Πρόβλεψη και για τους εγγυητές, έκπτωση του οφειλέτη σε περίπτωση καθυστέρησης της καταβολής των δόσεων που ορίζονται με τη δικαστική απόφαση και άρση του τραπεζικού απορρήτου, είναι μερικές από τις αλλαγές που προωθεί η κυβέρνηση στο Νόμο 3869/2010 για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά (Νόμος Κατσέλη – Σταθάκη), με στόχο την προστασία της πρώτη κατοικίας.

Οι αλλαγές που προωθεί η κυβέρνηση, μετά από συμφωνία με τους Θεσμούς, κινούνται σε δυο άξονες με τον πρώτο να δίνει έμφαση στους αδύναμους οικονομικά πολίτες ώστε να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν των υποχρεώσεων τους και να μην χάσουν τη μοναδική τους κατοικία, ενώ ο δεύτερος άξονας έχει σαν στόχο την αυστηροποίηση για όσους ενώ μπορούν δεν πληρώνουν τις δανειακές τους υποχρεώσεις.

Πιο αναλυτικά, κυβέρνηση και θεσμοί συμφωνήσαν να δοθεί δυνατότητα επιδότησης της δόσης του στεγαστικού δανείου από το κράτος, μέσω διενέργειας των σχετικών απαιτούμενων διαδικασιών απευθείας από τις τράπεζες, ακόμη και σε περιπτώσεις που ο οφειλέτης αγνοεί ότι τη δικαιούται. Μάλιστα για την δαπάνη αυτή για την τρέχον έτος έχει εγγραφεί στον προϋπολογισμό κονδύλι 50 εκατ. ευρώ.

Επιπλέον μειώνεται η υποχρέωση παροχής εγγράφων από τους οφειλέτες, με παράλληλη υποχρέωση των τραπεζών, των δημόσιων αρχών και κάθε άλλου εμπλεκόμενου φορέα να τα προσκομίζουν στο δικαστήριο. Διευκολύνεται ο οφειλέτης για την πληρωμή της διαφοράς μεταξύ της χαμηλότερης δόσης που ορίζεται από το δικαστήριο σε πρώτο βαθμό και της ενδεχόμενης υψηλότερης δόσης που καθορίζεται από το δικαστήριο σε δεύτερο βαθμό.

Παρέχεται το δικαίωμα στους εγγυητές που εκπλήρωσαν την υποχρέωσή τους όπως προκύπτει από την εγγύηση, να υποκαταστήσουν τον πιστωτή στο σχέδιο αποπληρωμής.

Πλέον η προστασία της πρώτης κατοικίας θα γίνεται βάσει της εμπορικής της αξίας (και όχι της αντικειμενικής), εφόσον υφίσταται έκθεση ανεξάρτητου εκτιμητή ακινήτων που είναι εγγεγραμμένος στο οικείο μητρώο του υπουργείου Οικονομικών. Αν η εκτίμηση της εμπορικής αξίας έχει ως αποτέλεσμα να μην εξαιρεθεί η κύρια κατοικία από τη ρευστοποίηση, τότε η τιμή πρώτης προσφοράς κατά τον πλειστηριασμό της δεν θα μπορεί να είναι κατώτερη από το όριο αξίας κύριας κατοικίας που τίθεται ως προϋπόθεση για την προστασία της.

Αναφορικά με το πλάνο αποπληρωμής οφειλών για την προστασία της κύριας κατοικίας θα επιτρέπεται να μεταρρυθμιστεί, σύμφωνα με τις πραγματικές δυνατότητες του οφειλέτη. Η διασφάλιση ότι οι δόσεις για την απαλλαγή από τα χρέη (τριετούς ρύθμισης) και οι δόσεις για την προστασία της κύριας κατοικίας (εικοσαετούς ρύθμισης) δεν θα υπερβαίνουν αθροιστικά την ικανότητα αποπληρωμής του οφειλέτη.

Επίσης καταργείται η επανειλημμένη, ανά εξάμηνο, υποχρεωτική επανασυζήτηση των αιτημάτων χορήγησης προσωρινής διαταγής (που ίσχυε μέχρι σήμερα). Εφεξής η προσωρινή διαταγή θα ισχύει έως ότου οποιοσδήποτε διάδικος (οφειλέτης ή τράπεζα) ζητήσει τη μεταρρύθμισή της.

Ο δεύτερος άξονας των αλλαγών αποσκοπεί στην απένταξη και πρόληψη των στρατηγικών κακοπληρωτών, δηλ. αυτών που μπορούν να πληρώσουν, αλλά το αποφεύγουν με δόλια μέσα. Βασική αλλαγή είναι η άρση του τραπεζικού απορρήτου των οφειλετών, ώστε να δοθεί η δυνατότητα στους πιστωτές που συμμετέχουν στη διαδικασία, να έχουν πρόσβαση στην πλήρη πληροφόρηση για τα εισοδήματα και την περιουσία του οφειλέτη. Δεν θα μπορούν να υπέχουν στις ευεργετικές διατάξεις του νόμου οφειλέτες που οι αιτήσεις υπαγωγής τους απορρίφθηκαν, είτε επειδή σκόπιμα κατέστησαν αφερέγγυοι (π.χ. οδηγήθηκαν σε χρεωκοπία, μεταβίβασαν περιουσία δολίως σε άλλα πρόσωπα), είτε επειδή σκόπιμα παραποίησαν την οικονομική τους κατάσταση (π.χ. απέκρυψαν περιουσία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Θεσπίζεται η διενέργεια ουσιαστικού προκαταρκτικού ελέγχου από τη γραμματεία των δικαστηρίων για το αν ο οφειλέτης δηλώνει εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα και το είδος αυτής, καθώς και για το αν ο οφειλέτης έχει ασκήσει άλλες αιτήσεις στο παρελθόν ή έχει άλλες εκκρεμείς αιτήσεις. Αν διαπιστωθεί κάτι τέτοιο, ο γραμματέας το σημειώνει στο φάκελο, προκειμένου να αξιολογηθεί από το δικαστή, με στόχο τον εντοπισμό των στρατηγικών κακοπληρωτών, οι οποίοι δεν δικαιούνται προστασία από το νόμο.

Προβλέπεται πλέον ότι σε περίπτωση καθυστέρησης της καταβολής των δόσεων που ορίζονται με τη δικαστική απόφαση, θα γίνεται αυτόματη απόρριψη (έκπτωση) του οφειλέτη κατόπιν ειδοποίησης του πιστωτή προς τον οφειλέτη και τους άλλους πιστωτές.

Καταργείται η αυτοδίκαιη (χωρίς προσωρινή διαταγή) προστασίας από μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης, σε περίπτωση που οι οφειλέτες έχουν παραιτηθεί από δύο προηγούμενες αιτήσεις και υποβάλουν εκ νέου αίτηση.

Θεσπίζεται η πρόβλεψη ότι εάν η δίκη ματαιωθεί κατόπιν αίτησης του οφειλέτη και δεν ζητήσει νέα ημερομηνία εκδίκασης εντός 30 ημερών, τότε θα θεωρείται ότι ο οφειλέτης παραιτήθηκε της αίτησης του για υπαγωγή στο Νόμο.