Είκοσι χρόνια από την εισβολή των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, η «μόνη υπερδύναμη» τα μαζεύει και φεύγει από το πολύπαθο Αφγανιστάν. Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν υλοποιεί παλαιότερη δέσμευση του Μπαράκ Ομπάμα, αλλά και απόφαση του προκατόχου του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος υπέγραψε συμφωνία ειρήνης με τους Ταλιμπάν. Το ενδιαφέρον είναι ότι οι σχετικές διαπραγματεύσεις πραγματοποιήθηκαν μυστικά, παρά την επίσημη θέση ότι η Αμερική «δεν συνομιλεί» με τρομοκράτες.
Υπενθυμίζω ότι ο πρόεδρος Τζορτζ Μπους ο νεώτερος είχε ξεκινήσει τον πόλεμο στο Αφγανιστάν, το 2001, ως απάντηση στο τριπλό τρομοκρατικό χτύπημα της Αλ Κάιντα στην καρδιά των ΗΠΑ, 11 Σεπτεμβρίου 2001. Πρώτη φορά, τέθηκε σε εφαρμογή το άρθρο 5 του ΝΑΤΟ για συνδρομή σε μέλος της Συμμαχίας, που υφίσταται επίθεση. Με άλλα λόγια, το αποκρουστικό χτύπημα της Αλ Κάιντα θεωρήθηκε πόλεμος εναντίον των ΗΠΑ και στον πόλεμο, ο τότε αμερικανός πρόεδρος απάντησε με πόλεμο, τον οποίο ονόμασε «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας», συνοδεύοντάς τον με την θέση «όποιος δεν είναι μαζί μας, είναι εναντίον μας». Στην βάση αυτή, η μία μετά την άλλη οι χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ, της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης, δήλωσαν συμμετοχή στον πόλεμο του Αφγανιστάν, με τον ένα ή άλλο τρόπο. Ακόμα και η Γερμανία, που το σύνταγμά της απαγορεύει συμμετοχή σε πολέμους εκτός συνόρων, έστειλε μικρή στρατιωτική δύναμη.
Παράλληλα, ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας αξιοποιήθηκε και για περιορισμούς στα ανθρώπινα δικαιώματα, με την ίδια την Αμερική να κουβαλά, εδώ και δύο δεκαετίες, την ντροπή του Γκουαντάναμο, ενώ πολλές χώρες της Ευρώπης και της Μ Ανατολής (Συρία, Λιβύη) συνέδραμαν στις μυστικές πτήσεις της CIA για την μεταφορά υπόπτων συμμετοχής στην «ισλαμική» τρομοκρατία. Ευτυχώς, οι περισσότερες χώρες του κόσμου είχαν τότε αρνηθεί τον λεγόμενο πόλεμο κατά της τρομοκρατίας, με συνέπεια να διαμορφωθεί ένα σχήμα «Αμερική εναντίον όλου του κόσμου», γιατί και μέσα στην Αμερική υψώθηκαν δυνατές φωνές, ακόμα και από τον χώρο των Ρεπουμπλικάνων, εναντίον των τραγικών συνεπειών του εν λόγω πολέμου.
Το ίδιο σχήμα ενισχύθηκε το 2002 όταν προετοιμαζόταν ο πόλεμος στο Ιράκ, που τελικά εξαπολύθηκε το 2003, με επίσης βαρύτατες συνέπειες για τις ΗΠΑ και την Βρετανία, προπαντός όμως για τον πολύπαθο λαό του Ιράκ.
Ας θυμηθούμε ότι. αρχικά, οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ φάνηκαν να κερδίζουν τον πόλεμο στο Αφγανιστάν όταν έπεφτε η Καμπούλ στα χέρια της αφγανικής «Βόρειας Συμμαχίας» υπό τους ήχους της μουσικής του Μίκη Θεοδωράκη. Η συνέχεια, ωστόσο, ήταν πολύ δυσάρεστη για τους εισβολείς, που είχαν δημιουργήσει βάσεις εξόρμησης στο γειτονικό Πακιστάν. Έτσι επιβεβαιώθηκε ο χαρακτηρισμός «τάφος των αυτοκρατοριών» για το Αφγανιστάν, δεδομένου ότι εκεί είχαν ηττηθεί τόσο η βρετανική αυτοκρατορία όσο και η Σοβιετική Ένωση.
Από ότι φαίνεται, η συμφωνία ειρήνης ευνόησε τους Ταλιμπάν να κυριαρχήσουν σε όλη την χώρα, με τους κινδύνους που αυτό συνεπάγεται για το εσωτερικό πολιτικό και συνταγματικό καθεστώς που θα δημιουργηθεί. Κάτι ανάλογο συνέβη και με τον πόλεμο στο Ιράκ, με γρήγορη ήττα του μισητού τυραννικού καθεστώτος του Σαντάμ Χουσεΐν, αλλά με πολύ αιματηρή συνέχεια και κυρίως ενίσχυση του ισλαμικού φονταμενταλισμού, που τροφοδότησε τον ISIS, ενώ το πάνω χέρι στις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις πήραν οι υποστηριζόμενοι από το καθεστώς του Ιράν Σιΐτες.
Από τα προαναφερθέντα, εύκολα προκύπτουν τα διδάγματα τόσο για τις ΗΠΑ όσο και την δική μας εξωτερική πολιτική, η οποία έδωσε το πράσινο φως για τον πόλεμο του ΝΑΤΟ στην Λιβύη, το 2011, ενώ φλέρταρε (κυβέρνηση Σαμαρά- Βενιζέλου) με την ιδέα διεθνούς στρατιωτικής επέμβασης στην Συρία. Τώρα ξέρουμε πολύ καλά τι έγινε στην Λιβύη και ποιος κέρδισε τον πόλεμο στην Συρία. Ελπίζω και η σημερινή κυβέρνηση της χώρας μας, που έσπευσε πρώτη και μόνη από την ΕΕ να συμφωνήσει με την πειρατική εκτέλεση στην Βαγδάτη του αρχηγού των Φρουρών της Επανάστασης του Ιράν και γενικότερα λέει «ναι σε όλα» στο ΝΑΤΟ, να αξιοποιήσει το αρχαίο ρητό «γηράσκω αεί διδασκόμενος», αν και φοβούμαι ότι οι πολιτικές δυνάμεις του χθες γηράσκουν μη διδασκόμενες. Ας αξιοποιήσουν τουλάχιστον τα επιτεύγματα της εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης Τσίπρα.
*Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία
