Tου Μανόλη Γ. Δρεττάκη*
Το ξέσπασμα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης το 2008 είχε επιπτώσεις και στη χώρα μας το 2009. Η πολιτική, όμως, που μας επέβαλαν οι δανειστές με τα Μνημόνια από το 2010 και μετά επιδείνωσε δραματικά την κατάσταση και προκάλεσε πολλές και μεγάλες «πληγές» στην κοινωνία και την οικονομία. Μία από αυτές είναι η βαθιά «πληγή» στο εργατικό δυναμικό της χώρας, την οποία θα εξετάσουμε στο άρθρο αυτό.
Τα στοιχεία που χρησιμοποιούμε είναι από τη βάση δεδομένων της Εθνικής Στατιστικής Αρχής (της ΕΛΣΤΑΤ), αναφέρονται σε άτομα ηλικίας 15 ετών και άνω και δίνονται στον Πίνακα.
Στην 1η γραμμή του πρώτου μέρους του Πίνακα δίνονται σε χιλιάδες ο πληθυσμός, το εργατικό δυναμικό, οι απασχολούμενοι, οι άνεργοι και οι μακροχρόνια άνεργοι το 2008, στη 2η το 2009, στην 3η το 2013, στην 4η το 2014 και στην 5η το 2017 (οι λόγοι της επιλογής των ετών αυτών θα φανούν στη συνέχεια).
Στο δεύτερο μέρος του Πίνακα δίνεται η μεταβολή των στοιχείων του πρώτου μέρους το 2009 σε σχέση με το 2008, η μέση ετήσια μεταβολή την τετραετία 2010-2013, η μεταβολή το 2014 σε σχέση με το 2013 και η μέση ετήσια μεταβολή την τριετία 2015-2017 (η μέση ετήσια μεταβολή δίνεται ώστε να υπάρχει σύγκριση με τις μεταβολές το 2009 σε σχέση με το 2008 και το 2014 σε σχέση με το 2013).
Στο τρίτο μέρος δίνονται οι διαφορές το 2017 σε σχέση με το 2008.
Από το πρώτο μέρος, αλλά πιο ξεκάθαρα, από το δεύτερο μέρος του Πίνακα φαίνεται ότι:
➢ Το 2009 σε σχέση με το 2008, δηλαδή πριν από την επιβολή των Μνημονίων, η παγκόσμια οικονομική κρίση προκάλεσε μείωση της απασχόλησης και αύξηση της ανεργίας και της μακροχρόνιας ανεργίας. Ο πληθυσμός, όμως, μειώθηκε ελάχιστα, ενώ το εργατικό δυναμικό αυξήθηκε.
➢ Την τετραετία 2010-2013, εξαιτίας της επιβολής των δύο Μνημονίων, μειώθηκε ο πληθυσμός και το εργατικό δυναμικό, η ετήσια μείωση της απασχόλησης πενταπλασιάστηκε σε σχέση με το 2009, ή η ετήσια αύξηση των ανέργων υπερδιπλασιάστηκε και η ετήσια αύξηση της μακροχρόνιας ανεργίας πολλαπλασιάστηκε. Το 2013 η μεν απασχόληση έφτασε στο κατώτατο, η δε ανεργία και η μακροχρόνια ανεργία στο ανώτατο επίπεδό τους. Την ίδια περίοδο μειώθηκε ο πληθυσμός και το εργατικό δυναμικό. Η μείωση αυτή οφείλεται στη νέα μετανάστευση.
➢ Το 2014, σε σχέση το 2013, αυξήθηκε η απασχόληση και μειώθηκε η ανεργία. Η μακροχρόνια ανεργία, όμως, αυξήθηκε και συνεχίστηκε η μείωση του πληθυσμού και του εργατικού δυναμικού.
➢ Την τριετία 2015-2018 η ετήσια αύξηση της απασχόλησης ήταν τριπλάσια και η ετήσια μείωση της ανεργίας 1,5 φορά μεγαλύτερη εκείνης του 2014. Η ετήσια μακροχρόνια ανεργία μειώθηκε, ενώ το 2014 αυξήθηκε. Ο πληθυσμός μειώθηκε με ταχύτερο ετήσιο ρυθμό, ενώ το εργατικό δυναμικό με βραδύτερο σε σχέση με το 2014.
Οι διαφορές στο τρίτο μέρος του Πίνακα ανάμεσα στο 2017 και το 2008, παρά τη βελτίωση την τετραετία 2014-2017, δείχνουν το μέγεθος των προβλημάτων που απομένουν να αντιμετωπιστούν φέτος και τον επόμενο χρόνο. Το ερώτημα που γεννιέται είναι αν είναι δυνατόν να εξαλειφθούν οι διαφορές αυτές και όλα να επανέλθουν στα επίπεδα του 2008.
Σε ό,τι αφορά τον πληθυσμό, αυτό είναι αδύνατο, δεδομένου ότι η μείωσή του θα συνεχιστεί λόγω της υπεροχής των θανάτων έναντι των γεννήσεων και της νέας μετανάστευσης (αν συνεχιστεί).
Το ίδιο ισχύει και για το εργατικό δυναμικό, εκτός εάν το ποσοστό πληθυσμού που το αποτελεί αυξηθεί σημαντικά από το πολύ χαμηλό ποσοστό του 52,1% που ήταν το 2017, πράγμα δύσκολο με βάση τη μέχρι σήμερα εμπειρία.
Το αν η απασχόληση, η ανεργία και η μακροχρόνια ανεργία θα πλησιάσουν στα επίπεδα του 2008 και πόσα χρόνια θα απαιτηθούν γι’ αυτό θα εξαρτηθεί από τα παραπάνω καθώς και από το πόσο υψηλός θα είναι ο ρυθμός ανάπτυξης και αν αυτή θα δημιουργεί πολλές νέες θέσεις εργασίας.
Είναι σαφές ότι η «πληγή» που προκάλεσαν τα Μνημόνια είναι δύσκολο να επουλωθεί.
*πρώην: αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ
