηρίστηκε ο Ερυθρός Σταυρός της Κατοχής) και του Εργατικού ΕΑΜ στις 16 Ιουλίου (με προτεραιότητα τα εργοστάσια που είχαν επιταχθεί από τους Γερμανούς και δούλευαν για λογαριασμό τους). Η πρώτη ανακοίνωση του ΕΑΜ, κυκλοφόρησε μόλις 13 μέρες μετά την ίδρυση του στις 10 Οκτωβρίου 1941. Το ΕΑΜ, ανάφερε η ανακοίνωση, «ορίζει το χρονικό διάστημα απ’ τα σήμερα ως τις 28 Οκτωβρίου, την πρώτη επέτειο της άνανδρης επιδρομής των Ιταλών φασιστών ενάντια στη χώρα μας, περίοδο του νέου εθνικού απελευθερωτικού ξεκινήματος. Μέρα με τη μέρα, ώρα με την ώρα, ας ανεβάσουμε τις μορφές της πάλης μας. Στις 28 Οκτωβρίου με κάθε είδους εκδήλωση, αγωνιστείτε για το εθνικό ξεκίνημα».
Αυτή ήταν πρώτη φορά που γιορτάστηκε η 28η Οκτωβρίου 1940. Οργανώθηκαν εκδηλώσεις στις συνοικίες με πρωτοβουλία των πυρήνων του ΕΑΜ, που είχαν αρχίσει να πυκνώνουν. Στο κέντρο της Αθήνας τον εορτασμό ανέλαβαν οι οργανώσεις των φοιτητών, οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι ανάπηροι και τραυματίες αλβανομάχοι. Κυκλοφόρησαν προκηρύξεις, γράφτηκαν συνθήματα στους τοίχους και τότε για πρώτη φορά ακούστηκε μέσα στη νύχτα η φωνή της Αντίστασης με το χωνί, το «ραδιόφωνο του ΕΑΜ».
