ΚΥΚΛΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ – ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ: Τοποθέτηση του Κώστα Λεβέντη – αντιπροέδρου του ΕΒΕ Ηλείας

Η Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση, είναι γεγονός. Η στροφή που επιχειρείται για να επουλωθούν οι πληγές που εμείς οι ίδιοι ανοίξαμε στον πλανήτη μας, προσδοκούμε, έστω μακροπρόθεσμα να δώσουν καρπούς για να μπορέσουμε να αφήσουμε στις επόμενες γενιές την ποιότητα και την ασφάλεια που είναι απαραίτητα συστατικά  για το πολυτιμότερο αγαθό στον πλανήτη, “τη ζωή”.

Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι μαθαίνουμε από τις εμπειρίες του παρελθόντος και να αναπτύξουμε την τεχνολογία με βιώσιμο τρόπο για το μέλλον.

Η κυκλική οικονομία μέσα από προσεκτικό σχεδιασμό και καινοτόμα επιχειρηματικά μοντέλα, μπορεί να μας διασφαλίσει ότι τα τεχνικά και βιολογικά υλικά θα ρέουν συνεχώς στην οικονομία, διαφυλάσσοντας τα πολύτιμα αποθέματα και αποσυνδέοντας την ανάπτυξη από τους πεπερασμένους φυσικούς πόρους.

Πρέπει να ξεφύγουμε από τη γραμμικότητα και να αγκαλιάσουμε την κυκλικότητα

Με τον τρόπο αυτό θα βοηθηθούν οι επιχειρήσεις και οι καταναλωτές να επιτύχουν τη μετάβαση προς μια ισχυρότερη οικονομία, στην οποία οι παραγωγικοί πόροι θα χρησιμοποιούνται με βιώσιμο τρόπο.

Σε μια κυκλική οικονομία, η αξία των προϊόντων και των υλών θα διατηρούνται για όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο. Τα απόβλητα και η χρήση των παραγωγικών  πόρων θα ελαχιστοποιούνται και θα διατηρούνται εντός της οικονομίας ακόμη και όταν ένα προϊόν έχει φθάσει στο τέλος του κύκλου της ζωής του, για να χρησιμοποιηθεί ξανά και ξανά ώστε να δημιουργηθεί περαιτέρω αξία.

Η μεθοδολογική αυτή προσέγγιση έχει στόχο τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των προϊόντων στον κύκλο ζωής τους, συνδυάζοντας τις παραδοσιακές παραμέτρους της οικονομικής αλυσίδας, παραγωγή, διάθεση, κατανάλωση, απόσυρση, με την αειφορία, τις προληπτικές παρεμβάσεις, και την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.

Η ευαισθητοποίηση αυτή αλλάζει καθημερινά και τις τάσεις της αγοράς δημιουργώντας νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες, δημιουργώντας πράσινες επιχειρήσεις, καθαρές τεχνολογίες και οικολογικά προϊόντα.

Μπαίνει στην επιχειρηματικότητα ο όρος Ανάλυση του Κύκλου Ζωής των προϊόντων με την οποία αξιολογούνται σειρά περιβαλλοντικών κινδύνων που απορρέουν από τον σχεδιασμό τους και υιοθετείται η έκφραση Σχεδιασμός Κύκλου Ζωής που συνοψίζεται στις ακόλουθες φάσεις.

• Στάδιο πριν τη παραγωγή, που είναι ουσιαστικά η προετοιμασία των υλικών που θα χρησιμοποιηθούν στην παραγωγή
• Παραγωγή προϊόντων με τη μετατροπή των υλικών της σε τελικό προϊόν
• Διανομή-αποθήκευση συμπεριλαμβανομένης και της συσκευασίας,  με την ανάπτυξη πράσινων δικτύων μεταφοράς με τον ταχύτερο και οικονομικότερο τρόπο και την  εξεύρεση των κατάλληλων και ασφαλέστερων χώρων αποθήκευσης
• Διάθεση των προϊόντων στην αγορά μέσω δομών χονδρικού και λιανικού εμπορίου στον τελικό καταναλωτή.
• Χρήση του προϊόντος από τον τελικό καταναλωτή για να ικανοποιήσει τις ανάγκες του.
• Ολοκλήρωση του κύκλου ικανοποίησης του καταναλωτή από το συγκεκριμένο προϊόν και τέλος.
• Επαναχρησιμοποίηση ή Ανακύκλωση των αποβλήτων

Τα οφέλη για την οικονομία και τις επιχειρήσεις στα στάδια της διαχείρισης των προϊόντων αυτών προκύπτουν από την  ελαχιστοποίηση τόσο της κατανάλωσης των πρωτογενών υλικών παραγωγής όσο και της  ενεργείας για την παραγωγή.

Ο κλάδος της παραγωγής hardware  είναι ένα καλό παράδειγμα που μας βοηθάει να κατανοήσουμε τα οφέλη που προκύπτουν και να ορίσουμε τους κανόνες της κυκλικής οικονομίας.

Το 2015, σε όλο τον κόσμο, οι δαπάνες του κλάδου στις κάθετες βιομηχανίες, υπολογίστηκε στα 2,7 τρις $. Είναι παγκοσμίως παραδεκτό ότι ο τυπικός κύκλος ζωής των προϊόντων υψηλής τεχνολογίας προσδιορίζεται από τρία έως πέντε έτη. Τα ηλεκτρονικά απόβλητα, τα e-waste, είναι, από τις ταχύτερα αυξανόμενες ροές αποβλήτων. Ουσιαστικά χάνονται, στην πενταετία, από την παγκόσμια οικονομία, τα 2,7 τρις $ που απαιτήθηκαν για την παραγωγή τους.

Για να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα υπάρχει ανάγκη να επαναχρησιμοποιήσουμε  τα υλικά αυτά με κυκλική νοοτροπία. Η παραγωγή θα πρέπει να σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορούν να ανακυκλωθούν στο 100% και τα προϊόντα και η συσκευασία τους.

Γίνεται άμεσα αντιληπτό το όφελος που προκύπτει, για την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, την οικονομία αλλά και τη δυνατότητα να επηρεάζεται θετικά η ζωή όλων μας με την ελπίδα για ένα βιώσιμο μέλλον.

Πρέπει όμως να επισημανθεί ότι ΄΄ ένας κούκος δεν φέρνει την άνοιξη ΄΄. Μια εταιρεία ή μια βιομηχανία ή μια επιχείρηση που θα εφαρμόσει αυτή την πρακτική, από μόνη της δεν θα είναι αρκετή.  Αντίθετα θα πρέπει να αναπτυχθεί δίκτυο επιχειρήσεων, που εργάζονται και καινοτομούν μαζί.

Έκθεση, που δημοσιεύθηκε  στο ΄΄ World Economic Forum ΄΄, σημειώνει ότι η επίδραση της κυκλικής οικονομίας και των οδηγών της αξίας των ευφυών πραγμάτων δημιουργεί γόνιμο έδαφος για την καινοτομία, τη δημιουργία αξίας και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων. Επιπλέον αναδεικνύει το γεγονός  ότι, μεγάλο μέρος των καταναλωτών στρέφεται συνειδητά στα λεγόμενα ΄΄ πράσινα προϊόντα ΄΄, εκτιμώντας το κόστος σε συνδυασμό με το προσδοκώμενο όφελος στο οποίο συνυπολογίζεται και η ποιότητα ζωής και η υγεία.

Η αξία της κυκλικής οικονομίας φαίνεται και από το γεγονός ότι οδηγεί, στην επέκταση της ωφέλιμης ζωής των προϊόντων και στη μεγιστοποίηση της αξιοποίησης τους, ανακυκλώνοντας τα υλικά και επιφέροντας την αναγέννηση του φυσικού κεφαλαίου.

Η προσπάθεια αυτή υποστηρίζεται  οικονομικά με χρηματοδότηση

• από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ), με το ποσό των 650 εκατ. ευρώ από το πρόγραμμα “Ορίζοντας 2020”  που αφορά την έρευνα και την καινοτομία.
• από τα διαρθρωτικά ταμεία με ποσό 5,5 δισ. ευρώ για τη διαχείριση αποβλήτων.
• με επενδύσεις στην κυκλική οικονομία σε εθνικό επίπεδο.

Το μοντέλο αυτό μπορεί να δημιουργήσει ασφαλείς θέσεις απασχόλησης στις χώρες της ΕΕ,  να προωθήσει καινοτομίες που προσδίδουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και να παρέχει ένα επίπεδο προστασίας για τον άνθρωπο και το περιβάλλον.

Μπορεί επίσης να παρέχει στους καταναλωτές καινοτόμα και μεγαλύτερης διάρκειας προϊόντα, τα οποία παρέχουν εξοικονόμηση χρημάτων και βελτίωση της ποιότητας ζωής.

Στην κρίση που βιώνουμε όλοι μας, η κυκλική οικονομία μπορεί να αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης και για το Ελληνικό παραγωγικό μοντέλο, ανατρέποντας τις τάσεις αποεπένδυσης που επικρατούν και δίνοντας ώθηση σε νέες επενδύσεις και νέες θέσεις εργασίας.

Για να επιτευχθεί ο στόχος πρέπει η Ελληνική πολιτεία να λάβει μέτρα.

• Να γίνει νομοθετική και κανονιστική μεταρρύθμιση στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας
• Να υιοθετηθούν μοντέλα ανάπτυξης της κυκλικής οικονομίας κυρίως από παραγωγικούς κλάδους.
• Να κατανοηθεί ότι με την εφαρμογή των μοντέλων, θα δίδετε μεγαλύτερη σημασία στη φάση του τέλους ζωής των προϊόντων και όχι στη φάση του σχεδιασμού
• Να βελτιωθεί η διείσδυση δευτερογενών καυσίμων σε βιομηχανικές χρήσεις
• Να εφαρμοστεί,  η τεχνολογία των  αισθητήρων των προϊόντων, που θα διευκολύνουν την δικτύωση και τον έλεγχο κυρίως της δευτερογενούς της παραγωγής

Τα μέτρα που θα εφαρμοστούν θα μας επιτρέπουν να γνωρίζουμε την προέλευση των προϊόντων, το πώς παράγονται και την ενέργεια που καταναλώθηκε για την παραγωγή τους.

Η γνώση που θα προκύπτει  θα επιτρέπει στις επιχειρήσεις, στις πόλεις και στη χώρα μας  να ενισχύσουν τα περιθώρια κέρδους  από την ανάκτηση, την αναγέννηση και την ανακατανομή των πόρων αυτών πιο αποτελεσματικά.

Η ευκαιρία είναι μέσα στις δυνατότητές μας και η ευθύνη βαρύνει όλους μας για να γίνει μέρος της επόμενης γενιάς από λύτες των παγκόσμιων προβλημάτων.

Είναι καιρός να αγκαλιάσουμε το πλεονέκτημα που μια κυκλική οικονομία παρέχει, προβλέποντας τη δημιουργία νέων ανταγωνιστικών επιχειρηματικών δραστηριοτήτων.