Η αληθινή ιστορία του Άγιου Βασίλη!
Είναι σίγουρα ο πιο διάσημος άγιος όλων. Μπορεί να είναι και ο μόνο άγιος που γιορτάζεται με τόση θέρμη από Ορθόδοξους, Καθολικούς, Προτεστάντες. Ίσως ακόμη και από μη Χριστιανούς. Για τα γράμματα που λαμβάνει κάθε χρόνο ούτε λόγος! Αν δεν ήταν αυτός, σήμερα με το Internet, τα ΕΛΤΑ δεν θα είχαν κανένα αντικείμενο… Ποιος είναι όμως στην πραγματικότητα ο Αη Βασίλης και από που κρατά η…κόκκινη σκούφια του;
Βασίλειος ή Νικόλαος;
Κι όμως, μπορεί εμείς να τον αποκαλούμε Βασίλη, όμως αν τον συναντήσεις πουθενά εκτός ελληνικών συνόρων, τότε δεν θα ακούσει στο όνομα Bill. Αντίθετα θα “γυρίσει” να τον αποκαλέσεις Νικόλαο. Πολύ απλά η ελληνική παράδοση, άλλαξε λίγο το όνομα του ασπρογένη χοντρούλη, για να μπορέσει να χωρέσει και τα έθιμα του Άγιου Βασίλειου, ο οποίος και μοίρασε για πρώτη φορά την παραδοσιακή βασιλοπιτα. Επίσης, σε όλο τον κόσμο ο Άη Βασίλη πετάει από σπίτι σε σπίτι ξημερώματα Χριστουγέννων και όχι πρωτοχρονιάς. Η ειρωνεία είναι πως, ενώ προσπαθήσαμε να εξελληνίσουμε τον Άγιο Βασίλη, η αλήθεια είναι ότι αυτός ήταν πάντα μέλος της “ελληνικής ομογένειας”.
Από προστάτης των ναυτικών, προστάτης των παιδιών
Πάρε μια ορθόσοξη εικόνα του Άγιου Νικόλαου. Είμαι σίγουρος πως δεν θα βρεις καμία ομοιότητα με τον σημερινό Santa Claus. Όσο όμως κι αν σου φαίνεται απίθανο είναι ένα και το αυτό πρόσωπο. O γνωστός σε εμάς προστάτης των θαλασσών, στον οποίο πίστευαν και πολλοί άλλοι ναυτικοί, όπως οι γείτονες Ιταλοί. Ήταν λοιπόν αυτοί το 1087 μ.Χ που συμμετείχαν στην εκστρατεία μεταφοράς των λειψάνων του Αγίου στο Μπάρι, από την Μύρα της Μικράς Ασίας. Οι ναυτικοί έκλεψαν τα οστά παρά τις αντιρρήσεις των εκεί χριστιανών, για να τον προστατέψουν από την επιδρομή πειρατών.
Η φήμη του εξαπλώνεται γρήγορα σε όλη την Ευρώπη και ιστορίες κάνουν λόγο για τον προστάτη των θαλασσών, αλλά πλέον και των παιδιών που πετά στους αιθέρες πάνω στο άλογο του και μοιράζει χρυσό σε φτωχούς ρίχνοντας τον από την καμινάδα των σπιτιών.
Όσο ο Άγιος Νικόλαος ταξιδεύει από χώρα σε χώρα, τόσο αποκτά νέα χαρακτηρισιτκά. Κάθε λαός του προσθέτει στοιχεία από την δική του παράδοση. Στην περιοχή λοιπόν της σημερινής Γερμανίας, υποδέχθηκαν τον Sinter Klaas (Άγιο Νικόλαο) όταν ασπάστηκαν τον Χριστιανισμό, στον οποίο έδωσαν πολλά στοιχεία από έναν άλλο θεό τον Odin (Οντιν). Ο Θεός εκείνος πετούσε με το άλογό του στους ουρανούς και επιβράβευε τα παιδιά με δώρα και γλυκά. Αντίστοιχα εκείνα άφηαν καρότα και ζάχαρη στις μπότες τους για να ταίσουν το άλογό του. Σας θυμίζει κάτι αυτή η ιστορία;
Ο Αη Βασίλης ταξιδεύει στην Αμερική
Η Νέα γη αποτελεί προορισμό πολλών ανθρώπων που φεύγουν απο την Ευρώπη κυνηγώντας το όνειρό τους στις ΗΠΑ.
Οι Ολλανδοί ναυτικοί, φορτωμένοι με τις παραδόσεις τους έφτασαν στην Νέα Γη. Το Νέο Άμστερνταμ θα γιόρταζε και αυτό τον Σίντερ Κλάας αν δεν επέρχονταν πολύ σύντομα η εξαγγλοποίηση της πόλης. Στους κόλπους της Νέας Υόρκης, όπως ήταν το όνομα της πόλης πλέον, ο συμπαθής άγιος χρειάστηκε περισσότερο χρόνο ούτως ώστε να γίνει ευρύτερα γνωστός.
Αρχικά, έπρεπε να κάνει το όνομα του πιο εύπεπτο για την αγγλόφωνη Αμερική. Έτσι ο Σίντερ Κλάας γίνεται αμερικανιστί Σάντα Κλάους (Santa Claus) και κάνει την εμφάνισή του στον αμερικανικό τύπο του 18ου αιώνα. Την πρώτη βέβαια επαφή των Αμερικανών με των Ευρωπαίο Άγιο την οφείλουμε στον διάσημο συγγραφέα Ουάσινγκτον Ίρβινγκ, ο οποίος και περιέγραψε την άφιξη του στο Μανχάταν πάνω σε λευκό άλογο.
Όμως ο μύθος του Αη Βασίλη δεν είχε ακόμη τελειοποιηθεί. Το 1823, ο συγγραφέας Κλέμεντ Κλαρκ Μούρ έγραψε το ποίημα “Μια επίσκεψη από τον Άγιο Βασίλη” ή “Μια νύχτα πριν τα Χριστούγεννα” όπως είναι ευρύτερα γνωστό. Το ποίημα περιγράφει με γλαφυρή λεπτομέρεια το έλκηθρο, ένα ένα τα ονόματα των ταράνδων που το κινούν, ακόμη και το χαρακτηριστικό τρανταχτό γέλιο του Αη Βασίλη.
Η μορφή του παρόλα αυτά παραμένει ακόμη αρκετά ασαφής. Μάλιστα, ο τρόπος με τον οποίο περιγράφεται στο ποίημα, να γλιστράει μέσα από την καμινάδα, παραπέμπει πιο πολύ σε ξωτικό, παρά σε κανονικό άνθρωπο. Την σκυτάλη της σμίλευσης της εξωτερικής πλέον μορφής του Άη Βασίλη, παίρνει ο σκιτσογράφος Τόμας Νάστ, ο οποίος και δημοσιεύει τα πρώτα σκίτσα του στο περιοδικό Harper’s Weekly to 1862. O Αμερικανός σχεδιαστής θα συνεχίσει να ζωγραφίζει τον Άη Βασίλη για περισσότερα από 30 χρόνια, βελτιώνοντας χρόνο με τον χρόνο την εμφάνισή του. Είναι αυτός ο εμπνευστής του κόκκινου χρώματος για τα ρούχα του.
Παρά τον μύθο γύρω από τα χρώματα του Άγιου Βασίλη και ότι επιλέχθηκαν εξαιτίας της Κόκα Κόλα, η αλήθεια είναι πως το κόκκινο της κάπας του είχε αποδοθεί πολύ νωρίτερα. Παρόλα αυτά, η διασημότερη εταιρεία αναψυκτικών στον κόσμο έχει να υπερηφανεύεται για κάτι, που είναι ίσως πιο σημαντικό. Η μορφή του Άη Βασίλη, ως ανθρώπου, λίγο τροφαντού, αρκετά ψηλού, με ροδαλά μάγουλα, είναι προϊόν δικής της εμπνεύσεως. Για την ακρίβεια, όπως αναφέρει η εταιρεία και στον διαδικτυακό της τόπο, οι υπεύθυνοι αναζητούσαν τρόπους να προωθήσουν το αναψυκτικό τους κατά τους χειμερινούς μήνες, όπου με την πτώση της θερμοκρασίας έπεφταν και οι πωλήσεις. Έτσι σκέφτηκαν να το συνδέσουν με τον Άγιο Βασίλη και ανέθεσαν στον σχεδιαστή Χάντον Σάνμπλομ να σχεδιάσει την νέα τους διαφημιστική καμπάνια για τον χειμώνα του 1931. Η επιτυχία του πόστερ ήταν προφανής. Η μορφή του Άγιου Βασίλη, έγινε αστραπιαία ταυτόσημη με εκείνη στην αφίσα του αναψυκτικού.
Το πνεύμα των Χριστουγέννων
Έκτοτε ο Άη Βασίλης πετά κάθε χρόνο και μοιράζει δώρα στα “καλά” παιδιά του κόσμου. Αν και πολλοί εντυπωσιάζονται από το ταξίδι αυτό με τους τάρανδους πάνω από όλη την γή, στην πραγματικότητα είναι το ταξίδι της ζωής και της δημιουργίας του που εντυπωσιάζει. Η λαϊκή παράδοση, οι δεισιδαιμονίες του παρελθόντος, ο χριστιανισμός, η φαντασία του ανθρώπινου μυαλού και το δαιμόνιο ένστικτο μιας εταιρίας μαμούθ προκειμένου να λανσάρει το προϊόν της, έχουν δημιουργήσει έναν μύθο που εφάμιλλο της βρίσκουμε μόνο στα ομηρικά έπη. Με όποιον τρόπο και αν το δούμε, αρκεί που αυτή η παραμυθένια φιγούρα δίνει λάμψη στα μάτια εκατομμυρίων παιδιών κάθε Χριστούγεννα.
Του Λευτέρη Σαββίδη
