Στην Ελλάδα θυμόμαστε τον σχεδιασμό μόνον όταν ανακύπτουν τραγικές δυσλειτουργίες, όπως στις πλημμύρες και τις πυρκαγιές» λέει η αρχιτέκτων, πολεοδόμος και γεωγράφος, καθηγήτρια Λίλα Λεοντίδου, μιλώντας για το έλλειμμα γεωγραφικής παιδείας στην Ελλάδα.
Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η συγγραφέας του βιβλίου «Αγεωγράφητος Χώρα», εξηγεί πως δεν υπάρχει συνειδητότητα γύρω από τη σχέση κοινωνίας και χώρου (Γεωγραφία), ούτε υποστηρίζεται ο σχεδιασμός, ενώ αντίστροφα «η έλλειψη ενδιαφέροντος για σχεδιασμό στην Ελλάδα χαντακώνει και την έφεση στη γεωγραφική γνώση».
«Η χώρα που εγκαθίδρυσε και κατονόμασε τη Γεωγραφία πριν δυόμισι αιώνες, η Ελλάδα μας, ήταν αγεωγράφητη», παρατηρεί, διευκρινίζοντας ότι «το πρώτο ελληνικό πανεπιστημιακό τμήμα Γεωγραφίας ιδρύθηκε μόλις στα τέλη του περασμένου αιώνα στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου από μια χούφτα επιστημόνων».
Η κ. Λεοντίδου είναι σήμερα επισκέπτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, ενώ έχει διαδοχικά εκλεγεί καθηγήτρια στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, το ΕΜΠ και το ΑΠΘ. Ήταν προσκεκλημένη ομιλήτρια στο Διεθνές Διεπιστημονικό Συνέδριο του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΑΠΘ «Πόλη υπό κατασκευή: σχέδια διαδικασίες και πρακτικές για τον χώρο της Θεσσαλονίκης» και μίλησε για τις «Τομές στο χώρο της Θεσσαλονίκης στο πλαίσιο της χαμένης ακτινοβολίας των πόλεων της Ανατολικής Μεσογείου».
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης της καθ. ΛίλαςΛεοντίδου στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και στη Σμαρώ Αβραμίδου:
Ερ.: Η «Αγεωγράφητος χώρα» εκδόθηκε το 2005, όταν στον απόηχο της διοργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων, οι Έλληνες πίστευαν ότι η Ελλάδα ήταν ισχυρή έως …παντοδύναμη και κατά γενική ομολογία η πλειοψηφία των πολιτών ζούσαν πάνω από τις πραγματικές οικονομικές τους δυνατότητες. Ήταν κι αυτό ένα αποτέλεσμα της άγνοιας για τη γεωγραφία της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας και των γεωπολιτικών συμφραζομένων;
Απ.: Θίγετε πολύ ενδιαφέροντα θέματα και θα σας απαντήσω αφού πρώτα σας πω, ότι έγραφα το βιβλίο μου πολύ πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες και ας εκδόθηκε το 2005. Το βασικό έναυσμα ήταν ότι είχαμε μόλις ιδρύσει το πρώτο ελληνικό πανεπιστημιακό Τμήμα Γεωγραφίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, στα μέσα της δεκαετίας του 1990. Η χώρα που εγκαθίδρυσε και κατονόμασε τη Γεωγραφία πριν δυόμισι αιώνες, η Ελλάδα μας, ήταν αγεωγράφητη! Δεν είχε ποτέ εισαγάγει πανεπιστημιακή γεωγραφική εκπαίδευση! Όταν λοιπόν κερδίσαμε τους Ολυμπιακούς Αγώνες, οι φοιτητές μας συνειδητοποιούσαν τους τρόπους που λειτουργεί η παγκοσμιοποίηση στον αστικό χώρο, κατανοούσαν τι σημαίνει «επιχειρηματική πόλη», έβλεπαν μπροστά τους τη διαφορά σχεδιασμού και design και τις ανισότητες που προκύπτουν ή βαθαίνουν. Αλλά όχι και ο υπόλοιπος ελλαδικός πληθυσμός. Άλλο σχεδιασμός για κοινωνική δικαιοσύνη, και άλλο αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις από τον Calatrava. Ο θαυμασμός για όλα αυτά ήταν αποτέλεσμα της έλλειψης γεωγραφικής παιδείας, τόσο πολύ όσο και αυτό που επισημαίνετε, η ψευδαίσθηση μιας ισχυρής και πλούσιας Ελλάδας. Την ψευδαίσθηση την συντηρούσαν τα ΜΜΕ και όλο το οικοδόμημα κράτους- επιχειρηματιών- αρχιτεκτόνων, που κατασκεύαζαν μεγαλόστομα έργα και δαπανούσαν τεράστια ποσά. Η κρίση μας προσγείωσε απότομα και συλλογικά!
Ερ.: Θα μπορούσε να ήταν ένα μάθημα που θα διδάσκατε «η Γεωγραφία των κρίσεων»; Τι πρέπει να αλλάξουμε, ώστε να μετατρέψουμε την κρίση σε ευκαιρία και να μην είμαστε πια αγεωγράφητοι;
Απ.: Η Γεωγραφία των κρίσεων, της ανισομερούς ανάπτυξης Βορρά/Νότου στον κόσμο -τώρα όμως και στην ΕΕ- η συσσώρευση στους τόπους των πλουσίων σε βάρος των φτωχών χωρών και περιφερειών, δεν είναι ειδικό μάθημα, αλλά είναι η ουσία όλων των μαθημάτων Γεωγραφίας! Τώρα, την εποχή της κρίσης, στην Ελλάδα λειτούργησαν όλη αυτή τη δεκαετία δειλά-δειλά λαϊκές πρωτοβουλίες, που κάνουν την κρίση ευκαιρία: start-ups, ψηφιακές καινοτομίες, κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία.
Αγεωγράφητοι όμως δεν θα πάψουμε να είμαστε λόγω αυτών, δυστυχώς. Χρειάζεται ευρύτερη συνειδητοποίηση των ανισοτήτων και των αδικιών στον χώρο από ένα μεγάλο τμήμα της κοινωνίας και όχι μόνο από τους αποφοίτους μας.
Ερ.: Η ασχήμια των πόλεων σχετίζεται με την άγνοια της γεωγραφίας;
Απ.: Ίσως η ασχήμια, αλλά ιδίως τα προβλήματα των πόλεων! Η Γεωγραφία, ερευνώντας τη σχέση ανθρώπου και χώρου, εμψυχώνει τους κατοίκους της πόλης να την κατοικήσουν συνειδητά και να προστατεύουν το περιβάλλον της, χωρίς τις ασχήμιες!. Θα έλεγα, ότι τους ωθεί να σχετιστούν με τον χώρο και να τον αγαπήσουν. Ιδίως όμως προβάλλει την ανάγκη σχεδιασμού, ο οποίος θα γίνει από δημόσιους φορείς -κράτος, αυτοδιοίκηση- σε μια κοινωνία που τον υποβοηθά γιατί συνειδητοποιεί την χρησιμότητα και αναγκαιότητά του. Στην Ελλάδα θυμόμαστε το σχεδιασμό μόνο όταν ανακύπτουν τραγικές δυσλειτουργίες, όπως στις πλημμύρες και τις πυρκαγιές.
