Κώστας Τζαβάρας: Η ανεκτικότητα και η ευρύτητα του πνεύματος στηρίζουν τη Δημοκρατία
Όπως έλεγε ο αείμνηστος καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου, Σταύρος Τσακυράκης «το δικαίωμα της ελευθερίας του λόγου είναι θεμελιώδες επειδή είναι το μόνο δικαίωμα που άπτεται της Δημοκρατίας».
Το δικαίωμα αυτό συνάπτεται οργανικά με την ελευθερία του Τύπου και είναι ένα μέσο διασφάλισης της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών και της λογοδοσίας των αρχών.
Με αυτό το πνεύμα η νομολογία Ανώτατων Δικαστηρίων του σύγχρονου δημοκρατικού κόσμου έχει διαπλάσει την έννοια της ελευθερίας του λόγου και του τύπου.
Κατά το Συνταγματικό Δικαστήριο της Ισπανίας «η ελευθερία της έκφρασης εγγυάται τη διατήρηση της ελεύθερης πολιτικής επικοινωνίας, χωρίς την οποία άλλα δικαιώματα κατοχυρωμένα από το Σύνταγμα δεν θα είχαν κανένα περιεχόμενο, […] και η αρχή της δημοκρατικής νομιμότητας […] θα ήταν εντελώς ψεύτικη» (Voz de España).
Συναφώς το Ανώτατο Δικαστήριο της Βομβάης έκρινε: «Η αληθινή δημοκρατία μπορεί να ανθίσει μόνο σε ένα ελεύθερο μέρος συμψηφισμού ανταγωνιστικών ιδεολογιών και φιλοσοφιών […] και σε αυτή ο Τύπος παίζει έναν σημαντικό ρόλο. Η μέρα που θα κλείσει αυτό το κέντρο επικοινωνίας, θα είναι ημέρα αναγγελίας θανάτου για τη δημοκρατία» (Binod Rao vs MR Masani).
Εξάλλου, η ελευθερία του Τύπου προσφέρει στο κοινό ένα από τα καλύτερα μέσα διαμόρφωσης γνώμης για τους πολιτικούς αρχηγούς του.
Ο πολιτικός θέτοντας εκουσίως τον εαυτό του υπό τον στενό έλεγχο της δημόσιας κριτικής κάθε λέξης και πράξης του, οφείλει απέναντι στην κριτική, όσο δριμεία και αν είναι, τη μεγαλύτερη δυνατή ανεκτικότητα, έχοντας δε αμεσότερη πρόσβαση στα ΜΜΕ, πρέπει να χαίρει ήσσονος προστασίας σε σύγκριση με τους άλλους πολίτες. (βλ. Lingens v Austria, ΕΔΔΑ)
Αυτό δε σημαίνει ότι ο κ. Τσίπρας δεν επιτρέπεται να προσφύγει στα Δικαστήρια για την υπεράσπιση της τιμής του, εφόσον πιστεύει ότι έχει κακόβουλα προσβληθεί από συγκεκριμένα δημοσιεύματα του Τύπου. Οφείλει όμως να έχει κατά νου ότι σε μια κοινοβουλευτική δημοκρατία ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης είναι υποχρεωμένος να επιδεικνύει ανεκτικότητα και ευρύτητα πνεύματος ακόμη και σε αυτούς που του ασκούν δημοσίως ενοχλητική ή ανεπιθύμητη κριτική.
Επομένως, η από μέρους του δικαστική επιδίωξη του υπερβολικού ποσού του 1 εκατ. Ευρώ για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης από δημοσιεύματα του Τύπου, προδίδει έλλειψη ψυχραιμίας, αίσθημα εκδίκησης και πρόθεση τιμωρίας των αντιδίκων του μέσω της οικονομικής τους εξόντωσης. Δεν αποσκοπεί προφανώς στην αποκατάσταση των πραγμάτων, αλλά προκαλεί την εντύπωση απόπειρας εμπορευματοποίησης των ηθικών αξιών μέσω του δυσανάλογου πλουτισμού της μιας διάδικης πλευράς εις βάρος της άλλης. Ο πλουτισμός αυτός είναι αδιάφορο εάν τελικώς θα είναι υλικός ή συμβολικός. Για συμβολικό πλουτισμό θα μιλάμε στην περίπτωση που η χρηματική ικανοποίηση δεν θα ενσωματωθεί στην περιουσία του ενάγοντος, αλλά θα διατεθεί από αυτόν για την εκπλήρωση ενός ανιδιοτελούς σκοπού, οπότε θα του πιστωθεί η αντίστοιχη συμβολική αξία.
Μας έχουν συνηθίσει άλλωστε στον τόπο αυτό οι πολιτικοί ηγέτες να προβαίνουν συχνά σε περίοπτη κατανάλωση για επικοινωνιακούς λόγους εναρέτων πράξεων. Η αληθινή αρετή όμως για έναν δημοκράτη ηγέτη είναι να αντέχει σε ό,τι τον ακυρώνει (A. Camus).
