Καθρέφτης σου είμαι κοινωνία και σου μοιάζω…
Σημαντικά τα συμπεράσματα έρευνας στο 1ο ΕΠΑΛ Αμαλιάδας για τον ρατσισμό και την ξενοφοβία στην οποία συμμετείχαν ανώνυμα 91 μαθητές
-Νοιώθουν «λίγο ρατσιστές» αλλά οι μισοί σύμφωνα με τις απαντήσεις, θα ήθελαν να φύγουν οι αλλοδαποί
-Η πλειοψηφία των μαθητών δήλωσε ότι δεν αντιμετωπίζει ρατσισμό εντός του σχολείου ενώ ένα μικρό ποσοστό έχει αντιμετωπίσει «λεκτικό» ρατσισμό και πράξεις βίας
Ρατσισμός, ένα φαινόμενο σε έξαρση με τις διακρίσεις να μην περιορίζονται μόνο στο χρώμα και τη φυλή αλλά γενικότερα στη «διαφορετικότητα» που στις μέρες μας λαμβάνει κοινωνικές διαστάσεις. Το επίκαιρο αυτό θέμα, τόλμησαν να καταγράψουν- με αφορμή την 21η Μαρτίου και τον εορτασμό της ως Παγκόσμιας Ημέρας κατά του Ρατσισμού και της Ξενοφοβίας- στο χώρο του σχολείου τους, οι μαθητές του 1ου ΕΠΑΛ Αμαλιάδας στο πλαίσιο του πολιτιστικού προγράμματος με τίτλο «ΕΠΑΛ-ΛΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ», ενός ηλεκτρονικού περιοδικού που φιλοξενείται στην ιστοσελίδα του Πανελληνίου Σχολικού Δικτύου.
Με υπεύθυνες καθηγήτριες του προγράμματος τις κ.κ. Ζωή Γιατρά και Σταυρούλα Μπάλλα, πραγματοποιήθηκε έρευνα στην οποία συμμετείχαν 91 μαθητές του σχολείου (81 αγόρια και 10 κορίτσια) και των τριών τάξεων με την πλειοψηφία των συμμετεχόντων να είναι ελληνικής καταγωγής (54) και οι υπόλοιποι αλλοδαποί, κυρίως αλβανικής εθνικότητας. Οι περισσότεροι μαθητές προέρχονται από τις περιοχές του Κάμπου και τον ορεινό όγκο του νομού και οι υπόλοιποι από τις πόλεις της Αμαλιάδας και του Πύργου. Τέλος, για να ολοκληρωθεί το προφίλ των συμμετεχόντων στην έρευνα μαθητών αξίζει να αναφέρουμε ότι οι γονείς των περισσοτέρων μαθητών είναι απόφοιτοι Λυκείου (53) ενώ ελάχιστοι (4) έχουν αποφοιτήσει από κάποιο Ανώτερο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα.
Σχετικά με τις απαντήσεις στα ερωτήματα της έρευνας διαπιστώθηκαν τα εξής:
1) Η πλειοψηφία των μαθητών (87%) δεν θα είχε πρόβλημα να συναναστραφεί με άτομα με διαφορετικό χρώμα, εθνικότητα, φύλο από το δικό τους. Όμως το ποσοστό μειώθηκε όταν τέθηκε το θέμα του διαφορετικού θρησκεύματος (65%).
2) Στο ερώτημα σχετικά με το ποιες ομάδες ανθρώπων είναι για αυτούς «ενοχλητικοί», μεγάλος αριθμός μαθητών απάντησε όσους έχουν διαφορετικές προτιμήσεις (πχ ομοφυλόφιλοι με 39%), ενώ ελάχιστοι απάντησαν τους αλλοδαπούς (6%).
3) Στην ερώτηση για το ποιες ομάδες αποκλείονται περισσότερο από τις θέσεις εργασίας, η πλειοψηφία κατέληξε στην επιλογή των αποφυλακισμένων και των ναρκομανών, επιβεβαιώνοντας έτσι τον στιγματισμό των ανθρώπων αυτών και τη δυσκολία να κερδίσουν μια δεύτερη ευκαιρία στη ζωή.
4) Οι περισσότεροι μαθητές θεωρούν τον εαυτό τους «πολύ λίγο» (45%) ή «λίγο» (44%) ρατσιστή.
5) Στο ερώτημα σχετικά με το ποια ομάδα ανθρώπων θα εμπιστεύονταν πιο εύκολα για φιλία ή συνεργασία, η πλειοψηφία απάντησε τα άτομα του αντίθετου φύλου ενώ μεγάλος αριθμός μαθητών δήλωσε ότι δεν θα εμπιστεύονταν εύκολα καμιά από τις ομάδες ανθρώπων, από τις οποίες έπρεπε να επιλέξουν, στοιχείο απογοητευτικό για το επίπεδο των ανθρώπινων σχέσεων και την καχυποψία που τις υπονομεύει.
6) Στο ερώτημα αν θα προσλάμβαναν εύκολα έναν αλλοδαπό στην επιχείρηση τους, οι απαντήσεις μοιράστηκαν μεταξύ της επιλογής «δύσκολα» (32) και «εύκολα» (31), ενώ σημαντικά διχάστηκαν και στο ζήτημα της υιοθέτησης παιδιού διαφορετικής φυλής, όπου οι περισσότεροι (36) ήταν αρνητικοί και σημαντικός αριθμός (31) κατέληξε στο «ίσως».
7) Αξίζει να αναφέρουμε ότι η πλειοψηφία των μαθητών δεν θα είχαν σημαντικό πρόβλημα να έχουν συνάδελφο άτομο ΑΜΕΑ ή διαφορετικών προτιμήσεων, ενώ δεν θα είχαν κανένα πρόβλημα να καθίσουν στο ίδιο θρανίο με οποιονδήποτε συμμαθητή τους με διαφορετικότητα, στοιχείο που καταδεικνύει ότι στο σχολείο όλοι είναι απλά «μαθητές».
8) Σχετικά με τις θρησκευτικές διαφορές, η πλειοψηφία των μαθητών θεωρεί ότι οι Έλληνες χριστιανοί είναι ισότιμοι με τις άλλες εθνικότητες. Στο ερώτημα, όμως, αν θα παντρεύονταν εύκολα αγόρι ή κορίτσι διαφορετικού θρησκεύματος, η πλειοψηφία (39) απάντησε «ίσως» ενώ «όχι» απάντησαν 29.
9) Στο ερώτημα εάν υπάρχουν εθνικότητες – φυλές που αντιπαθούν, η πλειοψηφία των μαθητών απάντησε τους Τούρκους με δεύτερη απάντηση τους τσιγγάνους, τρίτη τους Πακιστανούς και τέταρτη τους Αλβανούς. Φαίνεται ότι στις απαντήσεις τους καθοριστικό ρόλο διαδραματίζουν οι ιστορικές σχέσεις των χωρών και έπειτα η σύγχρονη πραγματικότητα.
10) Στην ερώτηση αν υπάρχουν κάποιοι για τους οποίους νιώθουν έντονο ρατσισμό η πλειοψηφία (38) απάντησε αρνητικά με δεύτερη απάντηση το «ίσως». Αξίζει να αναφέρουμε προς ποιες ομάδες νιώθουν ρατσισμό: Αλβανούς, Τούρκους, Ρομά, «κακούς αλλοδαπούς», ομοφυλόφιλους.
11) Τέλος, η πλειοψηφία των μαθητών (67) απάντησε ότι δεν αντιμετωπίζει ρατσισμό στο χώρο του σχολείου. Οι υπόλοιποι έχουν αντιμετωπίσει ρατσισμό που εκδηλώθηκε κυρίως λεκτικά (84%) για την εθνικότητά τους, την εξωτερική τους εμφάνιση, την γλώσσα και την προφορά, τον χαρακτήρα και την επίδοσή τους και ένα ποσοστό 16% με πράξεις βίας.
Σταυρούλα Μπάλλα
«Με στόχο την ευαισθητοποίηση της νέας γενιάς»
Μέσα από την έρευνα που πραγματοποιήθηκε όπως τόνισε η υπεύθυνη καθηγήτρια κ. Σταυρούλα Μπάλλα, θέλησαν να αναδείξουν ευαίσθητες πτυχές του φαινομένου αυτού, για το οποίο πολύς λόγος γίνεται τελευταία και είναι πλέον στην καθημερινότητα όλων μας, στην οικογένεια, στο σχολείο, στο εργασιακό περιβάλλον, στις διαπροσωπικές σχέσεις. «Απώτερος στόχος μας μέσα από τη δράση που υλοποιήσαμε είναι η ευαισθητοποίηση της νέας γενιάς απέναντι σε ανθρώπους ίσους με εμάς, αλλά ταυτόχρονα διαφορετικούς. Αυτή η διαφορετικότητα, με όποια μορφή και εάν εκφράζεται, πρέπει να πάψει να αποτελεί αφορμή για χλευασμό, περιφρόνηση, περιθωριοποίηση, πηγή συγκρούσεων και αντιπαραθέσεων και να αποτελέσει αναφαίρετο ανθρώπινο δικαίωμα. Η συμβολή του σχολείου προς την κατεύθυνση αυτή είναι σημαντική και καθοριστική, καθώς διαθέτει τις δυνατότητες – μέσα από δράσεις, προγράμματα, διαθεματικές προσεγγίσεις του φαινομένου του ρατσισμού- να διαπλάσει υγιείς προσωπικότητες με ανώτερες ηθικές αρχές και αξίες. Η παιδεία και η αγωγή της ψυχής είναι τα εχέγγυα που θα διασφαλίσουν διαχρονικά τον σεβασμό στον συν- άνθρωπο».
Ζωή Γιατρά
«Σημάδι πολιτισμού η εξάλειψη ρατσιστικών συμπεριφορών»
«Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η διαφορετικότητα είναι κομμάτι των σύγχρονων πολυπολιτισμικών κοινωνιών, κομμάτι που ο άνθρωπος από την μία πλευρά βιώνει στην καθημερινότητά του, ενώ από την άλλη πλευρά πολλές φορές τον οδηγεί σε μορφές ρατσισμού» επισημαίνει η κ. Ζωή Γιατρά, υπεύθυνη καθηγήτρια και συνεχίζει «Ο ρατσισμός αυτός εκδηλώνεται με πολλές μορφές και μέσα στις σχολικές αίθουσες, οι οποίες καθρεφτίζουν την κοινωνία μας, αποτελώντας μία από τις βασικότερες αιτίες εκδήλωσης σχολικής βίας και καλώντας το σχολείο να πάρει τη θέση του και να διαδραματίσει το ρόλο του. Το σχολείο είναι υποχρεωμένο να συνταιριάζει τη διαφορετικότητα και να βρίσκει τη γραμμή που θα ενώνει πάντα όλους τους μαθητές μεταξύ τους, άσχετα από την εξωτερική εμφάνιση, το επίπεδο των σχολικών επιδόσεων, την κοινωνική θέση, την καταγωγή, την εθνικότητα κ.τ.λ. Το σημαντικότερο από όλα βέβαια είναι να μεταλαμπαδεύσει στους μαθητές την πίστη ότι διαφορετικότητα δε σημαίνει άσπρο ή μαύρο, αλλά αντίθετα αποτελεί απαραίτητο στοιχείο που δίνει χρώμα, νόημα και σκοπό στη ζωή μας, μας ενώνει και μας δίνει τη δυνατότητα να συναποφασίζουμε και να συν-ανακαλύπτουμε τη ζωή. Οι εκπαιδευτικοί του σχολείου μας θεωρούμε πολύ σημαντικό ότι οι μαθητές μας αποφάσισαν να εργαστούν σε ένα τόσο επίκαιρο θέμα, αναγνωρίζοντας ότι η ανάδειξη της σημαντικότητας της εξάλειψης των ρατσιστικών συμπεριφορών αποτελεί σημάδι πολιτισμού».
Εργκίς Ρούνγκο, Α Λυκείου
«Δεν είμαι υπέρ των διακρίσεων με όποια μορφή και αν εκδηλώνονται αυτές, γιατί τα άτομα που δέχονται το ρατσισμό αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα στην καθημερινότητά τους».
Παναγιώτης Διαμάντης, Α Λυκείου
«Η ιδεολογία του ρατσισμού που βρίσκεται σε έξαρση στην εποχή μας οφείλεται στην έλλειψη παιδείας και πνευματικής καλλιέργειας και το σχολείο πρέπει να μεταδώσει στους νέους το σεβασμό στη διαφορετικότητα».
Λεωνίδας Γιαννικόπουλος, Β Λυκείου
«Ο ρατσισμός ένα φαινόμενο με παγκόσμιες διαστάσεις, πρέπει να εκλείψει από τις σύγχρονες πολυπολιτισμικές κοινωνίες, γιατί οδηγεί σε κοινωνικές συγκρούσεις και κρούσματα κοινωνικής παθογένειας».
Αλέξης Κορκός, Γ Λυκείου
«Θεωρώ ότι ήταν πολύ καλή η έρευνα για το ρατσισμό που πραγματοποιήθηκε στο σχολείο μας, γιατί μας δόθηκε η δυνατότητα να εκφράσουμε την δική μας θέση σχετικά με τις διακρίσεις. Προσωπικά, είμαι αντίθετος στο διαχωρισμό των ανθρώπων σε ομάδες και προσπαθώ να αντιμετωπίζω τη διαφορετικότητα με σεβασμό».
Νικόλα Κανάνι, Γ Λυκείου
«Η έρευνα αυτή ήταν μια μοναδική ευκαιρία να αναδείξουμε το μέγεθος του προβλήματος που αντιμετωπίζουν τα άτομα που απλά «έτυχε» να είναι διαφορετικά».
Κρόιφ Κασάπι, Β Λυκείου
«Στη σημερινή κοινωνία βιώνουμε έντονο ρατσισμό, όχι μόνο φυλετικό αλλά κάθε μορφής. Είναι ένα φαινόμενο το οποίο πρέπει να εξαλειφθεί, γιατί μόνο το διχασμό φέρνει σε μια κοινωνία».
