Το δόγμα των ίσων ευκαιριών

Κάθε τρία χρόνια ο ΟΟΣΑ, για τον οποίο ακούμε συχνά με αφορμή τη διαβόητη εργαλειοθήκη του, πραγματοποιεί το διεθνές πρόγραμμα PISA (Programme for International Student Assessment) προκειμένου να αξιολογήσει το επίπεδο και γενικότερα τις ικανότητες των μαθητών καθώς και την αποτελεσματικότητα των αντίστοιχων εθνικών εκπαιδευτικών συστημάτων. Έγινε λοιπόν μέγα θέμα επειδή για ακόμη μία φορά οι Έλληνες μαθητές πάτωσαν. Συγκεκριμένα εξετάστηκε η «ικανότητα των 15χρονων μαθητών να εφαρμόζουν γνώσεις και κυρίως δεξιότητες στις Φυσικές Επιστήμες, στα Μαθηματικά και στην Κατανόηση Κειμένου ώστε να είναι σε θέση να συμμετέχουν ενεργά στη σύγχρονη κοινωνία». Ανάμεσα σε 72 χώρες (35 χώρες του ΟΟΣΑ και 37 συνεργαζόμενες χώρες), η Ελλάδα ήρθε 43^η στις Φυσικές Επιστήμες και τα Μαθηματικά, και 41^η στην Κατανόηση Κειμένου. Συνήθως μετά από τέτοια αποτελέσματα ακολουθούν οι συνήθεις εσωστρεφείς συζητήσεις για το πόσο χάλια είναι το εκπαιδευτικό σύστημα, τις ελλείψεις σε δασκάλους και καθηγητές, τον υπερπληθυσμό των αιθουσών, τα δυσνόητα βιβλία και το βαρύ πρόγραμμα των παιδιών, τα φροντιστήρια, το εξεταστικό σύστημα κλπ. Όλα αυτά εννοείται ότι διαδραματίζουν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στην εκπαίδευση των μαθητών αλλά έχει ενδιαφέρον να δούμε τι κάνουν οι άλλοι ρε παιδί μου και βγάζουν τόσο μορφωμένους ανθρώπους αντί για παπαγάλους. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η περίπτωση της Εσθονίας. Όταν λοιπόν ρώτησαν τους αρμόδιους για το πώς κατάφεραν να δομήσουν ένα τόσο αξιόλογο σύστημα εκπαίδευσης, δεν είχαν κάποια εντυπωσιακή τομή να τους αναφέρουν, παρά μόνο επικαλέστηκαν την σταθερή προσήλωσή τους σε ένα δόγμα, το οποίο ακολουθούν απαρέγκλιτα τα τελευταία χρόνια και συνοψίζεται στις εξής δύο λέξεις: Ίσες ευκαιρίες. Ούτε πρωτοποριακές μέθοδοι, ούτε επαναστατικά βιβλία, ούτε δίδακτρα βεβαίως. Μόνο ισότητα, δημοκρατία και μεγάλη προσοχή στο να απολαμβάνουν όλα τα παιδιά την ίδια παιδεία, ανεξάρτητα από (κοινωνική) τάξη, καταγωγή, εθνικότητα ή οτιδήποτε άλλο μπορεί να διαχωρίσει τα παιδιά. Είναι άραγε τόσο δύσκολο; Μάλλον δε θα είναι και το πλέον εύκολο αλλιώς θα το είχαν κάνει όλοι.