Γράφει ο Γιάννης Βόλλαρης, φυσικός*
Αναντίρρητα το ελληνικό σύστημα παιδείας πάσχει από πολλές παθογένειες, οι οποίες προέρχονται από τις αντίστοιχες κοινωνικές και πολιτικές που κατατρέχουν τη χώρα. Πράγματι λαμβάνει συνεχώς διαστάσεις που δεν επιτρέπουν ένα λογικό συνειρμό για το πώς το μοναδικό όπλο που έχει στα χέρια του ένα κράτος, θα μπορούσε να εξασφαλίσει λύσεις για την κρίση στην οποία διέρχεται αλλά και να θωρακίσει το μέλλον από κάποιες ενδεχόμενες, εφόσον παρέλθει η υφιστάμενη. Θα μπορούσα να στηλιτεύσω και να αναθεματίσω όλα τα κακώς κείμενα. Παρόλα αυτά, θα επιλέξω να παρουσιάσω ένα θέμα που ελάχιστα έως καθόλου προβάλλεται στην επικράτεια, και πολλές φορές χλευάζεται λόγω δήθεν αναντιστοιχίας προς την ελληνική πραγματικότητα, ως πρόταση. Δεν είναι άλλο από την εξερεύνηση του διαστήματος. Το σκεπτικό στηρίζεται στο ότι, κάτι τόσο πανανθρώπινο θα έπρεπε να αποτελεί πηγή έμπνευσης και οραματισμού για τις νέες γενιές και αναπόφευκτα κομμάτι της κουλτούρας τους. Μια σοβαρή επένδυση στον τομέα αυτό, αποτελεί και μια σοβαρή επένδυση για το μέλλον.
Η εξερεύνηση του διαστήματος είναι μια ιστορία πρόσφατη, περίπου 60 χρόνων. Θεωρούμαστε ως πολιτισμός ότι ανήκουμε στον τύπου I με διαβάθμιση 0,7. Κάνουμε ανακύκλωση, αρχίζουμε να χρησιμοποιούμε τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και θεωρητικά αναπτυσσόμαστε. Θα παραμείνουμε στο μητρικό πλανήτη για πολλούς αιώνες μέχρι να λύσουμε τα εθνικιστικά, φονταμενταλιστικά, ρατσιστικά και σεκταριστικά κατάλοιπα του παρελθόντος.
Όμως ως εδώ, έχουμε καταφέρει να περπατήσουμε στη Σελήνη, να στείλουμε αποστολές ρομπότ-ρόβερ στον Άρη για τη μελέτη του γειτονικού μας πλανήτη, να θέσουμε σε τροχιά πανίσχυρα τηλεσκόπια που μας δίνουν μαγικές εικόνες από το Σύμπαν, αλλά και δορυφόρους που καθιστούν υπαρκτά τα νέα μέσα επικοινωνίας που χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητά μας. Στα μέσα της δεκαετίας του 1970 δύο αποστολές των «αδερφών» διαστημικών οχημάτων Voyager I και Voyager II εκτοξεύτηκαν στο διάστημα και τώρα βρίσκονται στα όρια του πλανητικού μας συστήματος, έχοντας στείλει κοντινές φωτογραφίες από τους πλανήτες από τους οποίους περιηγήθηκαν. Έτσι πήραμε μια γεύση από τους περίφημους δακτυλίους του Κρόνου, της άγριας ομορφιάς του Δία και των πολυάριθμων δορυφόρων του, αλλά και του φτωχού συγγενή Πλούτωνα στις παρυφές του συστήματος, για πρώτη φορά!
Συχνά με γυμνό μάτι μπορούμε να παρατηρήσουμε το Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS) που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη Γη. Εκεί επιστημονικές ομάδες από όλο τον κόσμο πραγματοποιούν πειράματα που αφορούν τη Φυσική, τη Βιολογία, τη Χημεία, τη Γεωπονία και άλλες επιστήμες, με απώτερο στόχο τη μελέτη του πως θα μπορούσε ο άνθρωπος να εποικίσει έναν άλλο πλανήτη ή και να ταξιδεύει για πολλά χρόνια στο μεσοαστρικό χώρο.
Το Robot-Rover, Pathfinder που μελετά την επιφάνεια του Άρη
Κατά πάσα πιθανότητα ένα τύπος πολιτισμού I για διαπλανητικές αποστολές μεγάλων αποστάσεων, όπου ο χρόνος δεν είναι τόσο πιεστικός, ίσως μπορεί να δημιουργήσει ηλιακούς κινητήρες ή κινητήρες ιόντων, πρακτικά αργοκίνητες μηχανές, οι οποίες όμως θα αποδειχτούν ιδανικές για τη δημιουργία ενός διαπλανητικού διαπολιτειακού συστήματος λεωφόρων που θα συνδέει τους πλανήτες μεταξύ τους. Θα αναρωτηθήκατε ποια η χρησιμότητα και θα αναφέρω ότι ο δορυφόρος του Κρόνου, Τιτάνας, έχει στους πόλους του τεράστιες λίμνες από καθαρό μεθάνιο και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ενδιάμεση πηγή καυσίμου σε μελλοντικές εξερευνήσεις.
Στην προσπάθεια μείωσης του κόστους των αποστολών για πρώτη φορά κατασκευάστηκαν και χρησιμοποιούνται εκτοξευτήρες πολλαπλής χρήσης ,με πρωτοπόρα την ιδιωτική εταιρεία SPACE X που φέτος έστειλε να μπει σε τροχιά γύρω από το Άρη ένα ηλεκτροκίνητο αυτοκίνητο της εταιρείας TESLA με επιβάτη τον Διαστημάνθρωπο μαριονέτα, Spaceman (και οι δύο ανήκουν στον Ellon Musk, μια εκκεντρική φιγούρα των καιρών μας).
Ρομαντικέ/ή μου αναγνώστη/στρια, θέλω να σε πληροφορήσω ότι μια μοδίστρα μπορεί να φτιάξει μια καινοτόμο και χρηστικότατη στολή αστροναύτη ή ένας γεωπόνος να βρει τρόπους για το πώς κάποια φυτά θα ανανεώνουν το οξυγόνο στις αποικίες σε άλλους πλανήτες και να σταματήσεις να θεωρείς τον εαυτό σου ένα…ανέκδοτο. Υπάρχουν διαστημικές εταιρείες όπως η NASA, η ευρωπαϊκή εταιρεία διαστήματος (ESA), η Ινδική, η Ιαπωνική και άλλες.
Μια παρόμοια ιδρύθηκε πριν ένα περίπου χρόνο και στην Ελλάδα,με ισχύ και δραστηριότητες που αναλογούν στα μεγέθη της χώρας και τιμητικά τοποθετήθηκε διευθύνων σύμβουλος ο κος Σταμάτης Κριμιζής (διακεκριμένος επιστήμονας της NASA). Το όλο εγχείρημα προσέκρουσε στην Ελληνική πραγματικότητα με τον ίδιο να αποχωρεί απογοητευμένος.
Καταλήγοντας από εκεί που ξεκινήσαμε λοιπόν, μπορούμε να πούμε ότι θα ήταν πολύ χρήσιμη η προώθηση του ζητήματος της εξερεύνησης του διαστήματος ως μια πρόταση που θα έδειχνε το δρόμο προς τα μπρος, προσφέροντας όμως και στην παγκόσμια κοινότητα εν γένει νέες ιδέες και τεχνογνωσία. Αποτελεί ένα τόλμημα που μπορεί να δράσει ως καταλυτικός παράγοντας για την πρόοδο και τη συνεργασία που τόσο πολύ χρειαζόμαστε, όσο ποτέ άλλοτε, δημιουργώντας παράλληλα συνειδητοποιημένους πολίτες του κόσμου και γιατί όχι, του σύμπαντος.
* Ο Γιάννης Βόλλαρης είναι καθηγητής Φυσικής και συνεργάζεται με τα φροντιστήρια Ορόσημο – Θαλής στον Πύργο και το φροντιστήριο Πυθαγόρας στην Αμαλιάδα.
