Ορεινή Ηλεία: Ο τουρισμός άργησε μια μέρα

Γενική άποψη της Ανδρίτσαινας. (Φωτογραφία: ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΣ)

 

Φύση, ιστορία, πολιτισμός και ιστορικά κεφαλοχώρια μιας «άλλης» Πελοποννήσου.

Η ιδέα ήταν να κάνουμε ένα οδοιπορικό σε έναν προορισμό που συχνά επισκιάζεται είτε από την –πολύ πιο προχωρημένη– Μεσσηνία είτε από την Αχαΐα και την Αρκαδία, δύο νομούς όπου έχει αναπτυχθεί ιδιαίτερα ο τουρισμός. Να περιηγηθούμε στην ενδοχώρα της Ηλείας, μια περιοχή χαμηλών τόνων για την οποία είχαμε ακούσει ότι έχει βουκολική γαστρονομία με πρωταγωνιστή το αγριογούρουνο, μέτριους δρόμους, μάλλον ανεπαρκή ξενοδοχειακή υποδομή, αλλά φανταστική φύση. Έτσι ήταν. Παρότι πριν από δέκα χρόνια ο νομός κατακάηκε, τα δάση του ξαναγεννιούνται. Η Ηλεία, πέρα από το Κατάκολο και την Αρχαία Ολυμπία, είναι εν πολλοίς παρθένα. Διαθέτει τις προδιαγραφές για να μετατραπεί σε πόλο εναλλακτικών μορφών τουρισμού –έχει ποτάμια, καταρράκτες, αρχοντικά κεφαλοχώρια– και να αναπτυχθεί με βιώσιμο τρόπο. Πέρα από την τουριστική (ή μη) εξέλιξή της, πάντως, η εκδρομή στην Ηλεία προσφέρει ζωντανές εικόνες: Ένα τεράστιο χοιροτόμαρο κρεμασμένο σαν τρόπαιο στην είσοδο ενός κρεοπωλείου. Μια κυρία που κερνάει τους συγχωριανούς μπακλαβά από το παράθυρό της. Έναν Αμαλιαδίτη τσιγγάνο που μπαλώνει με κασσίτερο τα καζάνια που του φέρνουν οι ντόπιοι στο υπαίθριο γανωματάδικό του, στην άκρη του δρόμου.

Πέντε στάσεις στην ενδοχώρα

1. Στα ίχνη του Ηρακλή και του Φόλου

Οι καταρράκτες της Νεμούτας είναι ένα –άγνωστο στους πολλούς– φυσικό αξιοθέατο της Ηλείας. (Φωτογραφία: ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΣ)

Με την προώθηση δύο φυσικών αξιοθεάτων της Ηλείας, του δρυοδάσους της Φολόης και των καταρρακτών της Νεμούτας, ασχολείται ενεργά μια ομάδα ντόπιων. Αρκετά γνωστό το πρώτο (ένα τεράστιο αυτοφυές βελανιδόδασος ενταγμένο στο δίκτυο NATURA 2000), άγνωστοι στους περισσότερους οι δεύτεροι. Στόχος της ομάδας, που έχει συστήσει και μια Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση («Περιβαλλοντικές Διαδρομές Δράσεις Νεμούτα-Αρχαία Ολυμπία»), είναι «να δείξει τις ομορφιές της περιοχής, να ευαισθητοποιήσει την τοπική κοινωνία σε θέματα φυσικού περιβάλλοντος και ουσιαστικά να προωθήσει τη λεγόμενη “ενδογενή ανάπτυξη”, όπου οι ίδιοι οι κάτοικοι αναλαμβάνουν την προβολή του τόπου», αναφέρει ο Νίκος Σιάκκουλης, εκ των συμμετεχόντων. Μαζί του κάνουμε μια φοβερή βόλτα σε τρεις καταρράκτες (από τους περίπου τριάντα που, όπως μας λέει, υπάρχουν στη Νεμούτα), αλλά και στο ομιχλώδες δάσος της Φολόης.

Στιγμιότυπο από το δρυοδάσος Φολόης. (Φωτογραφία: ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΣ)

Ο Νίκος μάς εξηγεί ότι η ομάδα σκοπεύει να προωθήσει ένα τουριστικό πρότζεκτ όπου οι πεζοπορίες θα επενδύονται με μυθολογική αφήγηση, για να γίνονται πιο ενδιαφέρουσες για το κοινό. «Το δρυοδάσος της Φολόης ήταν η κατοικία των Κενταύρων. Πήρε την ονομασία του από τον Κένταυρο Φόλο και συνδέεται με άθλους του Ηρακλή, όπως είναι η σύλληψη του Ερυμάνθιου Κάπρου. Ο Ηρακλής κατευθύνεται στον Ερύμανθο και συλλαμβάνει τον Κάπρο, που στην πραγματικότητα συμβολίζει την ορμητικότητα του ποταμού. Ο μυθικός ήρωας δεν είναι τίποτε άλλο παρά η προσπάθεια του ανθρώπου να προστατευτεί από τα φαινόμενα της φύσης». ||Πληροφορίες για τις δράσεις της ομάδας θα βρείτε στο facebook («Καταρράκτες Νεμούτας-Φαράγγι Ερυμάνθου»).

2. Αρχοντική Δίβρη

Ένα από τα σημαντικά ορεινά κεφαλοχώρια της περιοχής είναι η Δίβρη ή Λαμπεία (υψ. 900 μ.). Το χωριό έχει χάσει πια την παλιά του αίγλη, όμως περπατώντας στα δρομάκια του, καταλαβαίνεις ότι εδώ κάποτε υπήρχε ευημερία και πλούτος.

Βραδινή όψη της Δίβρης, ιστορικού χωριού της Ηλείας. (Φωτογραφία: ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΣ)

Το κέντρο πολιτισμού και περιβάλλοντος «Αρχοντικό Πετραλιά» στεγάζεται στην ιστορική οικία της γνωστής οικογένειας, σε ένα πέτρινο κτίριο του 19ου αιώνα στη συνοικία Περδικαράδες. Φιλοξενεί μια έκθεση για το περιβάλλον, αλλά και για σημαίνοντες Διβραίους όλων των πολιτικών και κοινωνικών αποχρώσεων: από τους αδελφούς Αγγελόπουλους που ανήκαν στους οκτώ ιδρυτές της ελληνοαμερικανικής οργάνωσης ΑΧΕΠΑ και τον πρόεδρο της Ελληνικής Ολυμπιακής Επιτροπής (και μέλος της Διεθνούς) Επαμεινώνδα Πετραλιά μέχρι τον αντιστασιακό Αλέξανδρο Παναγούλη και τον συγγραφέα Παύλο Μάτεσι. Είναι λίγο βαριά η θεματολογία του μουσείου, όμως αυτό αλλάζει όταν αντικρίσει κανείς την Beibei το ψάρι, την Jingjing το πάντα και τη Nini το χελιδόνι, τρεις κινέζικες μασκότ από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου, που με κάποιον μυστήριο τρόπο κατέληξαν στον εκθεσιακό χώρο της Δίβρης.

Η Ηλεία βγάζει εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο. (Φωτογραφία: ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΣ)

3. Ένα αλλιώτικο κτήμα

Κοντά στο χωριό Λουκάς έχει μετοικήσει, εδώ και χρόνια, μια παρέα Αθηναίων. Ο Τάσος, η Ράνια, ο Λεωνίδας, η Καλλιόπη, ο Δημήτρης και ο Γιάννης, με εντελώς άσχετο επαγγελματικό background (διοίκηση επιχειρήσεων, νομική, γραφιστική, πληροφορική κ.λπ.), αποφάσισαν κάποια στιγμή στη ζωή τους να γίνουν βιοκαλλιεργητές. Το πείραμα πέτυχε και η παρέα ρίζωσε για τα καλά στον Λουκά. Σε έκταση 60 στρεμμάτων παράγουν μελισσοκομικά προϊόντα (μέλι –που μάλιστα έχει αποσπάσει πολλές βραβεία–, κερί, γύρη, βασιλικό πολτό, πρόπολη) και λάδι από κορωνέικη ελιά, «εξαιρετικά παρθένο και υψηλά φαινολικό», όπως λέει ο Γιάννης περήφανα.

Αργαλειός στο Λαογραφικό Μουσείο Ανδρίτσαινας. (Φωτογραφία: ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΣ)

4. Ατμοσφαιρική Ανδρίτσαινα

Το καταλληλότερο μέρος για να μπει κανείς στην ατμόσφαιρα της παλιάς Ανδρίτσαινας και να πάρει μια ιδέα σχετικά με την ανάπτυξη που βίωσε –ήδη από το 1200– το πετρόχτιστο κεφαλοχώρι της νότιας Ηλείας είναι το Λαογραφικό Μουσείο. Στεγάζεται στο αρχοντικό του Γεωργίου και της Φούλας Κανελλοπούλου, ένα κτίσμα του 1847 που μέσα σε 500 τ.μ. φιλοξενεί περί τα 4.000 εκθέματα: θα δείτε, μεταξύ άλλων, μια παγωτομηχανή, μια προβατοψαλίδα, ένα πρωτόγονο σίδερο κάρβουνου για φουστανέλες, ένα επιτοίχιο υφαντό που απεικονίζει το ειδύλλιο του Τάσου με την Γκόλφω, το μπεζ νυφικό της ιδιοκτήτριας Φούλας και κορνιζαρισμένο το τελευταίο γράμμα που έλαβε από τον βαλκανιομάχο σύζυγό της, δύο μέρες πριν αυτός πεθάνει.

Στο ίδιο πνεύμα με το μουσείο κινείται και ο έτερος πολιτιστικός πυρήνας του χωριού, η Νικολοπούλειος Βιβλιοθήκη, που ιδρύθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα μετά από δωρεά του Κωνσταντίνου-Αγαθόφρωνα Νικολόπουλου. Σαράντα εφτά κιβώτια με βιβλία μεταφέρθηκαν ακτοπλοϊκώς από το Παρίσι στο Ναύπλιο και από εκεί με ζώα έως την Ανδρίτσαινα. Περιλαμβάνει εκδόσεις των Ελλήνων κλασικών και πολύτιμα αντίτυπα της πρώιμης εποχής της τυπογραφίας, ενώ διαθέτει και εργαστήριο συντήρησης βιβλίων. Σπουδαίος θεματοφύλακας της ιστορίας της Ανδρίτσαινας είναι η βιβλιοθήκη της. Γεννήθηκε από την εσωστρεφή αγάπη ενός συλλέκτη προς τα βιβλία του και –αυτό είναι το σπάνιο– συνεχίζει να λειτουργεί με την ίδια προστατευτική τρυφερότητα από το σημερινό προσωπικό.

Λιοδώρι με μέλι, κανέλα, σουσάμι και σταφίδα. (Φωτογραφία: ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΣ)

Η βόλτα στο χωριό μπορεί να κλείσει με μια επίσκεψη στο παντοπωλείο του Βασίλη Θεοδωρόπουλου για γευσιγνωσία παστού χοιρινού (το φτιάχνει ο ίδιος και είναι πολύ νόστιμο) ή για αγορά ντόπιων προϊόντων – από λουκάνικο Ανδρίτσαινας μέχρι μυζήθρα και μεγαδένδρι (καπνιστό τυρί). Για το φινάλε αφήστε το εστιατόριο «Συνταγές Μαγειρικής», που σερβίρει νόστιμα πιάτα με βάση το κρέας και ένα λαχταριστό επιδόρπιο με λιοδώρι (τυρί σχάρας), μέλι, κανέλα, σουσάμι και σταφίδα.

|| Λαογραφικό Μουσείο, Τετάρτη, Παρασκευή- Κυριακή 11.00-14.00, δωρεάν είσοδος με εθελοντική συνεισφορά, www.andritsainamuseum.gr. Νικολοπούλειος Βιβλιοθήκη, Τρίτη-Σάββατο 08.00-14.00, τηλ. 26260-22242. «Συνταγές Μαγειρικής», τηλ. 26260-22004.

Εσωτερική άποψη του ναού του Επικούριου Απόλλωνα. (Φωτογραφία: ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΣ)

5. Ο ναός του θεραπευτή θεού

Το πρώτο από τα ελληνικά μνημεία που εντάχθηκε στο δίκτυο της UNESCO το 1986 (πριν από την Ακρόπολη, τους Δελφούς, την Επίδαυρο, τα Μετέωρα, την Ολυμπία) ήταν ο ναός του Επικούριου Απόλλωνα, του θεού που λάτρευαν οι αρχαίοι Φιγαλείς ως θεραπευτή επειδή τους έσωσε από λοιμό.

Κατασκευασμένος από μάρμαρο και ασβεστόλιθο, βρίσκεται σε απόμερο ορεινό σημείο στις Βάσσες (υψ. 1.131 μ.), μεταξύ Ηλείας και Μεσσηνίας, χτίστηκε από τον Ικτίνο το 420-400 π.Χ.

Γνωστός ως ο «Παρθενώνας της Πελοποννήσου», θεωρείται ο μόνος αρχαίος ναός που ενσωματώνει χαρακτηριστικά και των τριών αρχιτεκτονικών ρυθμών, ενώ στην ιωνική ζωφόρο του –που βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο– απεικονιζόταν Αμαζονομαχία και Κενταυρομαχία. Με τόσες περγαμηνές ο επισκέπτης της πρώτης φοράς θα περίμενε λίγο περισσότερα απ’ όσα αντικρίζει φτάνοντας: ένα σκέπαστρο σαν λευκό κουκούλι (για προστασία από τα καιρικά φαινόμενα) και μέσα σκαλωσιές, καθίζηση κατά τόπους και ένα πράσινο διχτάκι που λειτουργεί ως διαχωριστικό. Η εικόνα μπορεί να μην ταιριάζει στον θεό Απόλλωνα, παρ’ όλα αυτά ο ναός παραμένει εντυπωσιακός. Όμορφος είναι και ο περιβάλλων χώρος.

||Καθημερινά 8.00-15.00. Εισιτήριο 3 ευρώ.

ΡΑΦΤΙΝΓΚ ΣΤΟΝ ΛΑΔΩΝΑ

Για το τέλος αφήστε μια εκδρομή λίγο πέρα από τα όρια της Ηλείας, στο σημείο όπου η Αχαΐα συνορεύει με την Αρκαδία. Κοντά στο χωριό Δάφνη βρίσκεται η βάση της EcoAction, μιας εταιρείας εναλλακτικού τουρισμού που διοργανώνει διάφορες δραστηριότητες, όπως ράφτινγκ, τοξοβολία, πεζοπορίες, ποδήλατο βουνού και lakekayak στην τεχνητή λίμνη Λάδωνα (13 χλμ. απόσταση).

Πηγή: Καθημερινή