2009-2018: Η μεγάλη νύχτα της ελληνικής οικονομίας
Με την επικύρωση στις αρχές Αυγούστου και από το γερμανικό κοινοβούλιο της εκταμίευσης των 15 δις ευρώ προς την Ελλάδα ουσιαστικά πέφτει η αυλαία της δεκάχρονης περιπέτειας στην αγκαλιά των μνημονίων Θα επιχειρήσουμε σήμερα μια μικρή αναδρομή στα γεγονότα σταθμούς που οδήγησαν στη μεγάλη νύχτα της ελληνικής οικονομίας που τόσα δεινά επιφύλαξε στην κοινωνία μας
Οκτώβριος του 2008, ο κρατικός προϋπολογισμός του 2009 ετοιμάζεται προς ψήφιση. Προβλέπει έλλειμμα της τάξης των 5,2 δισ. ευρώ (2% του ΑΕΠ. Δεν περνά πολύς καιρός και η διάψευση έρχεται πανηγυρικά. Μόλις τέσσερις μήνες μετά την έναρξη της χρονιάς, το έλλειμμα εκτροχιάζεται και οι νέες εκτιμήσεις το ανεβάζουν στα 9,4 δισ. ευρώ (3,7% του ΑΕΠ) .Ένα χρόνο αργότερα τον Οκτώβριο του 2009 κατά τη σύνταξη του νέου προϋπολογισμού το έλλειμμα εκτιμάται ότι θα εκτιναχθεί στα 30,5 δισ. ευρώ (12,7% του ΑΕΠ). Τελικά με το κλείσιμο του έτους το έλλειμμα του 2009 παγιώνεται στα 36 δισ. ευρώ!
Με τον προϋπολογισμό του 2009 έκφραση κι αυτός του ευδαιμονισμού που βίωνε η χώρα τα τάρταρά για την ελληνική οικονομία άνοιξαν . Μετά από πέντε χρόνια υπέρμετρων δημοσίων δαπανών (2004-2009) όπου η τότε κυβέρνηση δημιουργεί γύρω στα 25 δισ. ευρώ καταναλωτικές δαπάνες, η χρεοκοπία είναι αναπόφευκτη. Ουδείς απόρησε όταν ακούστηκεσανπαράδειγμα ότι η διασπάθιση του δημοσίου χρήματος στον χώρο της υγείας κατά την περίοδο των μέσων της δεκαετίας του 2000 ως τα μέσα της επόμενης άγγιξε τα 85 δισ. ευρώ!.
Η ευρωζώνη ανέτοιμη να αντιμετωπίσει ένα τέτοιο σοκ, προσπαθεί τα περισώσει το εκτεθειμένο στα ελληνικά ομόλογα διεθνές τραπεζικό σύστημα , όπως και το ίδιο το ευρώ.
Η τρόικα εμφανίζεται επιβάλλοντας μια πρωτόγνωρη για τα ελληνικά δεδομένα πολιτική λιτότητας. Οι δημόσιες δαπάνες μειώνονται δραστικά (από 82 δισ. ευρώ το 2009 σε 55,9 δισ. το 2015) μαζί με τους μισθούς και τις συντάξειςΟδηγούμαστε σε βαθιά ύφεση.
Η Ν.Δ. υποστήριξε τότε ότι μπορούσε να πωλήσει περιουσία 50 δισ. ευρώ μεσοπρόθεσμα, (Βλ. “Ζάππειο”, 7 Ιουλίου 2010), θέση που θα οδηγούσε στην έξοδο από την κρίση και θα μας γλύτωνε από τα χειροτέρα .
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης της, καταγράφηκαν 71.000 ακίνητα του ελληνικού Δημοσίου αξίας, εκείνη την εποχή, 272 δισ. ευρώ. Να σημειώσουμε ότι το χρέος του Δημοσίου το 2010 ανερχόταν σε 330,7 δισ. ευρώ.
Στα 272 δισ. ευρώ πρέπει να προστεθεί και η αξία των 50-60 δισ. ευρώ των ακινήτων του Υπουργείου Υγείας (2.490 ακίνητα), όπως και του Υπουργείου Εργασίας-Πρόνοιας. Αυτά, μαζί με την αχαρτογράφητη περιουσία των Δήμων και του ΟΣΕ, ξεπερνούσαν τα 350-400 δισ. ευρώ κατά τους οικονομολόγους της Νέας Δημοκρατίας
Από την πλευρά του το ΠΑΣΟΚ, κινούμενο στα ίδια ίχνη, πρότεινε παρόμοιες διεξόδους. Αναλυτικότερα, στο Μεσοπρόθεσμο του 2012-15 (Ιούνιος 2011) σημειωνόταν ότι “Η κυβέρνηση έχει δεσμευθεί να πραγματοποιήσει ένα φιλόδοξο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων ύψους 50 δισ. ευρώ κατά την περίοδο 2011-2015…”.
Τι έγινε από όλα τα προαναφερθέντα; Παλινωδίες, αθέτηση στόχων, απροθυμία, φόβος απώλειας πολιτικής πελατείας λόγω ιδιωτικοποιήσεων κ.λπ οδήγησαν σε δυο εξελίξεις. Από τη μια πλευρά η περιουσία απαξιώθηκε μέσα στον χρόνο λόγω απραξίας, ενώ το προϊόν των όποιων μεγαλεπήβολων διακηρύξεων για αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας παρέμεινε θεόφτωχο.
Από την άλλη η μείωση των μισθών και συντάξεων χωρίς παράλληλες κινήσεις που θα οδηγούσαν στην ελάφρυνση των ιδιωτικών χρεών προς τις τράπεζες, προκαλούν ένα εκρηκτικό μίγμα στην οικονομία. Ως προς τις συντάξεις, με το νόμο του 3869/11 το κράτος δεσμεύεται να καλύπτει μόνο τις βασικές συντάξεις, προδιαγράφοντας το τέλος του ΕΚΑΣ και τη δραστική μείωση των Επικουρικών συντάξεων.
Ταυτόχρονα αυξάνονται με ταχύτατο ρυθμό τα χρέη των πολιτών προς του Δημόσιο. Το 2009 ανερχόταν σε 33 δισ. ευρώ ενώ στα τέλη του 2014 έφθασαν στα 79 δισ. ευρώ για να καταλήξουν το 2018 στα 100 δισ. ευρώ.
Ως προς τα Κόκκινα Δάνεια, με τον νόμο Κατσέληεπιδιώκεται η προστασία συγκεκριμένων κατηγοριών δανειοληπτών ενώ οι υπόλοιποι αφήνονται να ελπίζουν. Οι προηγούμενες του 2015 κυβερνήσεις αρνούνταν να αγγίξουν το πρόβλημα στο βάθος του. Έτσι το μετέθεταν στο απώτερο μέλλον μέσω διαφόρων νόμων, που εισήγαγαν απλά την αναστολή των πλειστηριασμών κατοικιών ως τα τέλη του 2014.
Η τακτική της “διακυβέρνησεως δια μεταθέσεων” διαπερνά όλες τις πολιτικές ως τα τέλη του 2014, με συνέπεια τη μη εφαρμογή όσων είχαν αποφασιστεί, πλην των λύσεων όπου η τρόικα χρησιμοποιείται ως άλλοθι επιβολής τους (μείωση μισθών-συντάξεων). Η απροθυμία αυτή εκδηλώνεται ακόμη και σε μέτρα που οδηγούν στον εκσυγχρονισμό βασικών λειτουργιών του κράτους.
Το 2014 οι υποστηρικτές της τότε οικονομικής πολιτικής υποστηρίζουν ότι ή αρχή της ανάκαμψης ανέτειλε στον ορίζοντα, θεωρώντας ότι η τελευταία ανακόπηκε από την πολιτική αλλαγή των αρχών του 2015. Σύμφωνα με το μεσοπρόθεσμο 2015-2018 προβλεπόταν αύξηση του ΑΕΠ κατά 28 δισ. ευρώ σε τρία χρόνια. Το 2014 όμως, που εύλογα επηρέαζε τις εξελίξεις της επόμενης χρονιάς, οι προβλέψεις ήταν μακράν των αποτελεσμάτων. Το ίδιο συνέβη και με το 2013 όπως και το 2012.
Ως προς το 2014, η εκτίμηση για αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,5% καταρρίφθηκε από το αποτέλεσμα (0,7%). Οι επενδύσεις εκτροχιάστηκαν (πρόβλεψη 10,3%, αποτέλεσμα –2,8%), όπως και οι εισαγωγές (πρόβλεψη 2,4% αποτέλεσμα 7,7%).
Το 2015 επιδιώχθηκε η αλλαγή στρατηγικής, που θα οδηγούσε σε άλλο μίγμα οικονομικής πολιτικής. Τα όσα πρότεινε η τότε κυβέρνηση (βλ. mailΧαρδούβελη) για το 2015 αποδείχθηκαν ανεπαρκή (μέτρα Μίκυ Μάους κατά τον Τόμσεν του ΔΝΤ) και δεν μπορούσαν να καλύψουν τις ανάγκες της οικονομίας. Να σημειωθεί ότι η Ελλάδα όφειλε να αποπληρώσει δάνεια της τάξης των 54 δισ. ευρώ την διετία 2015-16. Ως εκ τούτου θα προσέφευγε σε νέο Μνημόνιο. Αυτό ήταν αναπόφευκτο σε μια περίοδο όπου ΝΔ-ΠΑΣΟΚ είχαν όμως εξαντλήσει τις δυνατότητες και αντοχές τους.
Το ζητούμενο λοιπόν ήταν η στρατηγική που θα οδηγούσε σε άλλης μορφής συμφωνία με τους θεσμούς. Η προσπάθεια για ριζική αλλαγή πλεύσηςδυστυχώς δεν στέφθηκε με επιτυχία. Έτσι οι θεσμοί επέβαλαν μια πολιτική όμοια του παρελθόντος για τρίαχρονιάακόμαολοκληρώνοντας τα δέκα αβάσταχτα χρονιά μοναξιάς της ελληνικής οικονομίας .
