Του Μανόλη Γ. Δρεττάκη *

Την 1.10.18 η ΕΛ.ΣΤΑΤ. ανακοίνωσε τη φυσική κίνηση του πληθυσμού το 2017. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι γεννήσεις το έτος αυτό ήταν 88.532 και οι θάνατοι 124.501, ιστορικά το κατώτερο και το ανώτερο επίπεδό τους, αντίστοιχα, με αποτέλεσμα τη μεγαλύτερη φυσική μείωση του πληθυσμού (γεννήσεις μείον θάνατοι), η οποία άρχισε το 2011. Πρόκειται για τη δραματική επιδείνωση του δημογραφικού μας προβλήματος που προκάλεσαν τα μέτρα των μνημονίων.

Το δημογραφικό πρόβλημα εμφανίστηκε το 1981 με μεγάλη μείωση των γεννήσεων, οι οποίες από 148.134 το 1980 «κατολίσθησαν» στις 102.229 το 1990. Το 1991 συγκροτήθηκε μια διακομματική επιτροπή της Βουλής για το πρόβλημα αυτό και το ομόφωνο πόρισμά της, με συγκεκριμένες προτάσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος, κατατέθηκε και συζητήθηκε στη Βουλή το 1993.

Δυστυχώς οι κυριότερες από τις προτάσεις αυτές αναμένουν ακόμα την εφαρμογή τους. Ολα τα χρόνια, από το 1981 μέχρι το 1997, το πρόβλημα επιδεινωνόταν και την εξαετία 1998-2003 οι θάνατοι ξεπέρασαν τις γεννήσεις. Την επταετία 2004-2010, χάρη στις γεννήσεις από αλλοδαπές, σημειώθηκε ελαφρά υπεροχή των γεννήσεων έναντι των θανάτων.

Ολες οι μέχρι σήμερα κυβερνήσεις επέδειξαν εγκληματική αδιαφορία για το επιδεινούμενο δημογραφικό μας πρόβλημα. Η εφαρμογή των μέτρων των μνημονίων προκάλεσε μείωση κατά 25% του ΑΕΠ σε σταθερές τιμές, εκτίναξη της ανεργίας πάνω από το 1.000.000 και μεγάλη μείωση μισθών και συντάξεων με σοβαρές –όπως θα δούμε στη συνέχεια– επιπτώσεις από το 2011 και μετά στους γάμους, τις γεννήσεις και τους θανάτους. Και σαν να μην έφταναν αυτά, άρχισε και η νέα μετανάστευση.

Από σχετική ανάλυση προέκυψε στενή σχέση της πορείας της οικονομίας και εκείνης του δημογραφικού μας προβλήματος. Αρκεί να αναφέρουμε ότι το 2010 σε σχέση με το 2003 το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές αυξήθηκε κατά 4,0%, οι γάμοι μειώθηκαν ελάχιστα, οι γεννήσεις αυξήθηκαν κατά 10%, οι θάνατοι, λόγω γήρανσης του πληθυσμού, αυξήθηκαν κατά 4% και σημειώθηκε καθαρή εισροή πληθυσμού, με αποτέλεσμα ο πληθυσμός να αυξηθεί κατά 183.023 ή 1,7% και να φτάσει τα 11.123.392 στα τέλη του 2010, το υψηλότερο επίπεδό του. Αντίθετα, το 2017 σε σχέση με το 2010, το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές μειώθηκε κατά 17,2% και ο πληθυσμός κατά 384.492 (!) ή 3,5% και έφτασε στα τέλη του 2017 στα 10.738.900, επίπεδο χαμηλότερο από εκείνο στο οποίο βρισκόταν το 1997 (!). Πρόκειται για την πρώτη μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο μείωση του πληθυσμού.

Από τα όσα προαναφέρθηκαν φαίνεται καθαρά πόσο δραματική ήταν η επιδείνωση του δημογραφικού μας προβλήματος που προκάλεσαν τα μνημόνια. Το ΔΝΤ, σε πρόσφατη έκθεσή του, επισημαίνει ότι η οικονομική κρίση μείωσε τις γεννήσεις, χωρίς, βέβαια, να αναφέρει ότι τα μέτρα που επέβαλε στην Ελλάδα προκάλεσαν ύφεση στην οικονομία της και επιδείνωσαν το δημογραφικό της πρόβλημα.

Στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης, για την αντιμετώπιση του προβλήματος, ο μεν πρωθυπουργός υποσχέθηκε επιδότηση του ενοικίου για νεαρά ζευγάρια, ο δε αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης επιδόματα για εγγραφή των παιδιών σε ιδιωτικούς βρεφονηπιακούς σταθμούς – μέτρα «ασπιρίνες» που, φυσικά, δεν αντιμετωπίζουν το δημογραφικό, το μέγιστο εθνικό μας πρόβλημα για το οποίο την κύρια ευθύνη έχουν οι ίδιοι και οι προκάτοχοί τους. Εστω και με καθυστέρηση 35 ετών, επείγει η άμεση εφαρμογή των προτάσεων του ομόφωνου πορίσματος της Βουλής του 1993 που προαναφέρθηκε και οι επιπλέον προτάσεις της επιτροπής για το δημογραφικό της σημερινής Βουλής.

* πρώην: αντιπροέδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ