“Ρωμαϊκή Φλόγα, λάμψε στο όνομα της ειρήνης”
Αρχαία Ολυμπία, 28/05/2017
Κωνσταντίνος Β. Αντωνόπουλος
Αρχαιολόγος, Κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στις Ολυμπιακές Σπουδές
Την Δευτέρα 23 Μαΐου 2017, πραγματοποιήθηκε στην Ρώμη τελετή με τίτλο “Λάμψε στο όνομα της ειρήνης” και αφορούσε στην αφή φλόγας που θα χρησιμοποιηθεί για τις ανάγκες του 14ου Ευρωπαϊκού Ολυμπιακού Φεστιβάλ Νέων. Η Τελετή έλαβε χώρα στο Μουσείο του Βωμού της Ειρήνης του Οκταβιανού Αυγούστου (Ara Pacis) που χρονολογείται το 9 π.Χ.
Ήδη η ρωμαϊκή φλόγα έφτασε στην Ουγγαρία όπου την υποδέχθηκαν με ιδιαίτερες τιμές και τη στιγμή αυτή βρίσκεται σε εξέλιξη λαμπαδηδρομία εντός της χώρας μέχρι την ημέρα έναρξης των αγώνων που θα πραγματοποιηθούν το διάστημα 23 – 29 Ιουλίου στην πόλη Györ (Γκιόρ).
Σύμφωνα με την σχετική ανάρτηση στην επίσημη ιστοσελίδα http://www.eurolympic.org της Ομοσπονδίας των Ευρωπαϊκών Ολυμπιακών Επιτροπών (EOC), στην εκδήλωση, η οποία χαρακτηρίζεται ως “ορόσημο”, συμμετείχαν περίπου 100 ανώτεροι αντιπρόσωποι Ευρωπαϊκών φορέων, οι περισσότεροι προερχόμενοι από το Ολυμπιακό Κίνημα, μεταξύ των οποίων ο Πρόεδρος της Ομοσπονδίας των Ευρωπαϊκών Ολυμπιακών Επιτροπών (EOC) Janez Kocijančič, ο Πρόεδρος της Ιταλικής Ολυμπιακής Επιτροπής (CONI) Giovanni Malago, το Μέλος της ΔΟΕ και Επίτιμος Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Τουρισμού Mario Pescante και ο Πρόεδρος της Ένωσης Διεθνών Ομοσπονδιών Θερινών Ολυμπιακών Αγώνων (ASOIF) Francesco Ricci Bitti.
Την φλόγα που άναψε στη Ρώμη (άραγε με την χρήση κάποιου αναπτήρα;) παρέλαβε αντιπροσωπεία από την Ουγγαρία στην οποία συμμετείχαν ο Πρόεδρος της Ουγγρικής Ολυμπιακής Επιτροπής Krisztian Kulcsar, ο Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής Györ EYOF 2017 Zsolt Borkai, ο Δήμαρχος της διοργανώτριας πόλης και αρκετοί αθλητές.
Αφορμή για την παρούσα επιστολή, σε συνέχεια πολλών άλλων παρεμβάσεών μου στο παρελθόν επί του ιδίου θέματος, ήταν οι δηλώσεις του Προέδρου της EOC κατά την διάρκεια της τελετής, οι οποίες προκαλούν για μια ακόμη φορά τον έντονο προβληματισμό. Συγκεκριμένα, ο κος Kocijančič φέρεται να δήλωσε τα εξής:
“Είναι μεγάλη τιμή να έχουμε το προνόμιο να διοργανώσουμε την πρώτη επίσημη τελετή για το (επερχόμενο) Ευρωπαϊκό Ολυμπιακό Φεστιβάλ Νεολαίας εδώ σε αυτόν τον εκπληκτικό ρωμαϊκό ναό αφιερωμένο στην ειρήνη. Βασική μας ιδέα ήταν να επικοινωνήσουμε την ιδέα της ειρήνης στην νεολαία. Η ειρήνη και οι Ολυμπιακές Αξίες πρέπει να αποτελούν βασικά χαρακτηριστικά των νέων και πρέπει να κάνουμε ό, τι μπορούμε για να τις προωθήσουμε” .
Αμέσως παρακάτω, στην ίδια ανάρτηση, διαβάζουμε με ανησυχία ότι η φλόγα της Ρώμης, η οποία θα καίει στο Στάδιο της Györ σε όλη τη διάρκεια των αγώνων, θεωρείται “ως η ιερή φλόγα που θα φωτίζει τα πνεύματα των νέων αθλητών”.
Ως μέλος της κοινωνίας της Ηλείας, του τόπου από τον οποίον πηγάζουν τα διαχρονικά Ιδεώδη και οι Αξίες του Ολυμπισμού και στον οποίον γεννιέται κάθε φορά η αυθεντική Ολυμπιακή Φλόγα που σκορπά ρίγη συγκίνησης στο πέρασμά της σε όλα τα μήκη και πλάτη της υφηλίου, αλλά και ως μελετητής του Ολυμπιακού Κινήματος, εκφράζω για μια ακόμη φορά την ένστασή μου απέναντι σε αυτή την εξέλιξη.
Από τις δηλώσεις των Προέδρων στην παραπάνω τελετή, γίνεται αντιληπτό ότι έχει αποφασιστεί η φλόγα των Ευρωπαϊκών Ολυμπιακών Φεστιβάλ Νεότητας στο εξής να λαμβάνει χώρα κάθε φορά στο συγκεκριμένο μνημείο της Ρώμης.
Δυστυχώς το φαινόμενο των “φλογών” που καίνε σε βωμούς μέσα σε στάδια όπου φιλοξενούνται κορυφαίες αθλητικές εκδηλώσεις, όχι μόνο υπό την αιγίδα αλλά με πρωτοβουλία και υπό την οργανωτική ευθύνη του επίσημου Ολυμπιακού Κινήματος και οι οποίες φλόγες δεν έχουν ανάψει στην Ολυμπία, δεν είναι πρόσφατο.
Πλην της “παναθηναϊκής” φλόγας που ανάβει υπό την ευθύνη της Ελληνικής Ολυμπιακής Επιτροπής στο Καλλιμάρμαρο Στάδιο της Αθήνας για τις ανάγκες των Ολυμπιακών Αγώνων Νέων (έχουν ήδη τελεστεί για το σκοπό αυτό τρεις τελετές) μάλιστα με το ίδιο ακριβώς τελετουργικό που δημιουργήθηκε και αρμόζει αποκλειστικά στην Ολυμπία, προστέθηκε και η φλόγα των νεόκοπων Ευρωπαϊκών Αγώνων που διοργανώνονται από την Ομοσπονδία των Ευρωπαϊκών Ολυμπιακών Επιτροπών, τον φορέα δηλαδή που οργανώνει και τα Ευρωπαϊκά Ολυμπιακά Φεστιβάλ Νεότητας.
Μόλις δυο χρόνια πριν διαβάζαμε, με αφορμή την τελετή αφής της φλόγας που έλαβε χώρα στο Αζερμπαϊτζάν για τους πρώτους στην ιστορία Ευρωπαϊκούς Αγώνες (Μπακού – Ιούλιος 2015), τις δηλώσεις του τότε Προέδρου των Ευρωπαϊκών Ολυμπιακών Επιτροπών Πάτρικ Χίκει, ο οποίος μεταξύ άλλων ανέφερε τα εξής:
“Οι Ολυμπιακές αξίες της αριστείας, της φιλίας και του αλληλοσεβασμού εκφράζονται απόλυτα μέσω της λαμπαδηδρομίας (σ.σ. που επρόκειτο να ξεκινήσει στο Αζερμπαϊτζάν). Με το πέρασμα της φλόγας από τον ένα στον άλλο σε μια χειρονομία συνεργασίας, οι λαμπαδηδρόμοι θα διαδώσουν το μήνυμα της ειρήνης της φιλίας και χαράς μέσω του αθλητισμού” .
Όσο και αν προσπαθήσει κάποιος, δεν θα καταφέρει να κατανοήσει το σκεπτικό βάσει του οποίου προτιμάται από τους ίδιους τους ταγούς του Ολυμπιακού Κινήματος ένα άλλο μέρος και όχι η Ολυμπία για να ανάψει μια φλόγα την οποία συσχετίζουν τόσο εύκολα με τις Ολυμπιακές Αξίες και προορίζουν να εμπνεύσει τους νέους αθλητές να κάνουν κτήμα τους τις ιδέες της φιλίας, της αριστείας και της ευγενούς άμιλλας και της κατάκτησης της αρετής.
Λόγω της μη διαφοροποίησης από την Ολυμπιακή των συμβολισμών και των μηνυμάτων της εκάστοτε φλόγας, η πρόκληση σύγχυσης στους αθλητές και το κοινό είναι προφανής και δεδομένη . Είναι τουλάχιστον αποκαλυπτικές οι δηλώσεις της ουγγαρέζας Hedvig Karakas, ολυμπιακής αθλήτριας του τζούντο, κατά την τελετή υποδοχής της Φλόγας στο Γκιόρ στις 26.05.2017 : “Δεν είχα ποτέ την ευκαιρία να κρατήσω την δάδα που αντιπροσωπεύει το Ολυμπιακό πνεύμα πριν, και έτσι αυτή η ημέρα θα χαραχθεί για πάντα στην μνήμη μου.”
Η αθλήτρια θεωρεί ανεπιφύλακτα ότι η φλόγα της Ρώμης είναι ο αυθεντικός φορέας του ολυμπιακού πνεύματος και δεν μπορεί να την κατηγορήσει κανείς, έπειτα από όσα έλαβαν χώρα και με κάθε επισημότητα διατυπώθηκαν στη Ρώμη. Παρόμοια σύγχυση αναμένεται να νιώσουν και οι περίπου 3000 αθλητές και αθλήτριες ηλικίας 14-18 ετών από 50 χώρες που θα λάβουν μέρος στους αγώνες αυτούς, μεταξύ των οποίων και παιδιά από την Ελλάδα.
Δεν γίνεται να μην αναρωτηθεί ο κάθε ένας μας κατά πόσο τέτοιες μεθοδεύσεις και πρακτικές που παραβιάζουν κατάφωρα το άρθρο 13 του Καταστατικού Ολυμπιακού Χάρτη είναι προς το συμφέρον του Ολυμπιακού κινήματος και δεν συνιστούν σοβαρή απειλή αν όχι σκόπιμη νοθεία και απαξίωση του ιερότερου συμβόλου του Ολυμπισμού.
Το βέβαιο είναι πως η καρδιά του Κουμπερτέν, μετά από επιθυμία του ιδίου, βρίσκεται στην Ολυμπία για πολύ συγκεκριμένους και ευνόητους λόγους και όχι στην Αθήνα ούτε στη Ρώμη ή οπουδήποτε αλλού, γεγονός το οποίο η Ελληνική και η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή φαίνεται να παραβλέπουν.
Συμβολισμοί οι οποίοι μέχρι πριν λίγα χρόνια ήταν άρρηκτα και αποκλειστικά συνδεδεμένοι με την Ολυμπιακή Φλόγα και μαζί με τα υπόλοιπα Ολυμπιακά σύμβολα δημιουργούν το απαραίτητο ψυχοπνευματικό κλίμα και ατμόσφαιρα που συγκινεί όλους τους αθλητές και οπαδούς του ολυμπιακού κινήματος, πλέον αποδίδονται σε εξωκαταστατικές φλόγες που ανάβουν με τέτοια ταχύτητα που δυσκολευόμαστε να παρακολουθήσουμε και σφετερίζονται την αίγλη των μηνυμάτων και συμβολισμών της Ολυμπιακής Φλόγας.
Όπως τα ζιζάνια που φυτρώνουν δίπλα στα χρήσιμα φυτά και δέντρα, οι φλόγες αυτές κινδυνεύουν να πνίξουν – επισκιάσουν και κρύψουν το αυθεντικό σύμβολο, την Ολυμπιακή Φλόγα και είναι θλιβερό ότι το φαινόμενο αυτό όχι μόνο δεν γίνεται αντιληπτό αλλά αντίθετα προκαλείται με τις ευλογίες αυτών που έχουν την ευθύνη της προστασίας της.
Εν τω μεταξύ, μόνο τους ευκολόπιστους πείθουν οι αποφάνσεις των εκπροσώπων της Ε.Ο.Ε. ότι δήθεν αυτές οι φλόγες που ξεφυτρώνουν παντού, σκοπό έχουν να προστατέψουν την γνησιότητα της τελετής της Αφής της Ολυμπιακής Φλόγας. Αν πραγματικά επιδίωκαν κάτι τέτοιο, τότε δεν θα είχαν προβλέψει – επιτρέψει την ύπαρξη φλόγας σε αυτές τις φερόμενες ως “ήσσονος” σημασίας αθλητικές διοργανώσεις – συναντήσεις.
Το σίγουρο είναι ότι κάθε Ολυμπιακή διοργάνωση, παγκόσμιου, ηπειρωτικού ή εθνικού βεληνεκούς, για εφήβους ή ενήλικες, έχει την αξία και σημασία της. Πρόκειται για εκδηλώσεις όπου γίνεται αναφορά και επίκληση του Ολυμπιακού Πνεύματος και των Ολυμπιακών Ιδεωδών και για αυτό η Ολυμπία δεν γίνεται να απουσιάζει – υποκαθίσταται, όπως δεν νοείται οι Ολυμπιακοί Κύκλοι να είναι επτά, έξι, τρεις, ή οποιοσδήποτε άλλος αριθμός εκτός από πέντε, αυτούς που καθιέρωσε ο Κουμπερτέν στην Ολυμπιακή Σημαία στους αγώνες της Αμβέρσας το 1920.
Απέναντι στην πραγματικά δυσάρεστη αυτή κατάσταση, κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος η πρόταση, έπειτα από εμπεριστατωμένη μελέτη των ιστορικών πηγών, της επαναφοράς στο αρχαίο έθιμο της άσβεστης φλόγας: Στον ιστορικά προσδιορισμένο χώρο της, στο Πρυτανείο της Ολυμπίας, η αυθεντική Ολυμπιακή Φλόγα να καίει αέναα, πλήρης συμβολισμών και αυθεντικότητας, με τις ιέρειες να παραστέκουν σε ειδικά κατασκευασμένο και ασφαλή βωμό, υπό την μέριμνα του Ολυμπιακού Κινήματος, του Ελληνικού Κράτους και της UNESCO.
Πλάι στο όμορφο τελετουργικό της Αφής, να αναβιώσει το αρχαίο έθιμο της Μεταλαμπάδευσης της “ιερής” φλόγας, σύμφωνα με το οποίο θα μεταφέρεται η αυθεντική Ολυμπιακή Φλόγα και θα λαμβάνει δεσπόζουσα θέση στο χώρο υλοποίησης όλων των εκδηλώσεων παντού στην υφήλιο οι οποίες έχουν την σφραγίδα του Ολυμπιακού Κινήματος.
Πιο συγκεκριμένα, η πρόταση ολοκληρωμένη, έχει ως εξής :
- Η Ολυμπιακή Φλόγα να καίει διαρκώς, σε ειδικά κατασκευασμένο βωμό στο Πρυτανείο, εντός του Αρχαιολογικού Χώρου της Ολυμπίας και σε κατάλληλο σημείο κάθε πόλης του κόσμου όπου έχουν διοργανωθεί Ολυμπιακοί Αγώνες.
- Να αναβιώσει το πανάρχαιο έθιμο «της μεταφοράς ή μεταλαμπάδευσης της ιερής φλόγας». Με μια καλλιτεχνικά άρτια, επίσημη τελετή, μια μικρή ομάδα Εστιάδων θα ανάβει μια δάδα από την αυθεντική άσβεστη Ολυμπιακή Φλόγα του βωμού του Πρυτανείου της Ολυμπίας. Εν συνεχεία αυτή θα μεταφέρεται (με ή άνευ λαμπαδηδρομίας) στη διοργανώτρια πόλη και θα λαμβάνει την δεσπόζουσα θέση εντός του Ολυμπιακού Σταδίου για την υλοποίηση των ανά την υφήλιο αθλητικών διοργανώσεων που τελούν υπό την αιγίδα του Ολυμπιακού Κινήματος.
- Η Τελετή Αφής της Ολυμπιακής Φλόγας, αν και ιστορικά δεν απαντά στην Ολυμπία, ωστόσο, λόγω της θετικής απήχησης που έχει, είναι καλό να διατηρηθεί. Μάλιστα, προκειμένου να προστατευθεί η αίγλη του όμορφου τελετουργικού, η Αφή της Ολυμπιακής Φλόγας να τελείται κάθε δυο χρόνια για τους θερινούς και χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες και μόνο, οπότε πριν την έναρξη της λαμπαδηδρομίας θα γίνεται “ανανέωση” της άσβεστης Ολυμπιακής Φλόγας που θα καίει στο βωμό του Πρυτανείου της Ολυμπίας.
- Ως επιπρόσθετη κίνηση, για λόγους συμβολισμού και διαφοροποίησης από οποιαδήποτε άλλη άσβεστη φλόγα στον πλανήτη, μικρή ομάδα ηθοποιών υποδυόμενες τις Εστιάδες, να παραστέκουν στην άσβεστη Ολυμπιακή Φλόγα.
- Στην έδρα της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής (Ολυμπιακό Μουσείο) στην Λωζάννη, όπου τώρα καίει μια ακόμα αυθαίρετη φλόγα, να εγκατασταθεί μια “θυγατέρα” Ολυμπιακή Φλόγα, μεταλαμπαδευμένη από την αυθεντική, μητρική Φλόγα της Ολυμπίας, σύμφωνα με το αρχαίο πρότυπο μητρόπολης – αποικίας. Με απόφαση της Δ.Ο.Ε., έπειτα από σχετική μελέτη, οι εκάστοτε διοργανωτές αθλητικών διοργανώσεων που τελούν υπό την αιγίδα του Ολυμπιακού Κινήματος θα μπορούσαν να λαμβάνουν την αυθεντική Ολυμπιακή Φλόγα από την πλησιέστερη “φλόγα – θυγατέρα”. Ζητούμενο και απαίτηση είναι η κάθε φλόγα να έχει τα αυθεντικά “ολυμπιακά γονίδια”.
- Το ιερό σύμβολο της Ολυμπίας η Ολυμπιακή Φλόγα, να κηρυχθεί Παγκόσμιο Μνημείο της UNESCO και να λάβει τον επιπλέον προσδιορισμό “Φλόγα της Ανθρωπότητας” (Flame of Humanity).
Για το καλό του Ολυμπιακού Κινήματος και του αγαπημένου συμβόλου του Ολυμπισμού, ας κάνουμε πράξη όχι μόνο συμβολικά την προτροπή του βαρώνου Κουμπερτέν ο οποίος, απευθυνόμενος το 1936 στους αθλητές των Ολυμπιακών Αγώνων, είχε πει: “Κρατήστε την ιερή φλόγα αναμμένη”
