Όλη η Ελλάδα είναι ένα αυθαίρετο. Είναι ένα εξαιρετικό οικόπεδο, γωνία, μεταξύ Ανατολής και Δύσης, με απίστευτο φυσικό κάλλος. Το δράμα για τους κατοίκους αυτού του οικοπέδου είναι πως ούτε μετά την τουρκοκρατία οργανώθηκε σε κράτος. Ήταν πάντα ένα οιονεί κράτος, όπως ακριβώς στα χρόνια του Σουλτάνου, όπου κάπου εκεί μακριά από την ελληνική ενδοχώρα, στην Υψηλή Πύλη, υπήρχε η κρατική αρχή. Φυσικά τον εν Ελλάδι πληθυσμό δεν τον απασχολούσε ιδιαίτερα αυτό. Αρκεί να τα είχε καλά με τον πασά, με τον βεζίρη, με τον κοτζαμπάση, με τον δημογέροντα, με τον «Ταχίρ» και γενικά με όλο το τοπικό σύμπλεγμα εξουσίας με το οποίο συναλλασσόταν καθημερινώς και έχει αποτυπωθεί υπέροχα στο λευκό σεντόνι του Καραγκιόζη.

Καθένας έχτιζε όπου ήθελε, όπως ήθελε, όποτε ήθελε, σε ολόκληρη σχεδόν την επικράτεια. Θυμίζει ως πρακτική την εποχή που οι τολμηροί τυχοδιώκτες ξεχύνονταν στην αχανή αμερικάνικη ήπειρο και οι πιο γρήγοροι έβαζαν σημάδια και κατοχύρωναν ιδιοκτησίες. Δεν παρεξηγώ κανέναν ή τουλάχιστον τους περισσότερους. Έκαναν αυτό που έκαναν όλοι, ακριβώς επειδή δεν υπήρξε ποτέ, με αυτήν την πολλή συγκεκριμένη έννοια «κράτος», μια κεντρική εξουσία σχετικά αδιάφθορη και αδιάλλακτη, που θα τρέμουν οι πάντες και κανείς δεν θα διανοούνταν να αμφισβητήσει. Έχτιζαν για μία καλύτερη ζωή, για την οικογένειά τους, και οι απόγονοί τους δεν θα μπορούσαν παρά να διατηρήσουν τα κεκτημένα του πατεράδων και των μανάδων τους.

Επίσης, επειδή τίποτε δεν είναι όσο απλό φαίνεται, θυμάμαι τα πρώτα χρόνια της κρίσης όπου ο κόσμος είχε κυριολεκτικά γονατίσει, πόσοι συμπολίτες μας έκαναν το εξοχικό τους στην Σπιάτζα ή σε άλλες παραθαλάσσιες περιοχές κύρια κατοικία και κάπως έτσι σώθηκαν. Είχαν τουλάχιστον ένα κεραμίδι να βάλουν το κεφάλι τους. Ωστόσο, τούτων λεχθέντων, είναι ίσως ευνόητο πως έχει έρθει η ώρα να μπει μία τάξη, με σχέδιο, με ψυχραιμία, μα πάνω απ’ όλα, με αποφασιστικότητα. Διότι στην Ελλάδα, το πρόβλημα δεν ήταν ποτέ η μπουλντόζα αλλά ο «μπουλντοζιέρης». Καί νόμοι υπήρχαν, καί τελεσίδικες αποφάσεις δικαστηρίων υπήρχαν, καί πρωτόκολλα κατεδάφισης υπήρχαν, καί τεχνικά μέσα υπήρχαν. Δεν υπήρχε όμως ποτέ η πολιτική βούληση. Ας ελπίσουμε ότι έστω και όψιμα, έστω και μετά από μία ασύλληπτη τραγωδία, πλέον υπάρχει.