Μουσείο Νίκου Μπελογιάννη: Το χρονικό ενός ιστορικού χρέους
Ο Νίκος Μπελογιάννης γεννιέται στην Αμαλιάδα στις 22 Δεκεμβρίου 1915, θέτοντας τη γενέθλια πόλη του ενώπιον του ιστορικού της χρέους. Να διαφυλάξει τη μνήμη, τις αρχές και τις οικουμενικές αξίες του «ανθρώπου με το γαρύφαλλο». Διανοούμενος, διεθνιστής, ανθρωπιστής, αγνός και ειλικρινής ιδεολόγος της κομμουνιστικής αριστεράς, ο Μπελογιάννης, με την αντιστασιακή και πολιτική του δράση, ξεπέρασε τα όρια του πολιτικού επαρχιωτισμού, της άγονης κομματοκρατίας και του πολιτικού καιροσκοπισμού, δίνοντας σάρκα και αίμα στην έννοια του ανθρώπου-πολίτη που αντιστέκεται στη βαρβαρότητα.
Με τα εγκαίνια του Μουσείου Μπελογιάννη στις 27/3/2017 ολοκληρώνεται το πρώτο σκέλος μια ιστορικής διαδρομής που ξεκίνησε 22 χρόνια πριν. Το 1995, ως Δήμαρχος Αμαλιάδας, εκδήλωσα προς την οικογένεια Μπελογιάννη την επιθυμία του Δήμου Αμαλιάδας για την ίδρυση «Μουσείου Ν. Μπελογιάννη». Η σύντροφός του Έλλη Παππά και ο γιος του Νίκος ανταποκρίθηκαν θερμά. Παραχώρησαν την οικία Μπελογιάννη στο Δήμο Αμαλιάδας με σκοπό να ιδρυθεί «Μουσείου Ν. Μπελογιάννη, Εθνικής Αντίστασης και Αγώνων του Μοριά» και το συμβόλαιο παραχώρησης υπογράφτηκε στις 31/10/1995 από τον γιο του Μπελογιάννη, Νίκο, και τον Δήμαρχο Αμαλιάδας, Δ. Κράλλη. Στη συνέχεια προχωρήσαμε στην εκπόνηση ειδικής αρχιτεκτονική μελέτης από τον αρχιτέκτονα Διονύσιο Διγενή, καθώς το κτίριο είχε υποστεί σοβαρότατες ζημιές από τους σεισμούς και είχε κριθεί επικίνδυνο-ετοιμόρροπο.
Με την ολοκλήρωση της αρχιτεκτονικής μελέτης κατετέθη από το Δήμο Αμαλιάδας αίτημα προς το ΥΠΕΧΩΔΕ για χρηματοδότηση του έργου. Ο υπουργός, Κώστας Λαλιώτης, στο αναπάντεχο γι’ αυτόν ραντεβού με την ιστορία, έκανε στο ακέραιο το ιστορικό του χρέος. Κήρυξε το κτίριο διατηρητέο και προχώρησε στην άμεση χρηματοδότηση του έργου με 120 εκατομμύρια δραχμές. Αυτές οι ενέργειες ήταν αναγκαίες προϋποθέσεις για να φτάσουμε σήμερα σε χρόνο εγκαινίων.
Παρά το γεγονός ότι το έργο δημοπρατήθηκε από τον Δήμο Αμαλιάδας στις 30/6/1998, το μουσείο και η μνήμη του Νίκου Μπελογιάννη εγκαταλείφθηκαν στην τύχη τους επί 16 χρόνια από τη δημοτική αρχή Λυμπέρη.
Το ευτύχημα είναι ότι τα κελεύσματα της ιστορίας δεν αφήνουν όλους αδιάφορους. Με την αλλαγή στην δημοτική αρχή του Δήμου Ήλιδας το 2015, όλα αρχίζουν ξανά για το Μουσείο Μπελογιάννη. Ο νέος Δήμαρχος, κ. Χ. Χριστοδουλόπουλος ακούγοντας τη φωνή της ιστορίας, ανέλαβε τις αναγκαίες πρωτοβουλίες. Συναντήθηκε με τον γιο του Νίκου Μπελογιάννη και από κοινού χάραξαν τον οδικό χάρτη της λειτουργίας του μουσείου, ενώ παράλληλα προχώρησε στην αδελφοποίηση του Δήμου Ήλιδας με το χωριό «Νίκος Μπελογιάννης» στην Ουγγαρία, αδελφοποίηση που νοηματοδοτεί την ενιαία και ασύνορη πατρίδα του Νίκου Μπελογιάννη. Πολύτιμη, επίσης, υπήρξε και η συμβολή της συμπολίτισσάς μας, βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, Έφης Σαλτάρη-Γεωργοπούλου, η οποία έθεσε το θέμα σε ανώτερο θεσμικό επίπεδο, αυτό της Βουλής των Ελλήνων, με αποτέλεσμα να προχωρήσει άμεσα η αξιολόγηση, η μεταφορά και η εγκατάσταση των εκθεμάτων στο μουσείο.
Όπως προανέφερα, με τη λειτουργία του μουσείου ολοκληρώνεται το πρώτο σκέλος μιας ιστορικής διαδρομής. Μιας διαδρομής που θα ολοκληρωθεί, όταν στα εκθέματα του μουσείου θα συμπεριληφθούν δύο σημαντικά έργα τέχνης που συνδέονται με τη δίκη και την εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη. Το πρώτο έργο είναι το διάσημο και θρυλικό σκίτσο του Πάμπλο Πικάσο «Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο» -δεύτερο σε κυκλοφορία τη δεκαετία του 1950 μετά από αυτό του Τσε Γκεβάρα- το οποίο ο ισπανός ζωγράφος εμπνεύστηκε από φωτογραφία κατά τη διάρκεια της δίκης του Μπελογιάννη και το δημοσίευσε την επομένη της εκτέλεσής του (30 Μαρτίου 1952). Μέσα από μια πολύχρονη αναζήτηση, διαπίστωσα ότι το πρωτότυπο σκίτσο υπάρχει και βρίσκεται σε ιδιωτική συλλογή στην Ευρώπη. Το δεύτερο έργο είναι του γάλλου ζωγράφου Πίτερ ντε Φράντσια «Η εκτέλεση του Νίκου Μπελογιάννη», διαστάσεων 1,24 μ. x 3μ., που φιλοτεχνήθηκε το 1953 και εκτέθηκε για πρώτη φορά στο Λονδίνο το 2011, ένα χρόνο πριν το θάνατο του ζωγράφου.
Με το έργο αυτό ο ζωγράφος αποτυπώνει με δραματική ένταση τον Μπελογιάννη και δύο από τους τρεις συντρόφους του, Νίκο Καλούμενο, Δημήτρη Μπάτση και Ηλία Αργυριάδη, νεκρούς μετά την εκτέλεσή τους εκείνο το τραγικό για την Ελλάδα ξημέρωμα της Κυριακής. Τα δύο έργα εντάσσονται στην πρωτοφανή διεθνή κινητοποίηση που προκάλεσε η «υπόθεση Μπελογιάννη», με κορυφαίες προσωπικότητες της εποχής, όπως ο Σαρλ Ντε Γκωλ, ο Ζαν Κοκτώ, ο Ζαν Πωλ Σαρτρ, να απευθύνουν εκκλήσεις προς την κυβέρνηση Πλαστήρα για ματαίωση της εκτέλεσης. Για τα δύο αυτά έργα έχω ενημερώσει σχετικά τον Δήμαρχο Ήλιδας, προκειμένου να αναλάβουμε από κοινού τις πρωτοβουλίες για τη μεταφορά τους και τη μόνιμη έκθεσή τους στο Μουσείο Μπελογιάννη, γεγονός που θα ενισχύσει την επισκεψιμότητά του και θα το θέσει στο κέντρο του παγκόσμιου ενδιαφέροντος.
Με απόλυτο σεβασμό στο αξιακό φορτίο που μας κληροδοτήθηκε οφείλουμε να καταστήσουμε το «Μουσείο Μπελογιάννη» ένα ζωντανό φάρο δημοκρατίας που θα εκπέμπει τις πανανθρώπινες αξίες της κοινωνικής δικαιοσύνης, της αλληλεγγύης των λαών και της εθνικής συμφιλίωσης. Οφείλουμε, χωρίς ίχνος καπηλείας, να γίνουμε θεματοφύλακες ενός οικουμενικού οράματος. Οφείλουμε να: «Αγωνιζόμαστε για να προφτάσουμε την αυγή και το αύριο, για να δημιουργήσουμε νέους χρόνους κι εποχές, στο μπόι των ονείρων μας, στο μπόι των ανθρώπων».(απόσπασμα απολογίας Ν. Μπελογιάννη).
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΡΑΛΛΗΣ
ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΑΜΑΛΙΑΔΑΣ
1995-1998
