«Τα σκουπίδια μαζεύτηκαν με επιμονή της Κυβέρνησης – Επιμονή και για την οριστική λύση»

Του Μάκη Μπαλαούρα, βουλευτή ΣΥΡΙΖΑ Ηλείας

Το πρόβλημα της διαχείρισης απορριμμάτων στον Νομό μας ξεκινά από παλαιά και, ιδιαίτερα για τους Δήμους Πύργου και Αρχαίας Ολυμπίας, η κατάσταση κατά τα τελευταία 3–4 χρόνια έγινε δραματική και οι συνέπειες για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία των κατοίκων έντονα επικίνδυνη.

Πρέπει όμως να κάνουμε γνωστό ότι η διαχείριση των απορριμμάτων Συνταγματικά ανήκει αποκλειστικά στους Δήμους. Πολλοί πολίτες (ακόμα και επισκέπτες ή τουρίστες που… απαθανάτιζαν τους σωρούς των σκουπιδιών), είτε από άγνοια είτε από απόγνωση, αναρωτιόνταν «τι κάνει η Κυβέρνηση». Δε γνώριζαν, παρά τις προσπάθειες στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ, το τι στην πράξη έκανε, ιδίως το Υπουργείο Εσωτερικών, και κατάφερε με τη πειθώ ή τη φοβέρα να επιτελέσει ακόμα έναν άθλο, όπως αναφέρει η μυθολογία για την «κόπρο του Αυγεία», πάλι, εδώ, στη νεότερη – πια – Ηλεία. Και μάλιστα κόντρα σε παγιωμένες καταστάσεις, όπως η ολοσχερής απουσία σχεδιασμού των προηγούμενων κυβερνήσεων, η παθητικά εξοργιστική στάση Δημάρχων, καθώς και τα πολυποίκιλα συμφέροντα και οι μικροπολιτικές. Αποκαλύπτω τώρα που η κόπρος καθάρισε, ότι στο μυαλό πολλών υπηρεσιακών παραγόντων στροβίλιζε η ακραία ιδέα της επιβολής έκτακτων μέτρων, που ευτυχώς αποτράπηκε γιατί θα παρέπεμπε σε άλλες εποχές…

Το πρόβλημα και οι αιτίες του

Το πρόβλημα επιδεινώθηκε και από την έλλειψη συνεργασίας και συντονισμού μεταξύ των τοπικών συναρμόδιων φορέων για τη διευθέτηση και επίλυσή του (Δήμοι, Περιφέρεια, Περιφερειακός Σύνδεσμος Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων – Φο.Δ.Σ.Α.). Επί χρόνια υπήρχαν αντιδράσεις στη χωροθέτηση

περιοχών στις οποίες θα κατασκευάζονταν εγκαταστάσεις επεξεργασίας και διάθεσης των απορριμμάτων της Ηλείας, με αποτέλεσμα να μη λειτουργεί στην Ηλεία καμία τέτοια εγκατάσταση. Φυσικά το πρόβλημα αυτό δεν υπήρχε μόνον στην Ηλεία αλλά γενικότερα σε όλη την Ελλάδα, πλην όμως σε πολλούς νομούς της χώρας είχαν κατασκευασθεί και λειτουργούν εδώ και χρόνια Χώροι Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (Χ.Υ.Τ.Α) και σε κάποιους νομούς κατασκευάσθηκαν και λειτουργούν Χώροι Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (Χ.Υ.Τ.Υ) καθώς και μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων (που αποδίδουν μεγάλα έσοδα).

Στην Ηλεία  (κυρίως στον Πύργο και δευτερευόντως στην Αμαλιάδα) επί σειρά ετών επιλέχθηκε η δεματοποίηση των απορριμμάτων και η εναπόθεσή τους σε χώρους ακατάλληλους (συνήθως μη αδειοδοτημένους), ακόμη η εναπόθεση και  στοίβαξη των δεμάτων και σε περιοχές NATURA!  Το αποτέλεσμα των παραπάνω επιλογών είναι να υπάρχουν σήμερα παρατημένα πιθανόν περισσότερα από 100.000 δεμάτια τα οποία με τον πολυκαιρισμό έχουν σχισθεί και αποτελούν πολύ σημαντικές πηγές ρύπανσης.

Επιβάρυνση της υγείας και της τσέπης μας

Εκτός των παραπάνω,  η καταδίκη της χώρας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο λόγω της απαγόρευσης λειτουργίας ενεργών Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων (ΧΑΔΑ) και η απόφασή του το 2014 για επιβολή προστίμων βρήκε την Ηλεία με εννέα τέτοιους χώρους, από τους οποίους μέχρι σήμερα έχουν αποκατασταθεί οι τρεις («Πολυπόταμος» Αρχαίας Ολυμπίας, «Κονιδέικα» Αμαλιάδας και «Άγιοι Θεόδωροι» Πηνειού) και απομένουν ακόμη έξι, από τους οποίους οι πέντε είναι ενεργοί («Βούρλα» και «Δροσελή» Ανδραβίδας – Κυλλήνης, «Βαρκαριές Σκιλλούντος» Ανδρίτσαινας – Κρέστενας, «Αγία Παρασκευή» Ζαχάρως και «Δάσος Θινών» Πηνειού), ενώ ο ΧΑΔΑ στις «Λίμνες» Πύργου είναι ανενεργός, αλλά δεν είναι αποκατεστημένος.

Τα πρόστιμα που  συνολικά πλήρωσαν οι πολίτες της χώρας μας μέχρι σήμερα για τους ΧΑΔΑ της Ηλείας ξεπερνούν το εξωφρενικό ποσό του 1.600.000 €!!!

Οι Δήμοι Ανδρίτσαινας – Κρέστενας, Ζαχάρως, Πηνειού, Ανδραβίδας – Κυλλήνης «ξεφορτώνονταν» το πρόβλημά τους επειδή λειτουργούσαν (και θα λειτουργούν ακόμη, για λίγες ακόμα εβδομάδες, όπως με διαβεβαίωσαν) τους ΧΑΔΑ τους. Σε παρόμοια λειτουργία ήταν και ο Δήμος Ήλιδας, με τη διαφορά ότι δεματοποιούσε τα απορρίμματά του. Αντίθετα, οι Δήμοι Πύργου και Αρχαίας Ολυμπίας εγκλωβίστηκαν διότι δεν είχαν διαθέσιμους ενεργούς ΧΑΔΑ, δεδομένου ότι τους είχαν αποκαταστήσει, και ο ΧΑΔΑ στη θέση «Λίμνες» του Πύργου δεν μπορούσε πλέον, λόγω της σωστής αντίδρασης των πολιτών, να δεχτεί απορρίμματα και έτσι ξεκίνησε το πρόβλημα της απαράδεκτης παραμονής των απορριμμάτων τους στις πόλεις και στα χωριά τους. Αναζητώντας λύση, άρχισαν να μεταφέρουν απορρίμματα στους  ΧΥΤΑ της Αττικής μέχρι το φθινόπωρο του 2014 όπως και στους  ΧΥΤΑ των Τρικάλων  Θεσσαλίας, της Ναυπάκτου  κ.α.

Η  πορεία της επίλυσης του προβλήματος

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ έσπευσε αμέσως και συνέδραμε τα μέγιστα, στα πλαίσια του εφικτού, σε πρώτη φάση στη βραχυπρόθεσμη (Απρίλιος 2015 – Ιούνιος 2016) και σε δεύτερη φάση στη μεσοπρόθεσμη αντιμετώπιση του προβλήματος, με την πλήρη και διαρκή υποστήριξη των τοπικών βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ.

Η  Βραχυπρόθεσμη  αντιμετώπιση:  Για την εποχή εκείνη έχω την επιπλέον εμπειρία από το γεγονός ότι ο τότε Υπουργός Εσωτερικών Ν. Βούτσης μου ανέθεσε να πείσω και εγώ δημάρχους (και την αντιπολίτευσή τους!) όπως της Αχαΐας και του Αγρινίου, που διέθεταν χώρους ταφής, προκειμένου να δεχτούν τα σκουπίδια Πύργου – Ολυμπίας. Αρχικά τα δέχτηκαν, αλλά ύστερα από λίγο καιρό σταμάτησαν. (Το γιατί είναι άλλη ιστορία…)

Έτσι, τον Απρίλιο 2015 το πρόβλημα διογκώθηκε. Ο Ν. Βούτσης και ο Β. Καπετάνιος (Γενικός Γραμματέας Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων) και στη συνέχεια ο Π. Κουρουμπλής  επέμεναν, πίεσαν και κατάφεραν:

– Το 2015 μεταφέρθηκαν περίπου 6.000 τόνοι στους ΧΥΤΑ Φλόκα Αχαΐας, Παλαίρου, Ναυπάκτου και Στράτου Αιτωλοακαρνανίας και ξεκίνησε η διαδικασία ετοιμασίας της ενδιάμεσης λύσης Μηχανικής Ανακύκλωσης από τον ΦΟΔΣΑ Ηλείας στον οποίο μεταφέρθηκαν τα 500.000 € που είχαν δοθεί τον Φεβρουάριο 2015 στο Δήμο Πύργου για το σκοπό αυτό (στον Πύργο δόθηκαν και 100.000 € για τα μεταφορικά).

– Ο Π. Κουρουμπλής, αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, ασχολήθηκε και αυτός διαρκώς και συστηματικά, ώστε περίπου 7.000 τόνοι απορριμμάτων Πύργου και Ολυμπίας να μεταφερθούν κυρίως στο ΧΥΤΑ Παλαίρου Βόνιτσας και εν μέρει  στους ΧΥΤΑ Φλόκα Αχαΐας  και Ναυπάκτου.

Η  Μεσοπρόθεσμη  αντιμετώπιση: Από τον Ιούνιο 2016 άρχισε η μεσοπρόθεσμη αντιμετώπιση του προβλήματος, που περιλαμβάνει τη λειτουργία του ΧΥΤΥ στη θέση «Τριανταφυλλιά» και της κινητής μονάδας μηχανικής διαλογής και κομποστοποίησης εντός των ορίων του ΧΥΤΥ. Η μεσοπρόθεσμη αντιμετώπιση  συνέβαλε καθοριστικά ώστε σήμερα η κατάσταση στη διαχείριση των απορριμμάτων να έχει βελτιωθεί σημαντικά.

Η οριστική αντιμετώπιση του προβλήματος

Η οριστική λύση για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων στην Ηλεία θα δοθεί με την υλοποίηση των υποδομών και των δράσεων που προβλέπει το νέο Περιφερειακό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, του οποίου η διαδικασία έγκρισης βρίσκεται σε εξέλιξη και προβλέπεται ότι εντός του Οκτωβρίου θα έχει υπογραφεί η ΚΥΑ της Στρατηγικής Μελέτης  Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Σ.Μ.Π.Ε) του ΠΕΣΔΑ και ακολούθως μετά τη σχετική εγκριτική απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου θα υπογραφεί η ΚΥΑ κύρωσής του που θα σημάνει και την ολοκλήρωση της διαδικασίας για το ΠΕΣΔΑ Δυτικής Ελλάδας.

Το ΠΕΣΔΑ περιλαμβάνει κύρια την προώθηση της ανακύκλωσης, μέσα από εκτεταμένες δράσεις διαλογής στην πηγή, και την κατασκευή δικτύου Πράσινων Σημείων και ενός Κέντρου Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ), τη διαλογή στην πηγή των οργανικών που περιέχονται στα απορρίμματα και την επεξεργασία τους σε μια μονάδα επεξεργασίας βιοαποβλήτων, την κατασκευή της Μονάδας Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) Ηλείας στην «Τριανταφυλλιά» για την αξιοποίηση των απορριμμάτων που δεν εκτρέπονται από δράσεις διαλογής στην πηγή και, τέλος, τη συνέχιση της λειτουργίας του ΧΥΤΥ «Τριανταφυλλιά» για την τελική διάθεση του υπολείμματος από όλες τις άλλες δράσεις.

Τέλος, το θέμα του ΣΔΙΤ της ΜΕΑ Ηλείας βρίσκεται προς εξέταση στη Διυπουργική Επιτροπή Μεγάλων Έργων.