Στον απόηχο της παταγώδους κατάρρευσης του «υπαρκτού σοσιαλισμού»,  ο γερμανός αριστερός διανοητής Γιούργκεν Χάμπερμας μιλούσε για μια υπαρκτή νέα Αριστερά, γράφοντας:  «Η Αριστερά αυτή εμφανίζεται σε πολλές παραλλαγές και διατηρεί ζωντανή την ανάμνηση ότι κάποτε σοσιαλισμός σήμαινε περισσότερα από κρατική κοινωνική πολιτική»(1).  Τίποτε πιο επίκαιρο και ανανεωτικό που παραπέμπει στην υπέρβαση τόσο της κρατικής κοινωνικής πολιτικής του «υπαρκτού» όσο και της σοσιλαδημοκρατίας.

Προσωπικά, ασπάζομαι την άποψη αυτή, την οποία έχω συμπεριλάβει και στο πρόσφατο βιβλίο μου «Ο Διαρκής Μετασχηματισμός της Αριστεράς» (Εκδόσεις Εύμαρος 2020). Εκεί  υποστηρίζω ότι ποτέ η Αριστερά δεν ήταν έννοια στατική και άπαξ διά παντός προσδιορισμένη.

Στο ιστορικό διάβα της, η Αριστερά έπαιρνε διάφορα επίθετα, κυρίως για να διαφοροποιούνται οι διάφορες εκφράσεις της που προέκυπταν και από διασπάσεις,  αλλά κυρίως διότι άλλαζαν διαρκώς οι κοινωνικοοικονομικές συνθήκες διεθνώς και στις διάφορες χώρες.

Η Αριστερά προϋπήρξε και του Κομμουνιστικού Μανιστέφτου (1848), το οποίο μιλά και για   συμμαχίες των κομμουνιστών με άλλες δημοκρατικές δυνάμεις. Προτείνω, λοιπόν, να διαβάσουμε καλύτερα το γλαφυρό αυτό κείμενο, ιδιαίτερα εκείνοι/εκείνες που αυτοπροσδιορίζονται ως μαρξιστές.

Στο σημείο αυτό, διευκρινίζω ότι η Αριστερά δεν ήταν στο ξεκίνημά της  Αριστερά του σφυροδρέπανου διότι η ιδέα της εργατοαγροτικής συμμαχίας   διατυπώθηκε από τον Λένιν, για να υπηρετήσει την Επανάσταση στη Ρωσία, όπου το προλεταριάτο ήταν μικρό σε μέγεθος και πολύ μεγαλύτερη αριθμητικά η αγροτιά. Άλλωστε, κεντρικά συνθήματα της Επανάστασης ήταν τα πιεστικά «ειρήνη», «γη στους αγρότες», «όλη η εξουσία στα σοβιέτ».

Αριστερά, για την εποχή της, ήταν και η Γαλλική Επανάσταση, της οποίας ηγήθηκε η αστική τάξη, με στόχο την κατάργηση της μοναρχίας και της φεουδαρχίας. Τότε, και η αστική τάξη ήταν επαναστατική, μεταγενέστερα στην θέση της ήρθε το προτελαριάτο. Κάνω την επισήμανση αυτή, διότι σε μια περίοδο υποχώρησης της δημοκρατίας στον κόσμο και την χώρα μας, οφείλουμε να οικειοποιηθούμε τις ιδέες του Διαφωτισμού που επέδρασαν στην σκέψη και την επαναστατική δράση των πρωτεργατών της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, καθώς και του κινήματος διεθνούς αλληλεγγύης που ονομάστηκε φιλελληνισμός.

Κάνω τις παραπάνω επισημάνσεις για δύο λόγους: α) Διότι παρατηρώ  σε διάφορα προσυνεδριακού τύπου κείμενα και αντίστοιχες ομαδοποιήσεις την εμμονή σε επιθετικούς προσδιορισμούς του παρελθόντος, που εξ αντικειμένου σήμερα δεν ισχύουν.  β) Για να ασκήσω συντροφική κριτική, αλλά και να τονίσω ότι η άρση του ιστορικού σχίσματος του 1914 στο σοσιαλιστικό κίνημα αποτελούσε θέση του φωτισμένου κομμουνιστικού κόμματος Ιταλίας (PCI), την οποία υιοθέτησε και το ΚΚΣΕ με την Περεστρόικα (διακηρύχθηκε ως «Επανάσταση μέσα στην Επανάσταση»).

Προσωπικά, θεωρώ ότι μόνο ένα επίθετο μας χρειάζεται για το σχήμα ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία και αυτό είναι Αριστερά του 21^ου αιώνα, το οποίο είναι το πιο περιεκτικό και καθόλου διχαστικό. Ούτε ο ευρωκομμουνισμός,  που σε διάφορες χώρες είχε ντυθεί στα εθνικά χρώματα, ανταποκρίνεται στις συνθήκες των σημερινών κοινωνιών.   Θυμίζω ότι το έμβλημα του ΚΚΕ-Εσωτερικού, ήταν η κόκκινη σημαία με σφυροδρέπανο μαζί με την ελληνική. Δύο σημαίες το ΚΚΕ-Εσωτερικού, τρεις σημαίες ο ΣΥΡΙΖΑ, από το 2004, την κόκκινη για τις αξίες του εργατικού κινήματος, την πράσινη της οικολογίας και την μωβ του φεμινισμού και άλλων κοινωνικών κινημάτων.

(1) Από την Συλλογή κειμένων του Γιάννη Βούλγαρη «Η επόμενη Μέρα», εκδ. Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη, 1992

*Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής  του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία