Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής Γιώργος Ντάσης μιλά στην ΠΡΩΙΝΗ
«Στόχος θα πρέπει να είναι η βελτίωση και όχι το γκρέμισμα της Ε.Ε.»
Στην εποχή της κρίσης, η Ε.Ε. αμφισβητείται και ο ελληνικός λαός που πλήττεται βάναυσα από τις πολιτικές λιτότητας, μοιάζει να έχει χάσει την εμπιστοσύνη του στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Ένα οικοδόμημα που πρωτοξεκίνησε το 1957, με στόχο την ειρήνη, την αλληλεγγύη και την ευημερία των κρατών μελών. Πόσοι από εμάς, γνωρίζουμε, τον ρόλο και τις βασικές αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης;
Ο Γιώργος Ντάσης, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής της Ε.Ε., ο μοναδικός έλληνας σε μια τόσο σημαντική θέση, με γλαφυρό τρόπο, μας δίνει την εικόνα για όλα όσα διαδραματίζονται στην Ε.Ε., μας υπενθυμίζει ότι όσα κατακτήθηκαν με κόπο δεν είναι δεδομένα ενώ δηλώνει ξεκάθαρα, πως για την συνεχιζόμενη ελληνική κρίση, υπαίτιες είναι διαχρονικά οι ελληνικές κυβερνήσεις που δεν προέταξαν το συμφέρον του ελληνικού λαού, αλλά το στενό κομματικό… Η συνέντευξη που μας παραχώρησε από το γραφείο του στις Βρυξέλλες, πραγματικό «μάθημα».
-Ζούμε σε μια εποχή δύσκολη, που ο ευρωσκεπτικισμός έχει αυξηθεί και οι ευρωπαϊκοί θεσμοί αμφισβητούνται. Μπορεί να αντιστραφεί αυτή η κατάσταση και αν ναι, πως;
Η κατάσταση μπορεί να αντιστραφεί και κυρίως πρέπει να αντιστραφεί. Από το 1952 όταν ιδρύθηκε η ΕΚΑΧ (Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα Χάλυβα) μέχρι το 2008-09 η πορεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης ήταν θετική και μερικές φορές στάσιμη. Το 2006 είχαμε οργανώσει πολλές διαμαρτυρίες ενάντια στην πρότασης της οδηγίας υπηρεσίας- απόσπαση εργαζομένων καθώς αγνοούσε μια από τις βασικές αρχές πάνω στις οποίες οικοδομήθηκε η ευρωπαϊκή κοινότητα. Η αρχή της εναρμόνισης στην πρόοδο, πολύ το ξεχνάμε. Εναρμόνιση σημαίνει, ότι αυτοί που έχουν ένα χαμηλό βιοτικό επίπεδο πρέπει να βοηθηθούν να ανέβει το επίπεδο τους, όχι το αντίθετο.
Αυτή η οδηγία λοιπόν, έφερε ένα πρώτο σημαντικό πλήγμα στην τοποθέτηση των πολιτών υπέρ της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Στην πορεία με την οικονομική κρίση που ήταν συνέπεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης- εισαγόμενης από τις ΗΠΑ- δυστυχώς διαπιστώσαμε ότι μια άλλη αρχή, στην οποία οικοδομήθηκε η Ευρώπη, ξεχάστηκε. Η αρχή της Αλληλεγγύης. Το 2010 είχα πει στην προεδρεία της Ε.Ε. ότι είναι απαράδεκτο, χώρες που βρίσκονται σε δυσκολία, να έχουν γίνει όμηροι των διάφορων τοκογλύφων! Και είχα πει, ότι είναι επείγον να συσταθεί ένας μηχανισμός, ένα ταμείο το οποίο δε θα μοιράζει χρήματα, θα δανείζει με λογικά επιτόκια κοντά σε αυτά που έχει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στις ιδιωτικές τράπεζες.
Μετά από μερικά χρόνια, εξελίχθηκε ο μηχανισμός δημοσιονομικής σταθερότητας.
Ο μηχανισμός αυτός σήμερα λειτουργεί και μπήκαμε σε μια πορεία όπου οι χώρες που ήταν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση, βγήκαν, εκτός από τη δική μας. Γιατί η Ιρλανδία έχει επανέλθει και ειδικά στην Πορτογαλία, οι πολιτικές δυνάμεις της, άφησαν το στενό κομματικό συμφέρον στην άκρη, κάθισαν γύρω από ένα τραπέζι, και είπαν πρώτα ένα σχέδιο για να μην πτωχεύσει η χώρα μας. Λυπάμαι που αυτό δεν έχει καταστεί δυνατό στη δική μας χώρα…
-Έχουμε περάσει σε μια περίοδο βαθειάς οικονομικής ύφεσης στην Ελλάδα με υψηλά ποσοστά ανεργίας που έχουν επηρεάσει τη συντριπτική πλειοψηφία των ελληνικών οικογενειών. Η στάση της Ευρώπης, απέναντι στο δοκιμαζόμενο ελληνικό λαό, αμφισβητείται. Πιστεύετε ότι έχουν γίνει λάθος χειρισμοί από την Ευρώπη;
Η κρίση στην Ελλάδα έχει τουλάχιστον δυο διαστάσεις. Η μια διάσταση είναι η έλλειψη αλληλεγγύης, από πλευρά της Ε.Ε. όπως προείπα. Η χώρα μας δανείστηκε με πολύ υψηλά επιτόκια γιατί δε μπορούσε να κάνει αλλιώς. Η δεύτερη διάσταση όμως, και θέλω να το τονίσω, είναι η εθνική διάσταση, γιατί δυστυχώς έδειξαν τα πράγματα ότι στη χώρα μας, αυτοί που μας κυβέρνησαν- και η ευθύνη είναι σε όλους, απλώς δεν είναι οι ίδιες ευθύνες- δεν συνεργάστηκαν. Θυμάμαι καλά τον κ. Καραμανλή (2004- 2006) που είχε δηλώσει «Οι Κασσάνδρες προέβλεψαν ότι δε θα μας δανείσουν, 3 δις ζητήσαμε 5 μας προτείνουν» και θεωρήσαμε ότι είναι νίκη. Πιστεύω ότι ήταν λάθος μας να μην αναζητήσουμε με τι επιτόκιο, πόσο θα πληρώσουμε γιατί κανένας δε θα χαρίζει, και σε τι θα χρησιμοποιηθούν αυτά τα χρήματα. Έχουμε τεράστιες ευθύνες ως χώρα στο εσωτερικό γιατί δεν αξιοποιήσαμε όπως άλλες χώρες αξιοποίησαν τους πόρους αν θέλετε, τα όσα εργαλεία έχει η Ε.Ε. προκειμένου να διασφαλίσει ένα ανεκτό επίπεδο οικονομικής και κοινωνικής συνοχής.
Σε τελευταία ανάλυση, σαν έλληνες θα πρέπει πάντα να θυμόμαστε το ρητό που λέει «συν Αθηνά και χείρα κίνει». Δεν είναι τόσο δύσκολο να αντιληφθούμε ότι η Ε.Ε. είναι ένα σχέδιο κατά τη γνώμη μου γενναιόδωρο. Ξεκίνησε με στόχο να σταματήσουν οι πόλεμοι στην Ευρώπη και αυτοί που το ίδρυσαν είχαν κατά νου ότι ο κόσμος, ο λαός δεν έχει κανένα συμφέρον να προσχωρήσει σε ένα σχέδιο το οποίο τον αγνοεί. Για αυτό το λόγο το 1957 οι ίδιοι –γιορτάζουμε τα 60 χρόνια- ιδρύσαν το Κοινωνικό Ταμείο, το 1975 ιδρύσαν το Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, για τις υποδομές στις περιφέρειες που ήταν καθυστερημένες στην ανάπτυξη, και στη συνέχεια υπήρξαν μια σειρά πρωτοβουλίες κυρίως κατά τη δεκαετία προεδρίας της Επιτροπής από τον Ζακ Ντελόρ. Όλοι στόχευαν πάντα στη διατήρηση μιας οικονομικής και κοινωνικής συνοχής ένας από τους βασικούς λόγους για τους οποίους κάθε φορά που τίθεται το ερώτημα να προσχωρήσουμε ή όχι στην Ευρωπαϊκή κοινότητα ήταν να προσχωρήσουμε. Για εμάς τους Έλληνες βέβαια, τους Ισπανούς, τους Πορτογάλους κ.α. υπήρχε και ο άλλος σημαντικός λόγος. Γιατί η Ε.Ε. διασφάλιζε ότι θα ζήσουμε σε καθεστώς ελευθερίας. Μη το υποτιμάμαι.
Σήμερα αυτή η πίστη, αυτή η ένταξη στο σχέδιο έχει ταρακουνηθεί γιατί η φτώχεια έχει μεγαλώσει κατακόρυφα. Η δική μου γενιά γνώρισε τη μιζέρια, η πλειοψηφία τότε δούλευε από τα 8, 9 της χρόνια σε συνθήκες εργασίας που παλέψαμε να μην τις έχουν τα παιδιά μας. Οι νέες γενιές είναι κατανοητό, ότι «είχαν» και χάνουν. Και απογοητεύονται. Εγώ θέλω να τους στείλω ένα μήνυμα. Δε πρέπει να απογοητεύονται είναι πραγματικά σκληρό, όμως να ξέρουν πως και η δική μου γενιά αλλά κυρίως η γενιά των δικών μας πατεράδων πριν από μένα, αντιμετώπισαν τραγικές καταστάσεις, αντιπάλεψαν, προσπάθησαν να μας αφήσουν κάτι καλύτερο, το ίδιο προσπαθώ να κάνω και εγώ για τους νέους, αλλά θα πρέπει και οι νέοι να κινητοποιηθούν και να έχουν κατά νου ότι στόχος τους δεν πρέπει να είναι να γκρεμιστεί το οικοδόμημα, στόχος τους πρέπει να είναι, να βελτιωθεί, να στερεωθεί με καλά υλικά, γιατί αν δεν γίνει αυτό, το γκρέμισμα του οικοδομήματος, είναι θα έλεγα, μαθηματικά βέβαιο.
Οι διάφοροι ακροδεξιοί, στη Γαλλία, η κ. Λεπέν, οι ομόλογοι της στην Αυστρία, τη Φιλανδία, τη Γερμανία, την Ολλανδία, αν πάρουν την εξουσία, όπως λένε μέχρι τώρα, ο εχθρός είναι εσωτερικός και για όλα τα κακά φταίνε οι μετανάστες και πως θα κλείσουν τα σύνορα. Το επόμενο βήμα όμως θα είναι να βρουν ένα εξωτερικό εχθρό. Ας μην είμαστε αφελείς, η δυστυχία δεν πάει μόνο αλλού. Γιατί πριν επειδή ζήσαμε σε ειρήνη την έχουμε διασφαλίσει… Όχι τίποτα δεν είναι δεδομένο. Είμαι πεισμένος, ότι το οικοδόμημα πρέπει να μείνει.
Το ευρωπαϊκό μοντέλο είναι ένα ανθρώπινο μοντέλο, που σέβεται τον άνθρωπο, υπερασπίζεται τη δημοκρατία, που πασχίζει για να υπάρχει πάντα μια οικονομική και κοινωνική συνοχή. Επείγει να παρθούν συγκεκριμένες αποφάσεις οι οποίες θα απευθύνονται απευθείας στον ευρωπαίο πολίτη ώστε να νιώσει ότι η Ε.Ε είναι δίπλα του και πως οι αποφάσεις δεν παίρνονται κάπου έξω από αυτόν. Τώρα γιατί το νιώθει; Ο ευθύνες υπάρχουν πολλές σε όλες τις χώρες μέλη.
Γιατί είναι γνωστό ότι όλοι οι υπουργοί σε όλες τις χώρες, κάθε φορά που έχουν μια επιτυχία λένε «ζήτω μου», κάθε φορά που υπάρχει μια αποτυχία λένε «δε φταίω εγώ φταίει η Ε.Ε». Είναι τραγικό ψέμα. Γιατί οι αποφάσεις της Ε.Ε. κατά κύριο λόγο παίρνονται από τους υπουργούς των 27 κρατών μελών. Θα πρέπει λοιπόν να πάψουμε να μην λέμε την αλήθεια στον κόσμο και κυρίως να κοιτάμε και αυτό που συνέβη στη Μ. Βρετανία, και γιατί ψήφισαν να φύγουν. Διότι τους γέμισαν ψέματα…
-Σε ποιά ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας μπορούμε να προσβλέπουμε, όταν μπροστά μας βλέπουμε να έρχεται 4ο μνημόνιο;
Τα τελευταία έξι χρόνια, η ελληνική οικονομία εξελίσσεται στο υφεσιακό τοπίο των περιορισμών και των αξιολογήσεων τριών Μνημονίων και τώρα τελεί σε αναμονή του τέταρτου.
Τον Ιανουάριο του 2010, ως πρόεδρος τότε της ομάδας εργαζόμενων της ΕΟΚΕ, είχα ζητήσει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την ισπανική προεδρεία της Ε.Ε να δημιουργήσει επειγόντως έναν μηχανισμό δημοσιονομικής σταθερότητας με στόχο να αποτρέψει το στραγγάλισμα των οικονομιών των χωρών που αντιμετώπιζαν τεράστια προβλήματα δανεισμού. Τον ίδιο χρόνο η ΕΟΚΕ υιοθέτησε γνωμοδότηση με την οποία ζητούσε την αμοιβαιοποίηση του χρέους των χωρών της ευρωζώνης.
Ο μηχανισμός τέθηκε σε λειτουργία με σχεδόν δύο χρόνια καθυστέρηση, η αμοιβαιοποίηση δεν έχει επιτευχθεί ακόμα αλλά χάρις στον μηχανισμό δημοσιονομικής σταθερότητας τα επιτόκια δανεισμού των προβληματικών χωρών μειώθηκαν κατακόρυφα.
Δυστυχώς, σε αντίθεση με ότι συνέβη σε άλλες χώρες (Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία) που βρέθηκαν στο μάτι του κυκλώνα όπως η δική μας, τα πολιτικά κόμματα του δημοκρατικού τόξου δεν μπόρεσαν και δεν μπορούν να συνεννοηθούν στο κυρίαρχο ζήτημα που είναι η διάσωση της χώρας.
Η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας θα προέλθει μέσα από την ορθολογική αξιοποίηση των ενδογενών πόρων. Η χώρας μας έχει σημαντικές δυνατότητες και για να αξιοποιηθούν αυτές χρειάζεται να γίνουν επενδύσεις η προσέλκυση των οποίων απαιτεί μια αποτελεσματική δημόσια διοίκηση και ένα σταθερό πολιτικό, διοικητικό και φορολογικό περιβάλλον.
Αναμένοντας την ανάκαμψη που θα φέρει την αύξηση τη απασχόλησης, η Ε.Ε. έχει την ηθική υποχρέωση να σεβαστεί την έννοια της αλληλεγγύης, που ήταν μια από τις αρχές πάνω στην οποία οικοδομήθηκε, χρηματοδοτώντας ενέργειες που στηρίζουν την πραγματική οικονομία, αυξάνουν την απασχόληση, καταπολεμούν τη φτώχεια.
Το επενδυτικό πρόγραμμα που φέρει το όνομα του προέδρου της ευρωπαϊκή επιτροπής (Γιούνκερ) αποτελεί μια τουλάχιστον μερική απάντηση ενώ για την καταπολέμηση της φτώχειας η ΕΟΚΕ έχει προτείνει την καθιέρωση ενός ελάχιστου εισοδήματος για όλους τους πολίτες που ζουν στην επικράτεια της ΕΕ που να χρηματοδοτηθεί από ένα νέο ευρωπαϊκό ταμείο.
Από τη μεριά μας, ως έλληνες που ασχολούμαστε με τα κοινά και κυρίως οι δρώντες σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο, έχουμε υποχρέωση να συμβάλλουμε στη διαμόρφωση μιας κουλτούρας συναίνεσης, διάλογου, αποδέσμευσης από ιδεοληψίες που τροφοδοτούν λαϊκισμό στη διαχείριση της οικονομίας, επιδιώκοντας την συνεργασία όλων των παραγωγικών δυνάμεων της χώρας.
-Η Ελλάδα, “χάνει” τα παιδιά της, τους νέους επιστήμονες. Δεδομένων των οικονομικών, κοινωνικών και διεθνών συνθηκών που ζούμε, ποιά στρατηγική απασχόλησης, θεωρείτε ότι μπορεί να είναι αποτελεσματική, ώστε οι νέοι να παραμείνουν στη χώρα;
Όντως, οι εξελίξεις στην αγορά εργασίας είναι άκρως ανησυχητικές. Πως να μείνουν οι νέοι μας στη χώρα όταν η ανεργία πλήττει κυρίως νέους και νέες (18-24 ετών), εκ των οποίων ο ένας στους δύο είναι άνεργος (50,4%). Το ποσοστό ανεργίας παραμένει το υψηλότερο στην ΕΕ, η μακροχρόνια ανεργία ξεπερνά το 70% του συνόλου της ανεργίας, οι άτυπες και επισφαλείς μορφές απασχόλησης αυξάνονται ενώ η αδήλωτη εργασία αφαιρεί πολύτιμους πόρους από το δημοσιονομικό και το ασφαλιστικό σύστημα.
Η απάντηση μου στο προηγούμενο ερώτημα σας, εμπεριέχει τις θεμελιακές προϋποθέσεις και για την ανάκαμψη στην αγορά εργασίας. Και τούτο διότι, στο υφιστάμενο πλαίσιο οικονομικής πολιτικής, καμία στρατηγική απασχόλησης δεν μπορεί από μόνη της να εξασφαλίσει τις μακροχρόνιες εκείνες προοπτικές που θα εμποδίσουν την φυγή των νέων μας, και ιδιαίτερα αυτών που έχουν υψηλό μορφωτικό επίπεδο και αυξημένα προσόντα. Αυτό που μένει είναι οι λεγόμενες ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης, οι επιδοτήσεις και τα διάφορα ενισχυτικά προγράμματα που προσφέρουν μια υπολογίσιμη ανακούφιση.
Η ανεργία των νέων, τείνει να λάβει ενδημικό χαρακτήρα σε πολλά κράτη της Ε.Ε. Για το λόγο αυτό, ως Πρόεδρος της ΕΟΚΕ έχω προτείνει τον επαναπροσδιορισμό των πολιτικών απασχόλησης και στο ευρωπαϊκό επίπεδο με μέτρα επαναρρύθμισης της αγοράς εργασίας, με την υλοποίηση στοχευμένων επενδυτικών προγραμμάτων σε κλίμακα που να αντισταθμίζει την εμμένουσα ανεργία, με θεσμοθέτηση προγραμμάτων εγγυημένης απασχόλησης για νέους ως μηχανισμού επανεκκίνησης της οικονομικής δραστηριότητας και με την ενίσχυση του ευρωπαϊκού κοινωνικού κεκτημένου.
Για τις χώρες όπου η ανεργία των νέων βρίσκεται σε έξαρση, θα έπρεπε οι κυβερνήσεις τους να μπορούν να επενδύουν χωρίς τα ποσά που επενδύονται για την απασχόληση των νέων να λογίζονται στο δημόσιο έλλειμμα.
