Γράφει η Ειρήνη Μεσσήνη, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια*
Η σεξουαλική βία αποτελεί ένα έγκλημα με σκοτεινό αριθμό και ακόμα πιο σκοτεινό περιεχόμενο. Ο μικρός αριθμός των καταγγελιών συνδέεται με μια ποικιλία παραγόντων. Η πρωτογενής ωστόσο κακοποίηση ακολουθείται σχεδόν πάντα από μια δευτερογενή κακοποίηση, αυτή που βιώνουν τα θύματα από την κοινωνία. Οι εδραιωμένες συνειδήσεις φαίνεται να «νομιμοποιούν» εξίσου εγκληματικά τις συμπεριφορές βίας και να ενθαρρύνουν την κουλτούρα της συναισθηματικής και σεξουαλικής κακοποίησης. Σε πολλές περιπτώσεις τα θύματα δε συνειδητοποιούν αν όντως έχουν υποστεί επιθετική συμπεριφορά και το παράδοξο είναι ότι πολλοί θύτες σεξουαλικής επιθετικότητας αγνοούν ή αδιαφορούν για το πόσο αρνητικά επιδρά στα θύματα η βία που ασκούν.
Η απόκρυψη των σεξουαλικών εγκλημάτων
Αν και η σεξουαλική κακοποίηση δεν έχει φύλο, συνήθως εκτελείται εναντίον των γυναικών. Πολλοί συχνά όμως γίνεται εις βάρος και των ανδρών και φυσικά των παιδιών και των εφήβων. Η συχνότητα του φαινομένου παραμένει αδιευκρίνιστα μεγάλη, ακριβώς επειδή συνδέεται με το κλίμα μυστικοπάθειας που υπάρχει γύρω από το σεξ, την ενοχοποίηση του και την έλλειψη ενημέρωσης παιδιών και γονέων.
Τα ταμπού και τα στερεότυπα γύρω από τη σεξουαλικότητα καλλιεργούν ένα κλίμα μυστικότητας, ενοχοποιούν και κάνουν το σεξ να θεωρείται σαν κάτι βρώμικο και ντροπιαστικό. Αυτό κάνει τους ανθρώπους και ειδικά τα παιδιά και τους εφήβους να νιώθουν ότι πρέπει να κρύβουν καταστάσεις που αφορούν το σεξ. Νιώθουν άσχημα για την παρενόχληση ή την κακοποίηση που κάποιος άλλος τους έχει ασκήσει παρά τη θέληση τους. Είναι πολύ δύσκολο να βρουν το θάρρος να μιλήσουν και να αντιδράσουν!
Σεξουαλική επιθετικότητα, πού βρίσκονται τα όρια;
Το πού αρχίζει η σεξουαλική βία παραμένει διαχρονικά ένα αναπάντητο ερώτημα. Κάθε περίπτωση είναι μοναδική και πρέπει να εξετάζεται σύμφωνα με τα δικά της χαρακτηριστικά. Παίρνει πολλές μορφές και μπορεί να είναι ένα μόνο γεγονός ή πολλά γεγονότα μιας συνεχιζόμενης διαδικασίας. Σε όλες τις περιπτώσεις, αποτελεί μια μη αποδεκτή από το θύμα σεξουαλική συμπεριφορά, η οποία δεν είναι επιθυμητή, προκαλεί πίεση ψυχολογική και δημιουργεί ένα κλίμα επιθετικότητας στα πλαίσια του οποίου καταπατώνται τα δικαιώματα του ατόμου στην ελευθερία, το σεβασμό και την αξιοπρέπεια, ανεξάρτητα από το αν ο θύτης αντιλαμβάνεται ότι συνειδητά διαπράττει βία και ότι η συμπεριφορά του είναι προσβλητική.
Πολύ συχνά οι δράστες νομιμοποιούν τη συμπεριφορά τους ως αυθόρμητη εκδήλωση σεξουαλικής έλξης με θετικό κίνητρο. Έτσι κάποιες φορές είναι ρευστό πως ο δράστης αλλά, και το πώς η κοινωνία αντιλαμβάνονται και μεταφράζουν τις συμπεριφορές αυτές. Είτε από αμέλεια, είτε ηθελημένα δράστες και κοινωνία αγνοούν τις συνέπειες που προκαλούν στο θύμα κάποιες φαινομενικά αθώες συμπεριφορές.
Η διαχείριση της απόρριψης και η αλληλεπίδραση θύτη–θύματος αποτελούν το κρίσιμο σημείο διαχωρισμού και ορισμού της βίας. Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό το θύμα να γνωρίζει τα δικαιώματα του και να αναγνωρίζει οποιαδήποτε λεκτική, συναισθηματική ή σεξουαλική μορφή συμπεριφοράς βιώνεται ως επιζήμια για τη σωματική και ψυχική του υγεία, για την αξιοπρέπεια και τον αυτοσεβασμό του. Ακόμα και οι φαινομενικά αθώες συμπεριφορές όταν μετατρέπονται σε πίεση, ενόχληση, εκδίκηση ή εκβιασμό πρέπει να περνούν απευθείας στο πεδίο της σεξουαλικής επιθετικότητας. Και αυτό δεν έγκειται στην πρωτογενή εκδήλωση ενδιαφέροντος από το δράστη προς το θύμα, αλλά στη δευτερογενή αδυναμία κατανόησης και σεβασμού της έννοιας της συναίνεσης.
Η διαχείριση του πεδίου της σεξουαλικής επιθετικότητας
Είναι γεγονός πως οποιοσδήποτε διάλογος κι αν ανοίξει γύρω από το θέμα αυτό δε θα οδηγήσει σε ξεκάθαρες απαντήσεις και αυτό γιατί δεν υπάρχουν κοινές θέσεις. Ο μόνος τρόπος για την προσέγγιση μιας διαχειριστικής λύσης είναι η βαθιά κατανόηση του θέματος και η καλλιέργεια πνεύματος ενσυναίσθησης και προθυμίας για επικοινωνία ώστε να οριστεί πότε μια συμπεριφορά επιδρά επιθετικά και κακοποιητικά, προσβάλει το σεβασμό και την αξιοπρέπεια καταπατά την ελευθερία και ανθρώπινα δικαιώματα.
*Η Ειρήνη Μεσσήνη είναι Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
Ρήγα Φεραίου 111 / Πύργος
Αγίου Δημητρίου 44 / Αθήνα
Τηλ: 6946442653
Email: irinimessini@gmail.com
