Αναλφαβητισμός: Ένα κληρονομικό πρόβλημα

[vc_row][vc_column][vc_single_image image=”38754″ img_size=”full”][vc_column_text]Της Μάγδας Χατζηστρατή, παιδαγωγού δημοτικής εκπαίδευσης

Η 8η Σεπτεμβρίου γιορτάζεται ως η Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη του Αναλφαβητισμού. Ο αναλφαβητισμός είναι ένα φαινόμενο που κληρονομείται τις περισσότερες φορές, από γενιά σε γενιά, καθώς η εκπαίδευση των παιδιών συνδέεται άρρηκτα με το μορφωτικό επίπεδο των γονέων. Το φύλο, η οικονομική κατάσταση και ο τόπος διαμονής μπορούν να αποτελέσουν τη «δαμόκλειο σπάθη» για την κοινωνική αυτή μάστιγα.

Ο αναλφαβητισμός διακρίνεται σε απόλυτο, γενικό ή οργανικό και σε λειτουργικό. Στην πρώτη περίπτωση, συναντάμε ολοκληρωτική άγνοια γραφής, ανάγνωσης και αρίθμησης. Στη δεύτερη, ο λειτουργικός αναλφαβητισμός αναφέρεται σε μια απουσία κοινωνικών γνώσεων. Το άτομο αδυνατεί να διαχειριστεί τον εαυτό του μέσα στην κοινωνία που υπάγεται. Ο όρος «υποεκπαίδευση» συγγενεύει ερμηνευτικά με τον λειτουργικό αναλφαβητισμό.

Οι συνέπειες του φαινομένου δεν πρέπει να υποτιμώνται. Η υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου ανέκαθεν δεν συνάδει με την πρόοδο και την εξέλιξη του ανθρώπου. Ο αναλφάβητος συχνά απομονώνεται ή νιώθει εσωστρεφής και αποκλεισμένος από κοινωνικά και πολιτικά δρώμενα και πλημμυρίζεται από συναισθήματα «κατωτερότητας». Επιπλέον, περιορίζεται το φάσμα εργασιών, στο οποίο μπορεί να ανταποκριθεί και δεν είναι λίγες οι φορές που το άτομο εξαρτάται από άλλους. Αποτελεί, επομένως, τροχοπέδη στην ατομική ανάπτυξη κάθε τομέα.

Για την καταπολέμηση του προβλήματος, χρειάζεται η ευαισθητοποίηση και η κινητοποίηση τόσο των κρατικών φορέων όσο και η εξατομικευμένη συνεισφορά. Η απαγόρευση της παιδικής εργασίας θα είναι σωτήρια όπως και η οικονομική ενίσχυση των ασθενέστερων τάξεων και λαών αλλά και η ενίσχυση ακριτικών και αγροτικών περιοχών. Είναι γεγονός πως η πιο διαδεδομένη αιτία εγκατάλειψης του σχολείου είναι η οικονομική ανέχεια.

Επιπρόσθετα, τα τελευταία χρόνια ένα νέο είδος αναλφαβητισμού, του λεγόμενου «ψηφιακού» αναδύθηκε με το μεγαλεπήβολο άρμα του στην κοινωνική επιφάνεια και κατόρθωσε να πυκνώσει σε υψηλά ποσοστά τις παλιές στρατιές των οργανικά αναλφάβητων με νέο αίμα. Αυτό το είδος αναλφαβητισμού ισοδυναμεί με την πλημμελή δυνατότητα χρήσης των ηλεκτρονικών μέσων επικοινωνίας και πληροφόρησης.

Αυτός είναι ο νέος κίνδυνος του 21ου αιώνα που απειλεί τους λαούς που θα χάσουν την ταχεία της ψηφιακής επανάστασης.

Στην Ελλάδα του 2017 η πραγματικότητα είναι απογοητευτική. Η πλειονότητα του πληθυσμού μας μένει «μετεξεταστέα» στην ικανότητα παραγωγής και αφομοίωσης της γνώσης, στην κατανόηση κειμένων, στην έκφραση, στη σύνταξη μιας ολοκληρωμένης πρότασης, στην εφαρμογή των γνώσεων που έχουν λάβει, προκειμένου να εξηγήσουν ένα απλό φυσικό φαινόμενο ή ένα κοινωνικό ή ιστορικό γεγονός.

Τα ευρήματα των τελευταίων ερευνών καταδεικνύουν την ανεπαρκή μας κατάρτιση στον στοιχειώδη «αλφαβητισμό», για να καταλάβουμε και να χρησιμοποιήσουμε τα σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία του γραπτού λόγου. Τα δύο τρίτα του πληθυσμού μας συνεχίζουν να θεωρούνται «ψηφιακά αναλφάβητα»- ποσοστό σχεδόν διπλάσιο από τον μέσο όρο της Ευρώπης.

Σήμερα, μολαταύτα, περισσότερο από ποτέ στην ιστορία της ανθρωπότητας, ισχύει ότι «γνώση σημαίνει δύναμη». Όσοι δεν το αντιληφθούν άμεσα και συνεχίζουν να αντιμάχονται το «δαίμονα» της τεχνολογίας, ενδεδυμένοι με το ξεφτισμένο πέπλο της εμμονικής παράδοσης, σύντομα θα παρομοιάζονται με πνευματικά «απολιθώματα» του περασμένου αιώνα.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]