“Την άνοιξη αν δεν την βρεις, την φτιάχνεις”
Γράφει η Κατερίνα Κουλοχέρα, φιλόλογος
«Την άνοιξη αν δεν την βρεις, την φτιάχνεις…», λέει ο Ελύτης και αυτός ο στίχος ήρθε στο μυαλό μου, αυθόρμητα σχεδόν, όταν μου ζητήθηκε να γράψω αυτό το άρθρο ενόψει της έναρξης της φετινής σχολικής χρονιάς. Γιατί λίγο πριν ακουστεί το πρώτο κουδούνι μαζί με τη γλυκιά προσμονή έρχονται η αγωνία και ο αναστοχασμός. Τα προβλήματα του εκπαιδευτικού συστήματος είναι πάντα εκεί, αναδύονται και επιμένουν. Είκοσι και πλέον χρόνια στην εκπαίδευση τα βλέπω καθημερινά να απειλούν ότι θα αναστείλουν κάθε ανάπτυξη της διάθεσης για εργασία, κάθε χαρά και κάθε ζωντάνια δημιουργικής επιθυμίας. Αρνούμαι, όμως, να μείνω σε αυτό. Αυτές τις μέρες τις αφιερώνω σε εκείνο που είναι πιο σημαντικό: Να έχω τη σκέψη μου καθαρή και τη διάθεσή μου θετική για να υποδεχτώ τους μαθητές μου. Να ξεκινήσουμε μαζί το ταξίδι. Να σταθώ ευγενικά απέναντί τους και να τους ζητήσω να αποκαλύψουν την ομορφιά τους. Τη σκέψη και τη φαντασία τους.
Να καταλάβουν από την αρχή ότι σέβομαι την ελευθερία τους και ότι δεν έχω τη διάθεση να εισχωρήσω στον κόσμο τους αλλά να εκμαιεύσω ό,τι ελεύθερα, φυσικά και αυθόρμητα μπορούν να αναπτύξουν.
Ότι δεν σκοπεύω να παρουσιάσω τις απόψεις μου, τις προτιμήσεις μου ή τις πεποιθήσεις μου ως τις μόνες έγκυρες. Ότι θα παρακολουθώ τις ανάγκες τους και ότι θα προσπαθώ να γίνομαι δίοδος μέσω της οποίας θα αποκτήσουν μέρος της συσσωρευμένης γνώσης του κόσμου. Τότε και μόνο όταν δείξουν ότι είναι έτοιμοι και δεκτικοί για αυτό.
Ότι θα βρω τρόπους ώστε ξυπνώντας τον ενθουσιασμό τους , να αναπτύξουν όλες τους τις ικανότητες, αρμονικά, χωρίς εξαναγκασμούς.
Έχω πια καταλάβει ότι σε τίποτα δεν ωφελεί το να μάθουν απ΄έξω άπειρες πληροφορίες. Στην Ιστορία για παράδειγμα, τι ωφελεί να μάθουν για κάποιον βασιλιά εδώ, για κάποιον πόλεμο εκεί, για μερικούς ήρωες παραπέρα που πρέπει να λατρεύονται μετά θάνατον, αν δεν καταφέρω, να εκτιμήσουν τον αγώνα των προηγούμενων γενεών για πρόοδο και ελευθερία. Αν αυτό δε γίνει αφορμή να αναπτύξουν σεβασμό για κάθε τι αληθινό που στοχεύει στην χειραφέτηση του ανθρώπινου γένους.
Γιατί αυτό που όλοι υπηρετούμε είναι η ζωή και η ζωή είναι ο μόνος ερμηνευτής της εκπαίδευσης. Ζωή κοινή, ωφέλιμη, με πυρήνα την πρωτοβουλία και την αυτενέργεια. Ζωή κοινωνικής αποτελεσματικότητας της οποίας το σύνθημα δεν είναι η ομοιομορφία, ούτε η πειθαρχία αλλά η ελευθερία, η διεύρυνση, η καλή θέληση και η χαρά για όλους.
Για να νοιώθουμε όλοι χρήσιμοι και χαρούμενοι. Για τον εαυτό μας και τους άλλους.
Όλοι οι σκεπτόμενοι άνθρωποι έχουμε νομίζω ξεκαθαρίσει ότι το παρόν σύστημα της οικονομικής και πολιτικής εξάρτησης διατηρείται όχι τόσο από τον πλούτο και τους μηχανισμούς κοινωνικού ελέγχου αλλά από μια ανθρώπινη μάζα αδρανή και καταπιεσμένη, σε απόλυτη ομοιομορφία. Και το σχολείο σήμερα είναι το κατεξοχήν αποτελεσματικό μέσο για την επίτευξη αυτού του στόχου. Για αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο που όλοι οι κανόνες του τείνουν στην απαγόρευση κάθε εκδήλωσης αυτοέκφρασης και ατομικότητας.
Για αυτό είναι αναγκαίο, όσο έχουμε την δυνατότητα, να δίνουμε χώρο στην ανάπτυξη της πρωτοβουλίας και της αυθεντικότητας. Να ξεφύγουμε από τις λογικές του «αποκτώ τον έλεγχο». Αυτό το τελετουργικό της υπακοής μόνο κακό μπορεί να φέρει. Ας αφήσουμε χώρο για την παιδικότητα και την εφηβεία. Αυτά ούτε πρέπει να καταστέλλονται ούτε να αναβάλλονται.
Τα καλύτερα σχολεία μοιάζουν πραγματικά με τα καλύτερα σπίτια. Εξασφαλίζουν την φροντίδα, παρακολουθούν τις ανάγκες και βοηθούν να εκφραστούν, προστατεύουν από το κακό, επικοινωνούν για τα ατομικά και τα κοινά συμφέροντα, συνεργάζονται για την ηθική, την πνευματική και την κοινωνική ανάπτυξη.
Μια τέτοια θετική εμπειρία θέλω κι εγώ να βιώσουν οι μαθητές μου φέτος. Και αυτό θα επιδιώξω με όλους όσοι αποτελούμε αυτήν την «οικογένεια» του σχολείου. Ξέροντας πως τα παιδιά έρχονται στο σχολείο με την ασήκωτη τσάντα τους για να μάθουν. Όχι μόνο από αυτά που ακούν αλλά και από αυτά που αισθάνονται. Για να βάζουν τα όρια μόνα τους, όχι από φόβο αλλά από σεβασμό. Έρχονται για να είμαστε δίπλα δίπλα υπερήφανοι, όχι σκυφτοί, ούτε φοβισμένοι. Με όλα τα ταλέντα τους στο φως. Έρχονται για να μάθουν να αναλύουν, να συνθέτουν, να αξιολογούν, όχι μόνο να απομνημονεύουν. Να ενθαρρύνονται να παίρνουν ρίσκα και να αγαπούν τα λάθη τους: αυτόν τον μονόδρομο της μάθησης. Να κυνηγούν, με πάθος, τη βελτίωση αλλά να φυλάγονται από της τελειότητας την παγίδα.
Θα ήθελα να μπορούσαν να ακούν τον ίδιο ήχο στο κουδούνι είτε χτυπά για μέσα είτε για έξω!
Τέλος, θέλω και εύχομαι με όλη μου τη δύναμη να βιώσουν τέτοια εμπειρία εκπαίδευσης που να αξίζει τον τίτλο του έμπιστου υπηρέτη της Παιδείας και όχι εκείνου που εξαγοράστηκε για να την προδώσει.
Καλή Σχολική Χρονιά!
