Του υφ περιβάλλοντος Γ. Δημαρά

Είναι κοινός τόπος πλέον πως ο κίνδυνος σημαντικών κλιματικών αλλαγών αποτελεί το μεγαλύτερο κίνδυνο για τον Πλανήτη και τη ζωή του ανθρώπου πάνω σε αυτόν. Για πρώτη φορά φαίνεται ένα «περιβαλλοντικό» πρόβλημα να απειλεί  το φυσικό θεμέλιο των κοινωνιών μας.

Τα αποτελέσματα της υπερθέρμανσης του πλανήτη γίνονται όλο και πιο αισθητά και οδηγούν στην

• ερημοποίηση ολόκληρων περιοχών,
• μείωση της γεωργικής παραγωγής,
• μειωμένη ροή ποταμών και διαθεσιμότητα υδάτινων πόρων,
• τα δάση θα είναι ευάλωτα σε καταστροφικές μεγα-πυρκαγιές

Οι καθοριστικότερες συνέπειες θα εμφανιστούν με  την ένταση των καιρικών φαινομένων και τη γρήγορη εξάτμιση  των υδάτων και τη μη απορρόφησή τους από το έδαφος. Η άνοδος της μέσης θερμοκρασίας θα συνοδευτεί από συχνότερα και εντονότερα κύματα καύσωνα. Ειδικά η ερημοποίηση θα έχει στο μέλλον καταστροφικές συνέπειες, τη μη επάρκεια νερού, την καταστροφή των δασών, τη σταδιακή ερημοποίηση της εύκρατης ζώνης κλπ.

Η κλιματική αλλαγή οδηγεί σε μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών. Δεν είναι τυχαίο, ότι μέχρι πριν το 2013 (και την προσφυγική κρίση λόγω του πολέμου στη Συρία), οι κλιματικοί πρόσφυγες ήταν η πιο πολυπληθής ομάδα προσφύγων. Χιλιάδες συνάνθρωποί μας που δεν μπορούσαν να καλλιεργήσουν τη γη τους εγκαταλείπουν τον τόπο τους σε αναζήτηση καλύτερης τύχης. Οι μεταναστευτικές ροές από κλιματικούς πρόσφυγες προς τον πλούσιο Βορρά, συμπεριλαμβανομένης και της χώρας μας, θα πολλαπλασιάζονται.

Η Ελλάδα σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, ανήκει στις 18 πιο τρωτές περιοχές του πλανήτη εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Έτσι, ακόμα και στην Ελλάδα έχουμε κλιματικούς πρόσφυγες που εγκαταλείπουν τη γη τους και μεταναστεύουν. Οι χώρες της νότιας και κεντρικής Ευρώπης πλήττονται όλο και πιο συχνά από κύματα καύσωνα, δασικές πυρκαγιές και ξηρασίες.

• Η λειψυδρία στις περιοχές της Μεσογείου αυξάνεται συνεχώς με αποτέλεσμα να μεγαλώνουν οι κίνδυνοι ξηρασίας και ανεξέλεγκτων πυρκαγιών.
• Οι αστικές περιοχές, εκτίθενται ιδιαίτερα σε καύσωνες και πλημμύρες.
• Το διάστημα 1980-2011, οι πλημμύρες έπληξαν περισσότερα από 5,5 εκατομμύρια άτομα και προκάλεσαν άμεσες οικονομικές ζημίες άνω των 90 δις ευρώ.
• Τομείς που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το επίπεδο της θερμοκρασίας και των βροχοπτώσεων, όπως η γεωργία, η δασοκομία και ο τουρισμός πλήττονται σε μεγάλο βαθμό.
• Περισσότεροι από 300.000 άνθρωποι σε ολόκληρο τον πλανήτη πεθαίνουν κάθε χρόνο εξαιτίας των κλιματικών αλλαγών.
• Περισσότερα από $ 125.000.000.000 κοστίζουν κάθε χρόνο οι ζημιές που προκαλούνται από τις κλιματικές αλλαγές.
• Το 20% με 30% όλων των ζωντανών οργανισμών στον πλανήτη θα αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο εξαφάνισης, αν η άνοδος της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας ξεπεράσει τους 1,5-2,5°C.

Όμως μέχρι σήμερα τα ανακλαστικά είναι πολύ χαμηλά και η αντίδραση της ανθρωπότητας εντελώς άτολμη. Αυτό που λείπει είναι η αποφασιστικότητα των κυβερνήσεων των περισσοτέρων κρατών να προχωρήσουν άμεσα και από κοινού στις απαραίτητες αλλαγές πολιτικής στους βασικότερους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας, ώστε να προστατευτεί αποτελεσματικά το παγκόσμιο κλίμα.

Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου δεν είναι απλά η αιτία της αλλαγής του κλίματος. Είναι και το σύμπτωμα του σπάταλου και παράλογου μοντέλου παραγωγής και κατανάλωσης που ακολουθείται. Η πρωτοφανής κλιματική απειλή που αντιμετωπίζουμε:

• πρέπει να μετατραπεί σε μια ευκαιρία για συνολική επαναξιολόγηση του μοντέλου αυτού.
• πρέπει να οδηγήσει σε έναν επανακαθορισμό, αυτού που εννοούμε ευημερία και διαγενεακή δικαιοσύνη.
• πρέπει να οδηγήσει σε μια άμεση στροφή των οικονομιών μας προς  βιώσιμη κατεύθυνση.

Μια τέτοια στροφή θα οδηγήσει ταυτόχρονα και σε έξοδο από τη σημερινή οικονομική και κοινωνική κρίση, δημιουργώντας εκατομμύρια πράσινες θέσεις εργασίας. Επιπλέον θα ελαχιστοποιήσει την ενεργειακή, πολιτική και οικονομική εξάρτηση από τις χώρες-παραγωγούς των ορυκτών καυσίμων.

Τι πρέπει να αλλάξουμε;

• Οικονομία ενέργειας.
• Κτήρια- προώθηση της ενεργειακής απόδοσης
• Μεταφορές- βιώσιμη κινητικότητα
• Πολεοδομία- βιοκλιματικές αναπλάσεις.
• Τρόπο παραγωγής ενέργειας –ανάπτυξη των ΑΠΕ
• Συμπεριφορές , διαχείριση απορριμμάτων
• Το ίδιο το ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ.

Η κυκλική οικονομία αποτελεί πλέον  βασικό στόχο της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι αρχές της ΑΕΙΦΟΡΊΑΣ και της ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ πρέπει να είναι η βάση για κάθε παραγωγική δραστηριότητα.

Η ΠΑΙΔΕΙΑ τελικά, η εκπαίδευση για την προστασία της φύσης και την αειφορία καθώς και η ουσιαστική ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ του πολίτη  είναι η βάση αυτών των αλλαγών

Στα χέρια μας είναι το μέλλον του πλανήτη. Στα χέρια του κάθε πολίτη, του κάθε  πολιτικού, του κάθε Υπουργού. Είναι τελικά  θέμα ευθύνης. «Ν΄ αγαπάς την ευθύνη. Να λες: Εγώ, εγώ μονάχος μου εγώ, έχω χρέος να σώσω τη γης. Αν δεν σωθεί, εγώ φταίω» (Νίκος Καζαντζάκης).