Της Αφροδίτης Τζιαντζή

Αφιερωμένο στα συνεταιριστικά ΜΜΕ είναι το τελευταίο τεύχος της επιθεώρησης της CICOPA, της Διεθνούς Ενωσης Συνεταιρισμών Βιομηχανίας, Βιοτεχνίας και Υπηρεσιών που εκπροσωπεί 65.000 επιχειρήσεις και 4 εκατομμύρια συνεταιριστές-εργαζόμενους σε 32 χώρες.

Χωρίς εξωραϊσμούς και υπεραπλουστεύσεις, οι συντάκτες του «WorkTogether», όπως ονομάζεται το ενημερωτικό δελτίο της CICOPA, παρουσιάζουν ένα εκτενές αφιέρωμα στη βιομηχανία των ΜΜΕ και στις διαφορετικές όψεις του συνεταιρίζεσθαι στον κλάδο της ενημέρωσης, με περιοδικά, εφημερίδες, ραδιοσταθμούς και ιστοσελίδες από όλο τον κόσμο.

Με αφετηρία την κινητικότητα και την κρίση στον εκδοτικό τομέα, η Διεθνής Ενωση Συνεταιρισμών προβάλλει πρόσφατα και παλαιότερα παραδείγματα συνεταιριστικών ΜΜΕ, εστιάζοντας στο πώς οι ίδιοι οι εργαζόμενοι επεξεργάζονται από κοινού τις απαντήσεις στο ερώτημα «Τι να κάνουμε;».

Τι κάνουμε τώρα που η μετάβαση στις ψηφιακές τεχνολογίες κάνει όλο και πιο δύσκολη την επιβίωση τoυ χαρτιού; Τι κάνουμε τώρα που εκδοτικοί κολοσσοί γκρεμίζονται, συγχωνεύονται ή μεταλλάσσονται, συμπαρασύροντας μια σειρά από επιχειρήσεις και συνθλίβοντας θέσεις εργασίας σε ένα ντόμινο αντιδράσεων; Τι κάνουμε τώρα που το αναγνωστικό κοινό μετακομίζει μαζικά στα κοινωνικά δίκτυα, και μαζί του οι διαφημιστές που προτιμούν να επενδύουν εκεί, κυνηγώντας έναν νεότερο, δυναμικότερο και πιο ευέλικτο καταναλωτή από τον γερασμένο αναγνώστη εφημερίδας; Τι κάνουμε τώρα που το «τζάμπα» τείνει να είναι ο κανόνας στην εύληπτη ενημέρωση της διαρκούς διαδικτυακής ροής και που ειδικά οι νεότεροι θεωρούν περιττό έξοδο το να πληρώσουν για πληροφορίες και απόψεις που βρίσκουν δωρεάν με το πάτημα ενός κουμπιού;

Η απάντηση «έλα να συνεταιριστούμε» δεν είναι από μόνη της επαρκής συνθήκη για να δώσει βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις, τόσο στους ίδιους τους εργαζόμενους των ΜΜΕ όσο και στο εν δυνάμει κοινό τους.

Είναι ωστόσο ένα πρώτο τίμιο βήμα, που στο ερώτημα «Ποιος ελέγχει τα Μέσα;» απαντά αφοπλιστικά: «Εμείς οι ίδιοι, οι παραγωγοί των ειδήσεων και οι αναγνώστες, κριτές και εργοδότες μας».

Αρκεί αυτό; Aν πιστέψουμε το συνεταιριστικό εκδοτικό πανόραμα που παρουσιάζει η CICOPA, το μοντέλο αυτό έχει δοκιμαστεί και αποδώσει καρπούς σε διαφορετικά σημεία του πλανήτη, και δοκιμάζεται καθημερινά, σε διαφορετικά ΜΜΕ, από τοπικές εφημερίδες και εξειδικευμένα περιοδικά μέχρι διεθνείς ειδησεογραφικούς οργανισμούς και κολεκτίβες δημιουργών…

«Ακόμα και αν δεν λάβουμε υπόψη το παράνομο “κατέβασμα” πολυμέσων, η τάση να επιλέγουμε το δωρεάν περιεχόμενο στις ενημερωτικές ιστοσελίδες παραμένει κυρίαρχη, ενώ όλο και περισσότεροι νέοι αναφέρουν ότι η βασική πηγής ενημέρωσής τους είναι το facebook», παραδέχεται η CICOPA.

«Ωστόσο παρά τον σκεπτικισμό ή την καχυποψία με την οποία αντιμετωπίζει πολύς κόσμος τα ΜΜΕ και παρά το πολιτικό κεφάλαιο που έχουν κερδίσει ομάδες και κινήματα από αυτή την εχθρότητα, συνεχίζουμε να βασιζόμαστε στις εφημερίδες, την τηλεόραση, τις ιστοσελίδες και τους εκδοτικούς οίκους», σημειώνει το editorial του αφιερώματος στα συνεταιριστικά ΜΜΕ.

«Οταν οι διαφημιστές στρέφονται από τις χάρτινες ή ηλεκτρονικές εφημερίδες απευθείας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όταν οι εφημερίδες αυτές δεν είναι σε θέση να πληρώσουν αξιοπρεπείς μισθούς στους συντάκτες τους ή δεν έχουν χρήματα για πρωτογενή ρεπορτάζ αλλά προτιμούν να αναπαράγουν το υλικό άλλων Μέσων, τότε η βιομηχανία της ενημέρωσης δείχνει το πιο σκοτεινό πρόσωπό της».

Οι συντάκτες-συνεταιριστές του «WorkTogether» αναδεικνύουν το πρόσωπο του Ιανού που βάλλει διπλά την ανεξαρτησία των ΜΜΕ: «Από τη μία αυξάνεται η οικονομική στενότητα όσο μειώνονται οι πωλήσεις και τα διαφημιστικά έσοδα, από την άλλη αυξάνεται η οικονομική εξάρτηση, από λίγους ή ακόμα και έναν μεγάλο μέτοχο, καθιστώντας την εφημερίδα ευάλωτη σε συνεχείς άνωθεν πιέσεις».

Ταυτόχρονα φωτίζουν μια παραμελημένη πλευρά της εκδοτικής κρίσης: «Η επισφάλεια, που χαρακτηρίζει τις σχέσεις εργασίας των δημοσιογράφων όσο και άλλων επαγγελμάτων στον τομέα, κάνει όλο και πιο δύσκολο για τους εργαζόμενους να ζήσουν με αξιοπρέπεια, και έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ποιότητα της δουλειάς τους».