Αρτέμιδα: 10 χρόνια μετά…
Αρτέμιδα τότε
Πως είναι σήμερα το χωριό που ανοικοδόμησαν οι Κύπριοι-οδοιπορικό της διαδικτυακής εφημερίδας «Πολίτης» της Κύπρου στο μαρτυρικό χωριό μετά από μια δεκαετία
Επιμέλεια Ελένη Παπαδοπούλου
Δέκα χρόνια συμπληρώνονται φέτος από την μεγαλύτερη τραγωδία που έζησε ποτέ η Ηλεία τα τελευταία χρόνια και μιλάμε για τις φονικές πυρκαγιές του 2007. Ο απολογισμός βαρύς: 38 νεκροί στην Ηλεία, 17 από αυτούς, εκ των οποίων επτά παιδιά, ήταν από την μαρτυρική Αρτέμιδα που μαζί με την Μάκιστο καταστράφηκε εντελώς. Η διαδικτυακή εφημερίδα της Κύπρου ο «Πολίτης», 10 χρόνια μετά, ξαναβρέθηκε στην Αρτέμιδα, το χωριό που ανοικοδομήθηκε από τους Κυπρίους και έκανε ένα πολύ ωραίο ρεπορτάζ, αποσπάσματα του οποίου αναδημοσιεύει σήμερα η Πρωινή.
Αρτέμιδα τώρα
Ο τόπος έχει πρασινίσει, είναι Μάιος και η φύση έχει κάνει την δική της δουλειά. Την δημοσιογραφική ομάδα του ¨Πολίτη’ συνοδεύουν οι τρεις αντιδήμαρχοι της Ζαχάρως, η Αθηνά, ο Παναγιώτης και ο Τάσος που ανηφορίζουν με τζπι στην Αρτέμιδα που είναι πλέον αγνώριστη όπως χαρακτηριστικά γράφουν. Αναζητούν για το ρεπορτάζ τους ανθρώπους που συνάντησαν τότε στις φωτιές μέσα στην απελπισία για να δουν ποια είναι η ζωη τους σήμερα και μιλούν μαζί τους…
«Μεσημέριασε σχεδόν και στο χωριό λίγοι άνθρωποι κυκλοφορούν. Η κυρά Γεωργία, 65 ετών, μόνιμη κάτοικος της Αρτέμιδας τα τελευταία έξι χρόνια, έζησε από κοντά τις φωτιές.
‘Ήταν τρόμος και φόβος τις μέρες εκείνες. Τρέχαμε να σωθούμε. Πανικός. Ευτυχώς το σπίτι μου δεν κάηκε. Μετά φύγαμε για την Αθήνα. Αλλά αυτοί που έμειναν υπέφεραν. Μια μαυρίλα ήτανε. Τίποτε άλλο. Καταστράφηκαν οικονομικά. Αλλά αυτό που λέμε σήμερα είναι πως εάν δεν υπήρχε η Κύπρος, το χωριό θα είχε σβήσει’.
Μου κόβει ένα μπουκέτο τριαντάφυλλα από τον κήπο της. Στο πρόσωπό μου βλέπει την Κύπρο και αυτό το γεμάτο χρώματα μπουκέτο είναι το δικό της μεγάλο ευχαριστώ.
Ο Βασίλης Κυριακόπουλος είναι ο πρόεδρος της Αρτέμιδας. Τον ρυτιδιασμένο απ’ τα χρόνια και τον κάματο της δουλειάς γεροντάκο βρήκαμε να μαζεύει άγριες αγκινάρες στο χωράφι του. «Τη φωτιά τη βλέπαμε να έρχεται απ’ το απέναντι χωριό και μες σε διάστημα λίγων λεπτών έφτασε στην Αρτέμιδα και την πέρασε. Θυμάμαι τη γυναίκα με τα παιδιά την ώρα που φεύγανε. Εμείς φύγαμε από άλλη οδό. Έτσι γλυτώσαμε. Κάποιοι τους φώναζαν να μην φύγουν αλλά η απελπισία κι ο πανικός τους έκαναν να τρέξουν. Εκ των υστέρων ξέρουμε πως αν μέναμε εδώ στο χωριό κανείς δεν θα πάθαινε τίποτα. Ίσως να έπρεπε να υπάρχει καλύτερος συντονισμός»…
Ο πρόεδρος της κοινότητας της Αρτέμιδας Βασίλης Κυριακόπουλος
«Έτσι τα καταφέραμε»
Όπως μας αφηγείται ο κ. Κυριακόπουλος, η ανοικοδόμηση της Αρτέμιδας πήρε σχεδόν τέσσερα χρόνια. «Στο χωριό είναι πάνω από 100 σπίτια. Η Κύπρος τα έφτιαξε σχεδόν όλα. Ο κόσμος έμεινε πολύ ευχαριστημένος. Μέχρι αποχέτευση μας φτιάξατε. Θα ήμασταν ακόμη μαραζωμένοι εδώ εάν δεν είχαμε τη μεγάλη βοήθεια και της Κύπρου. Με αυτά άρχισε ο κόσμος να μπαίνει στην κανονική του ροή. Και τώρα πλέον τα δέντρα άρχισαν να δίνουν κάποιους καρπούς αξιόλογους και η ζωή επανέρχεται σε φυσιολογικά επίπεδα»…
Πριν από τις πυρκαγιές στην Αρτέμιδα ζούσαν πάνω από 170 άτομα. Σήμερα είναι κάτω από 80. Το καλό είναι πως υπάρχουν τέσσερις οικογένειες με μικρά παιδιά.
«Νιώσαμε καλύτερα όταν άρχισε να βλασταίνει ο τόπος. Χρειάστηκαν τουλάχιστον πέντε χρόνια. Και οι ελιές άρχισαν να πετάνε. Βγάζουμε τα τελευταία δυο χρόνια μια ελάχιστη παραγωγή. Κάτι γίνεται… Απ’ το κάθε δέντρο βγάζαμε 100 κιλά λάδι πριν από τις φωτιές. Τα επόμενα χρόνια ίσως φτάσουμε αυτά τα νούμερα». Ρωτώ τι έκαναν μέχρι ν’ αρχίσουν ξανά οι ελαιώνες να αποδίδουν. «Τι κάναμε; Ο ένας είχε λίγα ζώα, ο άλλος πήγαινε για μεροκάματο στον κάμπο, στη Ζαχάρω και στον Πύργο, έτσι τα καταφέραμε».
H Γιαννίτσα 10 χρόνια πριν μαζί με την κόρη της Θεώνη μέρες μετά τις φωτιές προσπαθούν να συνειδητοποιήσουν το κακό που τους βρήκε.
Βλέπαμε ψυχολόγους
Χάρηκα πολύ που είδα ξανά τη Γιαννίτσα Σταθοπούλου και που είναι καλά. Τότε ήταν 41 ετών, και τα παιδιά της, 15 ο Γιάννης και 13 η Θεώνη. Σήμερα τελείωσαν το πανεπιστήμιο και βρίσκονται στο ψάξιμο για δουλειά. Σκοπεύουν αυτή την εβδομάδα να συμμετάσχουν στη δημοπρασία που θα γίνει για την ανάθεση του καφενείου της Αρτέμιδας, το οποίο πια δεν λειτουργεί, για να απασχολούνται κάπου μέχρι να βρουν κάτι καλύτερο.
Η Γιαννίτσα Σταθοπούλου μετά τις φωτιές αναγκάστηκε να δουλέψει και να φροντίζει ηλικιωμένους και παιδιά αφού τα αμπέλια και οι ελιές της είχαν καεί
Εμείς ευτυχώς δεν προλάβαμε να φύγουμε απ’ το χωριό όταν ήρθαν οι φωτιές. Το σπίτι μας δεν είχε τεράστιες ζημιές, παρ’ όλα αυτά μετά τις πρώτες μέρες είχα πάθει σοκ. Ήταν μεγάλη η απελπισία. Μέναμε τότε στην πεθερά μου, στην είσοδο της Αρτέμιδας, κι όποτε ερχόμουν στο σπίτι για να πάρω ρούχα κατέρρεα. Χρειάστηκα τη στήριξη ψυχολόγου. Στις κηδείες των παιδιών δεν μου επέτρεπαν να πάω. Ο χειμώνας μετά τις φωτιές ήταν πολύ σκληρός για τα παιδιά μου, που αναγκάστηκαν να ζουν μέσα στα αποκαΐδια. Από τον Σεπτέμβρη είχαν φύγει και τα παιδιά που είχαν έρθει εδώ για καλοκαιρινές διακοπές. Ήτανε δύσκολο. Τώρα είμαστε καλά. Νιώσαμε καλύτερα όταν μας είχαν πει πως θα αναλάβει η Κύπρος την ανοικοδόμηση. Κι όταν άρχισε να μεταμορφώνεται το χωριό, αυτή η αλλαγή αντικατοπτριζόταν και μέσα μας… Για να καταλάβετε στεναχωρηθήκαμε όταν τελείωσαν οι εργασίες, γιατί όλο αυτόν τον καιρό είχε πολλή ζωή το χωριό μας».
Η Γιανίτσα υποχρεώθηκε, αφού κάηκαν οι ελιές και τα αμπέλια και τουλάχιστον για μια πενταετία δεν μπορούσαν να δώσουν εισόδημα, να αρχίσει δουλειά. «Κοιτούσα γέρους και κατάκοιτους. Είχαμε τα παιδιά που σπούδαζαν και δεν βγαίναμε»… Ο σύζυγός της από εποχιακός πυροσβέστης έγινε πενταετής. «Καλά τα καταφέραμε. Καλά είμαστε. Δόξα σοι ο Θεός», μας λέει.
Θα μας φτιάξετε και δρόμο;
Τρία χιλιόμετρα απ’ την Αρτέμιδα βρίσκεται η μικρή κοινότητα της Μακίστου με μόλις 30 κατοίκους το 2007. Σήμερα έμειναν πολύ λιγότεροι. Η Μάκιστος κάηκε σχεδόν ολοσχερώς. Δεν έμεινε σχεδόν τίποτα. Επτά νομάτοι κάηκαν στις φωτιές. Εδώ κάποτε είχα συναντήσει ένα γεροντάκι. «Βλάχος» το επώνυμο. Η γυναίκα του ήταν μεταξύ των 22 θυμάτων που κάηκαν στην στροφή στον δρόμο Αρτέμιδας – Ζαχάρως. Έχει «φύγει» εδώ και καιρό, μαθαίνω από τον πρώην κοινοτάρχη, τον Νικόλαο Πόθο, για να συναντήσει τη γυναίκα του στην αιώνια ζωή.
Ο Πόθος ήταν ο τελευταίος που έφυγε απ’ το χωριό. Πήγε με τα πόδια μέχρι πέρα στον Άη Γιώργη και περίμενε εκεί κάτω από έναν πλάτανο να περάσει κανείς να τον σώσει. Πρώτοι πέρασαν οι δασοφύλακες. Δεν τον είδαν. Μετά ήρθε ο δήμαρχος και τον ρώτησε τι κάνει και του απάντησε πως φυλάει τους πεθαμένους (είχαν καεί δυο αδέλφια λίγο παρακάτω) περιμένοντας να πεθάνει κι αυτός.
Ο Πόθος είχε πάθει εγκαύματα στα χέρια. Καθώς στεκόταν εκεί στον πλάτανο ήρθε, λέει, μια λάμψη και δεν μπορούσε να αναπνεύσει απ’ τον καπνό. Πολλές ώρες μετά αφού είχαν παγιδευτεί στα καμένα καθώς οι δρόμοι είχαν κλείσει, μεταφέρθηκε μετά δυσκολίας στο νοσοκομείο. Στο νοσοκομείο έκανε τρεις μήνες. Οι πληγές έκλεισαν χάρη στην αλοιφή που του έβαζε κρυφά η γυναίκα του η Παναγιώτα το βράδυ, όταν έφευγαν οι γιατροί. Την είχε στείλει η Μαριάννα Βαρδινογιάννη, η οποία ακόμη διατηρεί σχέσεις με τη Μάκιστο.
«Την ευχαριστούμε για όσα έκανε για εμάς. Διαφορετικά, θα ήμασταν στον δρόμο. Ένα μόνο παράπονο έχουμε. Δεν έχουμε δρόμο»… Του λέω πως το ‘χω δει, αλλά απ’ την Κύπρο δεν θα μπορέσω να κάνω και καμιά ουσιαστική παρέμβαση. «Αν καταφέρει η Κύπρος και μας φτιάξει δρόμο, τότε είμαστε άξιοι της μοίρας μας», λέει ο Παναγιώτης ο αντιδήμαρχος και γελάμε, χαλαρώνοντας λίγο το κλίμα απ’ τις άσχημες θύμησες του Αυγούστου του 2007»
Πηγή: politis.com.cy
