Απάντηση του πρώην Δημάρχου Ολυμπίας κ. Σπύρου Φωτεινού στο άρθρο του αρχαιολόγου κ. Κ. Αντωνόπουλου

[vc_row][vc_column][vc_single_image image=”3412″ img_size=”full”][vc_column_text]Ελάβαμε επιστολή του πρώην δημάρχου Ολυμπίας κ. Σπύρου Φωτεινού με την οποία απαντά στον άρθρο του αρχαιολόγου κ. Κ. Αντωνόπουλου που δημοσιεύσαμε στο φύλλο της Πρωινής στις 29-6-2017.

 

Α’ ΜΕΡΟΣ

Η επιστολή έχει ως εξής:

 

Φίλε κ. Διευθυντά,

Διάβασα με πολλή προσοχή το άρθρο του αρχαιολόγου κ. Κ. Αντωνόπουλου, που δημοσιεύθηκε στην έγκριτη εφημερίδα σας “ΠΡΩΙΝΗ” της 29 – 6 – 2017, σελ. 14, ως απάντηση στο δικό μου άρθρο της 19 – 6 – 2017 που είχατε καταχωρίσει στη σελ. 10.

Καίτοι το άρθρο του κ. Αντωνόπουλου από τον τίτλο του και μόνο θα μπορούσε να μείνει αναπάντητο, εντούτοις, α) από υποχρέωση στο αναγνωστικό κοινό, β) από εκτίμηση στην ιδιότητά του ως αρχαιολόγου και γ) από δικό μου καθήκον να σέβομαι την αντίθετη άποψη ακόμη και όταν δεν την αποδέχομαι, αποφάσισα να του απαντήσω, παρακάμπτοντας συνειδητά τις από μέρους του προσβλητικές παρομοιώσεις των απόψεών μου, τους ανεπίτρεπτους χαρακτηρισμούς και υπαινιγμούς και τα καταφρονητικά για το όνομά μου λογοπαίγνια, που όλα μαζί ισοδυναμούν με προσωπική μου σπίλωση.

Αναγνωρίζω, βέβαια, στον κ. Αντωνόπουλο το ελαφρυντικό της νεαρής ηλικίας του, καθώς εξαιτίας αυτής δεν έχει εξοικειωθεί με τους κανόνες, που διέπουν το δημόσιο διάλογο.

Όλα τα ανωτέρω αποτελούν το αναγκαίο προοίμιο της απάντησής μου.

Και τώρα, επί της ουσίας της απάντησής μου, η οποία γίνεται παράγραφο προς παράγραφο του άρθρου του, παραλείποντας τις παραγράφους εκείνες που έκρινα ότι δεν ήταν αναγκαίο να γίνει καμμία αναφορά.

Παράγραφος 2: Ο κ. Αντωνόπουλος με κατηγορεί ότι “προβαίνω σε παρακινδυνευμένο και αυθαίρετο διαχωρισμό μεταξύ της έννοιας της πόλης και της έννοιας του κράτους”.

Φαίνεται ότι δεν διάβασε προσεκτικά το άρθρο μου, καθώς α) ουδαμού αναφέρω σ’ αυτό τη λέξη “έννοια”, και β) διευκρινίζω στις παραγράφους 1 και 2 προς αποφυγή σύγχυσης των αναγνωστών, ότι η “Ήλις” είναι λέξη δισήμαντη, έχει δηλαδή δύο σημασίες: άλλοτε σημαίνει το Κράτος – Πόλις των Ηλείων και άλλοτε την Πρωτεύουσα του Κράτους αυτού, την Ήλιδα.

Ο κ. Αντωνόπουλος παρερμηνεύει τ’ ανωτέρω, συγχέοντας τις λέξεις “σημασία” και “έννοια”. Η παρερμηνεία και η σύγχυση είναι, βέβαια, δικαίωμά του, αφού ο ίδιος εκτίθεται. Δεν είναι όμως δικαίωμά του να διατυπώνει κατηγορίες αστήρικτες και φανταστικές.

Παράγραφος 5: Ο κ. Αντωνόπουλος ισχυρίζεται ότι στην Πρωτεύουσα Ήλιδα, “ελάμβανε σάρκα και οστά η υπόσταση του κράτους των Ηλείων”.

Αναπαράσταση – μακέτα- του Βουλευτηρίου της Ολυμπίας, που αποδίδει την οριστική μορφή που πήρε το Μνημείο αυτό με μεταγενέστερες προσθήκες, που έγιναν μετά την αρχική ανοικοδόμηση – στα μέσα του 6^ου αιώνα π.Χ – του Νότιου αψιδωτού τμήματός του.

– Από το αρχείο των ‘’ Ολυμπιακών Εκδόσεων’’ του κ. Θ. Αγριδιώτη

 

 

Αυτή η “θεωρία” είναι ολωσδιόλου λανθασμένη, καθώς η υπόσταση του κάθε κράτους δεν λαμβάνει σάρκα και οστά χάρις στην όποια πρωτεύουσά του αλλά χάρις στους θεσμούς, που έχει εγκαθιδρύσει για την άσκηση της εξουσίας του σ’ όλην την επικράτειά του, πράγμα που ιδιαίτερα έχω τονίσει στην παράγραφο 3 του άρθρου μου.

Είναι προφανές ότι ο κ. Αντωνόπουλος προκειμένου να στηρίξει την άποψή του περί Ήλιδας διοργανώτριας πόλης, θεωρεί ότι το Κράτος των Ηλείων και η Πρωτεύουσά του ταυτίζονται και αποτελούν ενιαίο και αδιαίρετο σύνολο. Όμως, και η “θεωρία” αυτή είναι ολωσδιόλου λανθασμένη.

Παράγραφος 6: Ο Ίφιτος, ο μεγάλος βασιλιάς της Ήλιδας, ούτε ίδρυσε ούτε αναδιοργάνωσε τους Ολυμπιακούς Αγώνες, αλλά τους ανανέωσε, καθώς για κάποιο χρονικό διάστημα είχαν ατονήσει. Κατά την κρατούσα γνώμη ιδρυτής ή τουλάχιστον αναδιοργανωτής ήταν ο βασιλιάς της Πίσας Πέλοπας, προγενέστερος του Ιφίτου κατά πολλούς αιώνες.

Ωστόσο, ο κ. Αντωνόπουλος παρέλειψε το μέγα ιστορικό γεγονός της σύναψης της Ιερής Εκεχειρίας, σε εποχή που το Ιερό της Ολυμπίας ανήκε στην Πίσα. Εκφράζω την εύλογη απορία μου: Για ποιόν άραγε λόγο ο κ. Αντωνόπουλος παρέλειψε το γεγονός αυτό; (Η έλλειψη χώρου δεν μου επιτρέπει να επεκταθώ σε περισσότερες λεπτομέρειες).

Παράγραφος 7: Ισχυρίζεται ο κ. Αντωνόπουλος ότι “οι Ηλείοι αξιωματούχοι της Ήλιδας αποφάσισαν να μεταφέρουν για το διάστημα της τέλεσης των Αγώνων κάποιες λειτουργίες του κράτους στο ιερό της Ολυμπίας, όπως την Βουλή, … αυτό δείχνει τη δεινότητα και την οξύνοιά τους… κ.λπ.”.

Με τον ισχυρισμό αυτό ο κ. Αντωνόπουλος υπερβαίνει τα εσκαμμένα, καθώς θεωρεί ότι οι κρατικές λειτουργίες, δηλαδή οι θεσμοί και άρα το ίδιο το Κράτος, είχαν τεθεί στην υπηρεσία της Πρωτεύουσας Ήλιδας και άρα ήσαν υπό την εξουσία της. Η “θεωρία” αυτή, πρωτάκουστη αλλά και νομικά παράδοξη, αποτελεί απέλπιδα προσπάθεια να δικαιολογηθούν τ’ αδικαιολόγητα. Κυρίως, όμως, αδυνατεί να συλλάβει την ιεραρχική δομή του κράτους ως συστήματος εξουσίας και διακυβέρνησης. Κατά συνέπεια η “θεωρία” αυτή είναι αδύνατο να εισδύσει στο πράγματι ευφυές οργανωτικό σχήμα που είχε επιλέξει το Κράτος των Ηλείων για την άρτια διοργάνωση και τέλεση των Πανελλήνιων Αγώνων της Ολυμπίας, καθιστώντας αρμόδια για το σκοπό αυτό την ίδια τη Βουλή, ως υπέρτατη Αρχή.

Για την εναντίον μου αιτίαση του κ. Αντωνόπουλου στην καταληκτική φράση “… ότι η Ολυμπία λειτουργούσε αυτόνομα… όπως φαίνεται να ισχυρίζεται ο κ. Φωτεινός.” απαντώ ότι ουδαμού και ουδέποτε διατύπωσα παρόμοιο ισχυρισμό. Αντίθετα, πάντοτε επέμενα και επιμένω στον προεξάρχοντα ρόλο της Βουλής των Ηλείων σχετικά με τη διοργάνωση των Αγώνων. Είναι απορίας άξιο σε ποιά στοιχεία θεμελιώνει αυτήν την αιτίαση. Ας απαντήσει.

Παράγραφοι 8, 9 και 11: Ο κ. Αντωνόπουλος ισχυρίζεται ότι είναι τουλάχιστον ατυχές το γεγονός ότι επικαλούμαι τον αείμνηστο Νικ. Γιαλούρη, για να στηρίξω τους ισχυρισμούς μου. Όμως, δεν διευκρινίζει για ποιόν το γεγονός αυτό είναι ατυχές: Για εμέ ή για τον ίδιο τον κ. Αντωνόπουλο.

Ως προς εμέ απαντώ απερίφραστα, ότι αποτελεί ευτυχία και τιμή να επικαλούμαι έναν διακεκριμένο επιστήμονα, που όσο ζούσε τον τιμούσα με σεβασμό και φιλία, συναισθήματα που μου ανταπέδιδε απλόχερα με τη δική του φιλία και αγάπη.

Είναι αυτονόητο ότι τον επικαλούμαι για το μεγάλο κύρος του, καθώς στα 1976 σ’ ένα περισπούδαστο και μέχρι σήμερα κορυφαίο συλλογικό έργο, την “Ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων” της Εκδοτικής Αθηνών, όπου συμμετείχαν πολλοί διακεκριμένοι επιστήμονες (Ανδρόνικος, Σακελλαράκης, κ. ά.) είχε τη Γενική Εποπτεία της έκδοσης, και ο ίδιος είχε συγγράψει το κεφάλαιο, απ’ όπου και το απόσπασμα που καταχώρισα στο άρθρο μου (παράγρ. 12), το όποιο δεν συμφωνεί με τις απόψεις του κ. Αντωνόπουλου.

Ωστόσο ο κ. Αντωνόπουλος τον εξυμνεί για όσα συμφωνούν με τις απόψεις του και έμμεσα, κατά λογική συνέπεια, τον ψέγει για όσα είχε γράψει στα 1976 και δεν συμφωνούν με αυτές. Μήπως αυτό αποτελεί, για τον κ. Αντωνόπουλο, το ατυχές γεγονός; Ας αναρωτηθεί.

 

Β΄ΜΕΡΟΣ

Η συνέχεια της επιστολής έχει ως εξής:

Παράγραφος 10: Απαντώ ότι η “θεωρία” περί διοργανώτριας πόλης είναι πράγματι καινοφανής, μολονότι ο κ. Αντωνόπουλος θεωρεί ως μετέωρη και άστοχη τη διαπίστωσή μου αυτή. Όπως αναφέρω στο άρθρο μου (παράγρ. 15) εμφανίστηκε πριν από 20 περίπου χρόνια (1995 – 1998). Ας το ερευνήσει καλύτερα ο ίδιος και θα το διαπιστώσει.

Ως προς το απόσπασμα από το περισπούδαστο σύγγραμμα του αείμνηστου Γ. Παπανδρέου “Η Ηλεία δια μέσου των αιώνων”, που παρατίθεται με μαύρα στοιχεία, φαίνεται ότι ο κ. Αντωνόπουλος μελέτησε το σύγγραμμα αυτό μέχρι τη σελίδα 77. Αν έκανε τον κόπο να το μελετήσει ολόκληρο, ή ως τις σελίδες 275 – 277, θα έκανε άλλες, πιο σημαντικές διαπιστώσεις.

Ο αείμνηστος διακεκριμένος συγγραφέας στη σελ. 275, αναφερόμενος στη Βουλή των 90 ισοβίων γερόντων, που εκλέγονταν δια βοής –όταν το πολίτευμα ήταν ολιγαρχικό–, καταλήγει επιγραμματικά: … αύτη (δηλ. η Βουλή, σημ. δική μου) δ’ είχε και την  ανωτάτην εποπτείαν επί των Ελλανοδικών και επί των Αγώνων·

Όταν, μετά το 471 π.Χ., το πολίτευμα έγινε δημοκρατικό, η Βουλή των 90 αντικαταστάθηκε από τη Βουλή των 500 και αργότερα 600, που εκλέγονταν απ’ όλους τους ελεύθερους Ηλείους Πολίτες, διευρύνθηκαν δε, ως φαίνεται, και οι αρμοδιότητές της.

Ακολούθως, στις αμέσως επόμενες σελίδες (276 και 277) παρατίθεται κατάλογος και άλλων Αρχών του Κράτους, από τις οποίες ξεχωρίζω τις σχετικές με τους Αγώνες, όπως οι πρόξενοι, οι θεαροί, οι θεαροδόκοι, κ. ά.

Ο κ. Αντωνόπουλος ας υποβληθεί στον κόπο να μελετήσει το κεφάλαιο αυτό και ας αναρωτηθεί αν όλες αυτές οι κρατικές Αρχές ήσαν ταγμένες στην υπηρεσία της Πρωτεύουσας ή του Κράτους των Ηλείων.

Παράγραφος 12: Τις τρεις ερίτιμες κυρίες (Ξ. Αραπογιάννη, Ολυμπία Βικάτου και Γ. Χατζή) που επικαλείται ο κ. Αντωνόπουλος, σέβομαι και τιμώ απεριόριστα, καθώς υπηρέτησαν τον τόπο μας, επί σειρά ετών ευδόκιμα, γόνιμα, δημιουργικά και με περίσσια αγάπη γι’ αυτόν. Μάλιστα σε κρίσιμες στιγμές με γενναιοψυχία και αυταπάρνηση (όπως της κυρίας Βικάτου, που χάρις στις προσπάθειές της διασώθηκε τελικά το Αρχαιολ. Μουσείο Ολυμπίας από την πύρινη λαίλαπα στις 26 – 8 – 2007. Αλλά με όλα αυτά θ’ ασχοληθούμε εκτενέστερα μια άλλη φορά).

Ο κ. Αντωνόπουλος αδικεί και τις τρεις, γιατί τις επικαλείται εντελώς αόριστα, ενώ θα έπρεπε να αναφερθεί και στα συγκεκριμένα κείμενά τους για την εύκολη πρόσβαση του αναγνωστικού κοινού σ’ αυτά.

ΆΑποψη του Σταδίου της Ολυμπίας από τ’ Ανατολικά με τον Κρόνιο Λόφο- δεξιά-. Η σημερινή εικόνα του αποδίδει την οριστική μορφή που πήρε τον 4^ο αιώνα π.Χ μετά από δύο μετατοπίσεις του αρχικού Σταδίου- από τα Δυτικά προς τα Ανατολικά-. Δεν είχε μαρμάρινα καθίσματα. Από τα 4 πρανή του μπορούσαν να παρακολουθήσουν τους Αγώνες 45.000 θεατές. Το Στάδιο της Ολυμπίας είναι το αρχαιότερο αθλητικό μνημείο του κόσμου!

 

Η φωτογραφία είναι του 2001, προτού η πυρκαγιά της 26-8-2007 καταστρέψει τη βλάστηση του πευκόφυτου Κορνίου.

– Από το αρχείο των «Ολυμπιακών Εκδόσεων» του κ. Θεόδ. Αγριδιώτη.

 

Παράγραφος 13: Θα άφηνα αναπάντητη την παράγραφο αυτή αν δεν μου έκανε εντύπωση η ηχηρή δήλωση περί ανυπαρξίας τοπικισμού κ.λπ. Αυτό ωστόσο αποδεικνύεται στην πράξη.

Κυρίως, όμως, μου έκανε εντύπωση η φράση ότι η Ήλιδα ήταν και μητρόπολη του Ολυμπισμού της αρχαιότητας. Μήπως αυτό δεν αποτελεί καινοφανές εύρημα του κ. Αντωνόπουλου πανομοιότυπο με τη “διοργανώτρια πόλη”;

Ο “Ολυμπισμός” είναι νεότατος ελληνογενής ξένος όρος (γαλλ. Olympism) που συμπυκνώνει τα ιδεώδη και τις αρχές των Σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων και της Ολυμπιακής Κίνησης. Η χρήση του για να ορίσει ζητήματα, που αναφέρονται στην αρχαιότητα, είναι ολωσδιόλου λανθασμένη, όπως είναι λανθασμένη και η “διοργανώτρια πόλη”, διότι είναι και αυτή όρος των Σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων, αφού η ΔΟΕ αναθέτει μόνο σε πόλεις (όχι σε κράτη) τη διεξαγωγή τους κάθε 4 χρόνια. Για το λόγο αυτό η χρήση και των δύο όρων στην περίπτωση της Ήλιδας προκαλεί σύγχυση αλλά και θυμηδία.

Ως προς τον όρο “μητρόπολη” επισημαίνω ότι είναι και αυτός ολωσδιόλου λανθασμένος κατά λογική ακολουθία των όσων έχουν γραφεί αμέσως ανωτέρω.

Παράγραφος 14: Όσα γράφω στο άρθρο μου είναι τεκμηριωμένα και δεν αποτελούν προσπάθεια παραπλάνησης κανενός, ούτε σύγχυση στο αναγνωστικό κοινό. Ας αναζητήσει αλλού ο κ. Αντωνόπουλος τους υπαίτιους της παραπλάνησης και της σύγχυσης.

Άλλωστε, στο άρθρο μου (παράγρ. 14) σημειώνω εμφατικά την πολύτιμη συμβολή της Ήλιδας – Πρωτεύουσας στη δημιουργία του ανυπέρβλητου μεγαλείου των Ολυμπιακών Αγώνων, … κ.λπ.

Παράγραφοι 15 και 16: Για το περιεχόμενο αυτών των δύο παραγράφων επαφίεμαι στην ευθυκρισία των αναγνωστών του άρθρου του κ. Αντωνόπουλου. Απορώ, ωστόσο, για ποιο λόγο ο κ. Αντωνόπουλος αποκαλεί ισχυρογνώμονα τον Μεγάλο Ιουλιανό (στην παράγρ. 16).

Παράγραφος 17: Ο κ. Αντωνόπουλος, προφανώς για λόγους εντυπωσιασμού, με καλεί να αποκαταστήσω τη βλάβη που προκάλεσα με το άρθρο μου στο αξιακό φορτίο και εκτόπισμα της πόλης της Ήλιδας.

Όποιος καλόπιστος αναγνώστης διάβασε το άρθρο μου, θα διαπίστωσε ότι σ’ αυτό παραθέτω σειρά στοιχείων από τα οποία εξάγονται συγκεκριμένα συμπεράσματα. Σ’ όλα αυτά χωρεί ανταπόδειξη.

Ωστόσο, ο κ. Αντωνόπουλος, με το εκτενές άρθρο του δεν κατόρθωσε να ανταποδείξει τίποτε απολύτως. Απλώς, διατύπωσε αόριστους και αστήρικτους ισχυρισμούς και φανταστικές αιτιάσεις και κατηγορίες εναντίον μου. Παρ’ όλα αυτά ζητεί να αποκαταστήσω τη βλάβη, ανακαλώντας το άρθρο μου και μάλιστα το συντομότερο!

Δηλαδή, εκείνοι που προκαλούν τη βλάβη, υποστηρίζοντας την καινοφανή θεωρία περί διοργανώτριας πόλης, κατηγορούν ως υπεύθυνους εκείνους που αντικρούουν τη θεωρία τους! Ο παραλογισμός στο μεγαλείο του!

Την καταληκτική φράση του άρθρου του κ. Αντωνόπουλου, όπου με παρομοιάζει με τον Φαλμεράιερ, δεν την κρίνω άξια σχολιασμού και απάντησης. Ας την κρίνει το αναγνωστικό κοινό.

*

Κλείνοντας την εκτεταμένη –παράγραφο προς παράγραφο– απάντησή μου, εκφράζω τη βεβαιότητα ότι το άρθρο μου της 19 – 6 – 2017, περιέχει πολλές πικρές αλήθειες, δεν περιέχει όμως ιστορικές ανακρίβειες και για το λόγο αυτό δεν είμαι διατεθειμένος να αποσύρω από αυτό ούτε ένα “γιώτα”.

Έχω τη συνείδησή μου καθαρή και ήρεμη ότι εκπλήρωσα στο ακέραιο το χρέος μου απέναντι στην Ιστορία, που συχνά παρερμηνεύεται ή παραποιείται ή διαστρεβλώνεται χάριν ταπεινών επιδιώξεων και τέλος, ότι επιτέλεσα το ύψιστο καθήκον μου απέναντι στην Αλήθεια, που και αυτή επίσης συχνά κακοποιείται βάναυσα, εμπνεόμενος πάντοτε από την ιστορική ρήση του Εδουάρδου Ερριώ: Η Αλήθεια πρέπει να λέγεται ακόμη κι’ αν γι’ αυτό το λόγο πρόκειται να χαλάσει ο κόσμος.                                                                               

Ευχαριστώ για τη φιλοξενία

Με εκτίμηση

Σπ. Φωτεινός, πρώην Δήμαρχος Ολυμπίας

Αθήνα 05-07-2017

[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]