Και ξαφνικά να σου ο Χορν, να μονολογεί τραγουδιστά πως ηθοποιός σημαίνει φως, φωνή ντυμένη με μια χαρμολύπη τόσο ιδιαίτερη , που μόνο ένας Χατζιδάκις θα μπορούσε να υφάνει…
Τελευταία, ανοίγω συχνά το ραδιόφωνο. Έχω ένα παλιό, που το πήρα από το σαλόνι και το κουβάλησα στο κελί μου, στο δωμάτιο της απομόνωσης, εκεί που καμιά φορά τα λεπτά και οι ώρες μοιάζουν χρόνια ολάκερα. Γιατί τώρα; Να ένα επίκαιρο ερώτημα που δεν είμαι υποχρεωμένος να απαντήσω, ούτε να εξηγηθώ σε κανέναν, αλλά θα το κάνω, μόνο και μόνο επειδή στα χρονογραφήματα μπορεί να αφηγηθεί όλα κάποιος, ακόμη κι αν γράφονται σε δημόσια θέα. Είναι βλέπεις ο κορεσμός της οθόνης, ο οποίος έχει φτάσει σε αδιανόητα επίπεδα εξαιτίας του εγκλεισμού και αναπόφευκτα οδήγησε σε εναλλακτικές συντροφιές. Ακόμη και την μουσική, την επιλέγουμε πια μέσα από μία οθόνη. Αρκετά…
Τα μάτια ξεκουράστηκαν αλλά για το μυαλό δυστυχώς δεν έχει βρεθεί ακόμα τρόπος απενεργοποίησης. Χαλάρωνα απολαμβάνοντας το δεύτερο πρόγραμμα, ένα από τα λίγα που μπορώ πλέον ν’ αντέξω, και ξαφνικά να σου ο Χορν, να μονολογεί τραγουδιστά πως «ηθοποιός σημαίνει φως», φωνή ντυμένη με μια χαρμολύπη τόσο ιδιαίτερη, που μόνο ένας Χατζηδάκις θα μπορούσε να υφάνει.
Το πρόβλημα είναι οι συνειρμοί. Αυτές οι ταχείες αμαξοστοιχίες που ανεβοκατεβαίνουν ασταμάτητα μέσα στο νου και δεν μας αφήνουν ν’ αγιάσουμε. Ηθοποιός σημαίνει φως.
Να με συγχωράνε οι εκλιπόντες, αλλά ηθοποιός σήμαινε φως. Από το 1962 έχει περάσει πολύς καιρός. Τότε ίσως αλλά όχι πια. Όχι σε τούτη τη χώρα. Όχι σε αυτόν τον κόσμο. Κι αν ο κόσμος είναι πολύ μεγάλος, κι αν ακόμη οφείλουμε (και μπορούμε) να γνωρίζουμε τι συμβαίνει έξω από το χωριό μας, δεν έχει κανένα νόημα να απλώνουμε το βλέμμα μας μακρύτερα, αν δεν έχουμε καλά καλά καταλάβει τι συμβαίνει μπροστά στην πόρτα μας. Άκουσα αυτό το τραγούδι. Αναπόφευκτα συνέκρινα το χθες με το σήμερα. Αναπόφευκτα σκέφτηκα τον Χορν, την Έλλη Λαμπέτη, τον Κουν, τον Μακρή, τον Ηλιόπουλο, τον Φωτόπουλο, τον Παπαγιαννόπουλο, τον Βέγγο, την Καρέζη, τον Αγγελόπουλο, την Κατίνα Παξινού, την Μελίνα Μερκούρη, τον Αλέξη Μινωτή, τον Μάνο Κατράκη, την Ειρήνη Παππά, τον Γαβρά κλπ. Η λίστα είναι μεγάλη, όχι επειδή μας είναι γνωστή αλλά επειδή πάντοτε αγνοούμε πολύ περισσότερα απ’ ότι γνωρίζουμε. Τι σχέση έχουν όλοι αυτοί και όλες αυτές με την σημερινή παρακμή και σήψη; Τι απέγιναν τα ιδανικά; Τα ζωντανά παραδείγματα της ιστορίας που έδρασαν σε πείσμα των καιρών τους και των προκλήσεων; Που πήγε το ήθος; Ο χαρακτήρας; Ο σεβασμός; Η αλληλεγγύη;
Εννοείται πως πάντα υπήρχε και κακοήθεια. Υπήρχε και μίσος. Υπήρχε και νοσηρότητα. Και σίγουρα υπήρχε και βιασμός, του σώματος και της ψυχής. Όχι στον ίδιο βαθμό, αλλά σίγουρα υπήρχαν όλα αυτά. Αυτό πάντως που σίγουρα δεν υπήρχε, είναι το τηλεοπτικό τσίρκο των θιγμένων και προσβεβλημένων, στο οποίο αλίμονο, δεν είναι οι μόνοι πρωταγωνιστές. Άραγε να γνωρίζουν τι συνθήκες επικρατούν στο μέσο εργασιακό χώρο; Τι προσβολές, κακοποιήσεις, ατιμασμούς, υπομένει για το μεροκάματο ο μέσος εργαζόμενος; Ο μέσος ντελιβεράς; Η μέση καθαρίστρια;
Δεν έχω την παραμικρή αμφιβολία ότι τόσο το μεγάλο, όσο και τα μικρότερα σχετικά προβλήματα έλκουν την καταγωγή τους από την βαθιά πατριαρχική κοινωνία και τα αντίστοιχα πατριαρχικά της στερεότυπα, τα οποία παρά τις εξελίξεις και τις χειραφετήσεις, βρίσκονται στο απόγειο τους. Θα πρέπει όμως να συλλογιστούμε πάνω στο σοβαρό ενδεχόμενο κάποιοι και κάποιες να μπαίνουν στο κάδρο μόνο για να φανούν. Οι ίδιοι και οι ίδιες συγκροτούν έναν ακόμη λόγο που η νοσηρότητα επιτείνεται, αντί να εξαϋλώνεται, βάζοντας τρικλοποδιά στο πραγματικά θαρραλέο βήμα των πραγματικών θυμάτων, τα οποία βγαίνουν μπροστά, ώστε να βγουν όλα στο φως. Είναι ο λόγος που το άστρο των μεγάλων ηθοποιών μοιάζει ξαφνικά τόσο απόμακρό, όσο των άστρων στο νυχτερινό ουρανό. Είναι ο λόγος που κάποτε ηθοποιός… σήμαινε φως.
