Συνέντευξη του Σωτήρη Λέτσιου και του Πυργιώτη Θάνου Μπούρη στην Ηρώ Ρήγα

Την Παρασκευή 26 Οκτωβρίου, στις 8:30 το βράδυ, στο Συνεδριακό Κέντρο της Περιφερειακής Ενότητας Ηλείας, παρουσιάζεται η μουσική εκδήλωση-αφιέρωμα στο Μανώλη Χιώτη με τους «The Circle Orchestra», που «έστησε» ο σύλλογος που διοργανώνει το Port Festival, «Collectiva Artenativa», με την υποστήριξη της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας-Περιφερειακής Ενότητας Ηλείας και της αντιπροσωπείας της Nissan Olympic Cars Ιωάννη Τσιώρη. Η είσοδος είναι δωρεάν και με ελεύθερη συνεισφορά. Δύο από τα επτά μέλη του σχήματος, ο Θάνος Μπούρης και ο Σωτήρης Λέτσιος μίλησαν στην «Πρωινή» για την ορχήστρα του… «Κύκλου».

Πότε και πώς σχηματίστηκαν οι «The Circle Orchestra»;

Σωτήρης: Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η ιδέα αυτού του σχήματος δημιουργήθηκε τον Δεκέμβρη του 2017 στην Αθήνα. Ξεκινήσαμε ως 4μελής ορχήστρα να οργανώσουμε ένα μικρό τουρ σε Παρίσι και Ρότερνταμ, αλλά σκοπός του σχήματος ήταν και είναι αυτός ο κύκλος να μεγαλώσει και να ανοίξει, πράγμα που συνέβη τον Απρίλιο του 2018 στο Παρίσι ως πρώτη επέκταση του κύκλου. Δεν ξέρουμε πού θα σταματήσει η διαμόρφωση του «σχήματος» και αν ποτέ σταματήσει, αλλά στόχος είναι ο συνεχής στροβιλισμός ανάμεσα σε καινούριους ανθρώπους-κοινωνίες-μουσικές. Το πρώτο ταξίδι και η ιδέα του «Κύκλου» έγινε από τους Βανέσσα Κουρτέση, Θάνο Μπούρη, Σωτήρη Λέτσιο, Πάνο Δημάκη και στη συνέχεια το ταξίδι στο Παρίσι επιφύλασσε μια  γνωριμία-σταθμό με τα 3 επόμενα μέλη της σημερινής μορφής του The Circle Orchestra, με τα οποία υπήρξε απόλυτη ταύτιση χημείας, ενέργειας, αντίληψης και συναισθημάτων από την πρώτη στιγμή. Μιλάω για τις Έλα Νουρόγλου και Εζγκί Σεβί Τσαν από την Τουρκία και την Σουσάν Κεροβπιάν από την Αρμενία.

Ελλάδα – Τουρκία –Αρμενία. Τρεις διαφορετικές κουλτούρες. Ο καθένας σας από διαφορετικό μουσικό background. Πώς «παντρεύονται» η κουλτούρα και οι επιρροές του καθενός και δημιουργείται ο δικός σας ήχος;

Σωτήρης: Θα έλεγα πως υπάρχει κοινή αντίληψη πάνω στη μουσική αλλά και πως στη σημερινή εποχή η ψαλίδα έχει κλείσει αρκετά ανάμεσα στους λαούς και τείνει η μουσική να γίνει μια παγκοσμίως (όπως και είναι κατά τη γνώμη μου). Σίγουρα αλλιώς θα παίξω εγώ ένα ζεϊμπέκικο, αλλιώς η Σουσάν από Αρμενία κι αλλιώς κάποιος από τον Καναδά. Είναι πάντως τόσες πολλές οι επιρροές σήμερα λόγω της τεχνολογίας κυρίως, που είναι ένας λόγος κι αυτός για να υπάρχει κοινή αισθητική στους διάφορους μουσικούς του κόσμου. Σίγουρα παίζει ρόλο και η προσέγγιση, αντίληψη αλλά και η τριβή πάνω σε ένα συγκεκριμένο είδος μουσικής. Σε αυτό το κομμάτι πιστεύω ότι βοήθησε και ο Χιώτης που επικεντρώνεται αρχικά το σχήμα, καθώς είναι συνθέσεις που εξ αρχής έχουν την επιρροή από διάφορα μουσικά είδη. Σίγουρα και η αισθητική αλλά και η διάθεση των τριών κοριτσιών στο Παρίσι να ασχοληθούν και εν τέλει να ερωτευτούν τα συγκεκριμένα τραγούδια. Η συνεννόηση με τα κορίτσια στο Παρίσι και ιδίως για εμένα προσωπικά που τα αγγλικά μου βρίσκονται σε μέτριο ας πούμε επίπεδο ήταν κάτι πρωτόγνωρο. Χωρίς να λέμε πολλά και πολλές φορές μόνο με κινήσεις η συνεννόηση ήταν άριστη. Έχει και το γέλιο του αυτό βεβαίως, αλλά το αποτέλεσμα είναι το επιθυμητό. Να σου πω πως πολλές φορές για πλάκα ξεκινάω πχ να μιλάω στα Ελληνικά λέω κάτι και μου απαντάνε τα κορίτσια στα Τούρκικα. Εντάξει εδώ ίσως η συνεννόηση να μην είναι εν πλήρη ταύτιση, αλλά σίγουρα ερχόμαστε κοντά και έχουμε τη διάθεση να ”βρεθούμε” και με άλλους τρόπους. Άλλωστε η γλώσσα είναι ένα από τα πολλά μέσα επικοινωνίας του ανθρώπου, υπάρχουν όμως κι άλλα.

Θα μας περιγράψετε τα live σε Παρίσι-Ρότερνταμ; Τι αίσθηση άφησαν;

Σωτήρης: Η αλήθεια είναι ότι ξεκινώντας από Αθήνα με τον Πάνο τον Δημάκη καθώς τα υπόλοιπα μέλη βρίσκονται σε Παρίσι και Ρότερνταμ, ξεκινήσαμε με πολύ όρεξη αλλά και κάπως ανυποψίαστοι θα έλεγα. Δεν ξέραμε τι μας περιμένει! Οι μέρες ήταν η μία πιο όμορφη απ’ την άλλη σε σημείο που όσο περνούσαν δε θέλαμε να επιστρέψουμε. Φτάσαμε στο Παρίσι μετά από δουλειά και ξενύχτι την προηγούμενη μέρα στην Αθήνα και με 2 ώρες ύπνο στο αεροπλάνο πήγαμε κατευθείαν να γνωρίσουμε τα κορίτσια και να κάνουμε πρόβα όλοι μαζί  διότι οι πρόβες έγιναν ανά ομάδες προτού βρεθούμε όλοι στο Παρίσι. Παρόλη την κούραση με τις πρώτες νότες άρχισαν και τα πρώτα χαμόγελα και όλο αυτό μας έδωσε πολλή ενέργεια. Μετά την πρόβα το βράδυ είχαμε ένα πρώτο μικρό λάιβ οι 3 από εμάς σε ένα ελληνικού τύπου μαγαζί-εστιατόριο με αρκετούς Έλληνες. Εγώ, ο Θάνος ο Μπούρης και ο Πάνος ο Δημάκης. Εντάξει οι διαφορές δεν ήταν πολλές σε σχέση με την Ελλάδα…φασαρία, κέφι, αλκοόλ και λίγος χορός. Την επόμενη μέρα ήταν το λάιβ-αφιέρωμα στον Μανώλη Χιώτη στο Πενίς Ανακό. Ένας πολύ όμορφος μουσικός χώρος μέσα σε ένα καράβι σε ένα κανάλι στον Σηκουάνα. Εκεί ήταν εμπειρία ζωής για όλους και η αφετηρία του The Circle Orchestra με τη σημερινή του μορφή. Το καράβι γέμισε με κυρίως όχι Έλληνες ακροατές. Η ενέργεια ήταν απίστευτη και θυμάμαι το καράβι να έχει μια ατμόσφαιρα ηλεκτρισμένη γενικώς. Θυμάμαι τις φάτσες των άλλων να είναι γεμάτες χαρά και έκπληξη. Όταν τελείωσε η συναυλία πήγαμε στα καμαρίνια πίσω και γίναμε ένα κουβάρι. Αγκαλιές, φωνές, γέλια και κάπως έτσι ένιωσα πως ο κύκλος άρχισε να παίρνει τη μορφή που φανταζόμουν. Την επόμενη μέρα ανακοινώσαμε στα κορίτσια πως θέλουμε να συμμετέχουν κι αυτές στο εγχείρημα αυτό. Η απάντηση ήταν ναι το οποίο συνοδεύτηκε από πανηγύρια και ζητωκραυγές. Αμέσως αρχίσαμε να λέμε ο καθένας τις προτάσεις του και το πως φανταζόμαστε αυτό το σχήμα. Ιδέες πολλές που ελπίζω σιγά σιγά να γίνουν ύλη. Το επόμενο λαιβ ηταν στο Ρότερνταμ την μεθεπόμενη του λάιβ στο Πενις Ανακό. Σχεδόν δε θέλαμε να ”σπάσουμε” καθώς το λάιβ ήταν προγραμματισμένο για την αρχική τετράδα. Φύγαμε από Παρίσι σαν ερωτευμένοι έφηβοι. Φτάσαμε στο Ρότερνταμ αργοπορημένοι και το μυαλό μας κατά κάποιο τρόπο είχε μείνει πίσω. Παρόλα αυτά η βραδιά στο Ρότερνταμ εξελίχθηκε πολύ όμορφα και οι εκπλήξεις πολλών φίλων που μένουν εκεί έκαναν ακόμα πιο ξεχωριστή τη συναυλία. Εκεί παίξαμε σε ένα χώρο που θύμισε άκρως Ελλαδικό χρώμα. Ήταν το μοναδικό λαϊβάδικο στο οποίο κάπνιζες μέσα. Ήπιαμε, καπνίσαμε και παίξαμε ένα ελεύθερο μουσικό πρόγραμμα τεσσάρων ωρών. Στη συνέχεια επιστρέψαμε την επόμενη μέρα στο Παρίσι και η επιστροφή στην Αθήνα μια μέρα μετά ήταν ακόμα πιο δύσκολη. Γενικώς ήταν ένα ταξίδι σαν από παραμύθι, οι εκπλήξεις πολλές και σαν γνωριμίες αλλά και στον εσωτερικό μας κόσμο. Πάντως μας άφησε την αίσθηση της συνέχειας και πως αυτό το εγχείρημα πρέπει να προχωρήσει και να κάνουμε τον δικό μας κόσμο-κύκλο που έχουμε στο νου.

Πόσο δύσκολο είναι για μια μπάντα της οποίας τα μέλη είναι διασκορπισμένα σε 3 χώρες να ακουστεί και να προχωρήσει; Ποια τα δικά σας μελλοντικά σχέδια;

Θάνος: Στις πόλεις που ζούμε και με τους ρυθμούς που κυλάει η ζωή του καθενός, κατά την άποψή μου δεν έχει καμία διαφορά αν μας χωρίζουν 3 γραμμές μετρό ή ένα αεροπλάνο. Ίσα ίσα που η ψευδαίσθηση της απόστασης κάνει τη στιγμή που θα βρεθούμε ακόμα πιο δυνατή. Σίγουρα δημιουργούνται λειτουργικά προβλήματα, αλλά δεν νομίζω ότι παρουσιάζεται κάτι πιο ανυπέρβλητο από αυτό που θα αντιμετωπίζαμε εάν μέναμε στην ίδια πόλη. Ο στόχος μας είναι απλός: να βρισκόμαστε κάποιες φορές το χρόνο για περιοδείες ή residencies που θα μας δίνουν τη δυνατότητα να δημιουργούμε όλοι μαζί. Το τί ακριβώς θα δημιουργήσουμε είναι κάτι που θα έρθει μόνο του και λίγο μας απασχολεί.

Παραδοσιακή μουσική, ρεμπέτικο… κόντρα στο mainstream της εποχής. Έχει πεθάνει το ρεμπέτικο, έγινε μόδα και εκφυλίστηκε ή έχουμε επιστροφή στις ρίζες;

Θάνος: Μην ξεχνάμε ότι η παραδοσιακή μουσική και το ρεμπέτικο κάποτε ήταν mainstream και pop. Και μόδα ήταν και έχει εκφυλιστεί αρκετές φορές. Αυτό που συμβαίνει σήμερα εγώ ελάχιστα διαφορετικό το βλέπω από αυτό που συνέβαινε καθόλη την πορεία της δισκογραφίας στην Ελλάδα. Βασισμένοι σε παλιότερα μοτίβα εκμοντερνίσανε τα μπουζούκια, με ιταλικό κούρδισμα, με κιθάρες, με ακόρντα, με ακορντεόν. Μετά βάλανε ηλεκτρικά όργανα, ντραμς, αρμόνια, πιο πολλά ακόρντα. Δεν βλέπω γιατί είναι αυτό διαφορετικό από αυτό που κάνουν οι Ιμάμ Μπαϊλντί, που παίρνουν το ήδη εκμοντερνισμένο έργο του Τσιτσάνη και του Χιώτη και του βάζουν ηλεκτρονικά beat και τα μετατρέπουν σε μουσική πάρτυ. Δεν υπάρχει περίπτωση να χτυπιόντουσαν τα πιτσιρίκια σήμερα με το «Ακρογιαλιές δειλινά» στην πρώτη του εκτέλεση. Πρέπει να το προσαρμόσεις σε έναν κώδικα που ξέρουν να αποκωδικοποιήσουν. Οπότε και μόδα είναι και πάλι και θα ξεφύγει από τη μόδα και θα ξαναγυρίσει. Ακόμα κι αν είναι κόντρα στο mainstream αυτή την περίοδο, θα το ασπαστούν όσοι θέλουν να πάνε κόντρα, θα το ξανακάνουν άθελά τους mainstream, και η επόμενη γενιά θα βρει κάτι άλλο για να του πάει κόντρα, και ο κύκλος θα συνεχιστεί, και οι εταιρείες με όση δύναμη τους έχει απομείνει θα πράττουν ανάλογα.

Πώς αντιμετωπίζει τη μουσική σας το ευρωπαϊκό κοινό και πώς το ελληνικό;

Θάνος: Προφανώς αυτό είναι μια μεγάλη γενίκευση, αλλά η εντύπωση που έχω από την εμπειρία μου είναι ότι το ευρωπαϊκό κοινό έχει συνηθίσει να ακούει μουσική αλλιώς. Για την ακρίβεια έχει συνηθίσει να ακούει μουσική. Το ελληνικό κοινό έχει συνηθίσει να διασκεδάζει με μουσική υπόκρουση τουλάχιστον όταν πρόκειται για λαϊκή μουσική. Η συμμετοχή του στο μυστήριο περιορίζεται στο να γκαρίζει τους γνωστότερους στίχους στην παρέα του. Δυστυχώς δεν έχω προτίμηση, διότι βλέπω από τη μία ότι αν δώσεις λίγο χώρο στον ξένο να διασκεδάσει σαν τον Έλληνα, γίνεται τρις χειρότερος, που σημαίνει ότι αυτό το πράγμα του λείπει και του προσφέρει κάτι. Από την άλλη βλέπω ότι ο Έλληνας όταν θα πάει στο Ηρώδειο ή σε μουσικό θέατρο, προσαρμόζεται και απορροφάει αυτό που του προσφέρεται με ίση ή και μεγαλύτερη ευλάβεια όπως ο Ευρωπαίος, που σημαίνει ότι και ο Έλληνας αναγνωρίζει και σέβεται την αξία αυτού που καταναλώνει εκείνη τη στιγμή. Το πώς ανάμεσα σε αυτούς τους δύο τρόπους ακρόασης θα βρεθεί μία ισορροπία, είναι κάτι στο οποίο δεν έχει δοθεί ικανοποιητική απάντηση ακόμη.

Τι να περιμένουμε από την περιοδεία σας στην Ελλάδα; 

Θάνος: Έχουμε ετοιμάσει ένα αφιέρωμα στον Μανώλη Χιώτη, ξεκινώντας από τα πρώτα του τραγούδια και το εξελίσσουμε μπλέκοντάς τα με το ύστερο έργο του, κυρίως με τη συνεργασία του με την Μαίρη Λίντα αλλά και την Μάγια Μελάγια. Ήταν ενδιαφέρον για εμάς διότι τα δύο μπουζούκια και η κιθάρα έχουμε εντρυφήσει στον ήχο και το στυλ που επικρατούσε πριν το 1955, ενώ το μεγαλύτερο μέρος του έργου το Χιώτη έχει γίνει γνωστό με πολύ διαφορετικό ηλεκτρικό ήχο. Εφόσον έχουμε ντραμς, κόντρα μπάσο και τζαζ κλαρίνο και σαξόφωνο, τρία κορίτσια τα οποία ούτε Ελληνίδες είναι ούτε έχουν την ίδια εξοικείωση που έχουμε εμείς με αυτά τα τραγούδια, νομίζω ότι το αποτέλεσμα είναι πολύ ενδιαφέρον. Το πάντρεμα των διαφορετικών πορειών επί σκηνής με πρώτη την Βανέσσα, την τραγουδίστριά μας, η οποία έχει ασχοληθεί εκτενώς και με τα ρεμπέτικα, και με το τζαζ τραγούδι, αλλά και με το ανατολίτικο, δίνει ένα πολύ διαφορετικό χρώμα και ζεστό χρώμα στο έργο του Χιώτη, που νομίζω ότι δεν έχει ξανα-παραχθεί.

-Σας ευχαριστώ πολύ παιδιά! Καλή επιτυχία στην περιοδεία σας εύχομαι!

-Ευχαριστούμε πολύ!

Οι «The Circle Orchestra» είναι οι:

Σωτήρης Λέτσιος: Κιθάρα / Φωνή

Ezgi Sevgi Can: Κλαρινέτο / Φωνή

Πάνος Δημάκης: Μπουζούκι / Φωνή

Shushan Kerovpyan: Κοντραμπάσο / Φωνή

Θάνος Μπούρης: Μπουζούκι / Φωνή

Ela Nuroglu: Κρουστά / Φωνή

Βανέσα Κουρτέση: Φωνή

Διάφορα δείγματα της μουσικής τους δραστηριότητας: 

YouTube: https://www.youtube.com/channel/UCN2Sd9D7witV8VRG53kiwng

Facebook: https://www.facebook.com/thecircleorchestra

Λίγα λόγια για τους «The Circle Orchestra»

Ο Κύκλος. Ένα μουσικό σχήμα. Ένας κύκλος ανθρώπων με κοινό σημείο την αγάπη για το παλιό ελληνικό λαϊκό τραγούδι των αρχών του 20ου αιώνα μέχρι και τα μέσα του.

Σκοπός της μπάντας που δημιουργήθηκε σαν ιδέα από τους Θάνο Μπούρη, Σουσάν Κεροβπιάν, Πάνο Δημάκη, Βανέσα Κουρτέση, Έλα Νουρόγλου, Εζγκί Τσάν και Σωτήρη Λέτσιο είναι ο κύκλος των ατόμων να διευρυνθεί και να επεκταθεί σε ένα μεγαλύτερο βασικό πυρήνα ανθρώπων, με κοινή ακτίνα το ρεμπέτικο τραγούδι όπως φτάσαμε να αποκαλούμε και να ταυτοποιούμε σήμερα. Μεγάλος πυρήνας ατόμων υπάρχει στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό από ανθρώπους που είτε έμαθαν το ρεμπέτικο τραγούδι λόγω επαφής τους με την ελληνική κουλτούρα είτε απλά ακούγοντάς το, με αποτέλεσμα να μαγευτούν και να μπουν σε αυτόν τον μποέμικο κόσμο της γραμμοφωνικής ελληνικής μουσικής.

Στόχος του σχήματος είναι αυτή η μουσική να αποδοθεί και να συνεχιστεί ως φυσική εξέλιξη σε συνδυασμό και με ανθρώπους άλλων χωρών-πολιτισμών και κουλτούρας. Αφορμή παρουσιάστηκε μια σειρά εμφανίσεων της μπάντας σε Γαλλία και Ολλανδία και ένα μουσικό αφιέρωμα στο έργο του Μανώλη Χιώτη σε σύμπραξη με μουσικούς που εδρεύουν στο Παρίσι.

Ο κύκλος… κάτι που μοιάζει με μηδέν… με το τίποτα, αλλά και με το παν. Ένα μουσικό σχήμα χωρίς όρια και σύνορα. Παράλληλοι κύκλοι με κοινό σημείο. Παράλληλες ζωές, ίδιες ευαισθησίες και μια μουσική στο κέντρο όλων των ανθρώπων.