FOLLOW US: facebook twitter

«Σε μια υπερ-ευέλικτη αγορά, οι εργαζόμενοι θα “βράζουν στο ίδιο καζάνι”»

Ημερομηνία: 17-06-2021 | Συντάκτης:
Κατηγορίες: Νέα, Πολιτική

Το νέο εργασιακό νομοσχέδιο, με την πλήρη ελαστικοποίηση του χρόνου εργασίας, τα σπαστά ωράρια για τους μερικά απασχολούμενους και την ολοσχερή εξατομίκευση των εργασιακών σχέσεων όχι μόνο υπονομεύει την εξισορρόπηση εργασίας, οικογένειας και προσωπικής ζωής, αλλά απογυμνώνει τους μισθωτούς από την προστασία και τη δύναμη που παρέχει η συλλογική οργάνωση στη διαπραγμάτευση των όρων εργασίας με τους εργοδότες.

Η Μαρία Καραμεσίνη είναι καθηγήτρια Οικονομικών της Εργασίας και της Κοινωνικής Πολιτικής και πρόεδρος της Επιτροπής Ισότητας των Φύλων του Παντείου Πανεπιστημίου. Την τετραετία 2015-2019 υπήρξε πρόεδρος και διοικήτρια του ΟΑΕΔ.

Και με αυτές τις ιδιότητες και ύστερα από 20 χρόνια έρευνας ολοκλήρωσε το τελευταίο της βιβλίο «Γυναίκες, φύλο και εργασία στην Ελλάδα»  μια σημαντικότατη μελέτη που διερευνά το θέμα του τίτλου του από το 1960 έως το σήμερα… Ενα «σήμερα» που λόγω του εργασιακού νομοσχεδίου Χατζηδάκη αποτελεί ιστορική πρώτη για τη χώρα, καθώς, ποτέ άλλοτε, καμία εξουσία δεν τόλμησε όσα είναι έτοιμη να κάνει η παρούσα κυβέρνηση.

  • Κάνετε λόγο για μια «σιωπηλή επανάσταση» αναφερόμενη στην ένταξη των γυναικών στην αμειβόμενη εργασία.

Στο βιβλίο υποστηρίζω ότι παρ’ όλο που οι ανισότητες φύλου τόσο στην αγορά εργασίας όσο και στην απλήρωτη οικιακή εργασία είναι σήμερα στην Ελλάδα από τις υψηλότερες στην Ε.Ε., οι γυναίκες στη χώρα μας έκαναν τα τελευταία 40 χρόνια μεγάλη πρόοδο στα εργασιακά. Εργάζονται πλέον οι περισσότερες σε συνεχόμενη και σταθερή βάση, με μεγάλα ποσοστά και στον δημόσιο τομέα και συνιστούν πλέον την πλειονότητα των εργαζομένων στα επιστημονικά και τεχνολογικά επαγγέλματα.

Παράλληλα, οι εις βάρος τους διακρίσεις στην αγορά εργασίας έχουν αμβλυνθεί, μα όχι εξαφανιστεί. Ολα αυτά συνιστούν μια «σιωπηλή επανάσταση» που έλαβε χώρα και στην Ελλάδα. Πρόκειται για έναν μεγάλο κοινωνικό μετασχηματισμό ιστορικής σημασίας, που έχει αλλάξει τη σύνθεση του εργατικού δυναμικού, το μοντέλο οικογένειας, το κοινωνικό κράτος και τους δημογραφικούς δείκτες, τα πολιτισμικά πρότυπα, τις ταυτότητες φύλου και τις προσδοκίες των γυναικών, και τροφοδοτήθηκε από τις μεγάλες αναδιαρθρώσεις της οικονομίας και τη μετεξέλιξή της από αγροτική σε οικονομία υπηρεσιών.

  • Με την οικονομική κρίση του 2008 και τα μνημόνια υπήρξε κάποια διαφοροποίηση;

Και τα δύο προκάλεσαν τεράστιες απώλειες σε ανδρικές και γυναικείες θέσεις εργασίας, ανέκοψαν τη μέχρι τότε πρόοδο των γυναικών στην αγορά εργασίας και προκάλεσαν τεράστια κοινωνική οπισθοδρόμηση. Αυτό όμως που αξίζει να συγκρατήσουμε από εκείνη την περίοδο είναι ότι οι γυναίκες, ιδιαίτερα των λαϊκών τάξεων και οι μητέρες, δεν το έβαλαν κάτω. Αναζήτησαν μαζικά εργασία και βρήκαν, αντιστεκόμενες δυναμικά στη φτωχοποίηση των νοικοκυριών από τις μαζικές απώλειες ανδρικών θέσεων εργασίας και τις περικοπές μισθών. Αντίθετα, οι άνδρες που έχασαν τη δουλειά τους αποσύρθηκαν και παθητικοποιήθηκαν.

  • Κατά πόσο έχει διαφοροποιηθεί η κρατική παρέμβαση σε ζητήματα φύλου στην εργασία τις τελευταίες δεκαετίες;

Η καταπολέμηση των διακρίσεων φύλου στην εργασία ξεκίνησε με το Σύνταγμα του 1975 και την αρχή της ίσης αμοιβής για ίσης αξίας εργασία, κλιμακώθηκε τις επόμενες δεκαετίες με την ενσωμάτωση στο εθνικό δίκαιο των ευρωπαϊκών Οδηγιών για την ίση μεταχείριση στην εργασία κι έφτασε στο απόγειό της τη δεκαετία που προηγήθηκε της κρίσης του 2008. Κατά τη διάρκεια της τελευταίας, η μαζική ανεργία, η αποσάθρωση των εργασιακών δικαιωμάτων, η καταβαράθρωση του κατώτατου μισθού και η συμπίεση της ψαλίδας των μισθών προκάλεσαν τεράστια διόγκωση της επισφάλειας και της φτώχειας στην εργασία, με δυσανάλογες επιπτώσεις στις πιο ευάλωτες ομάδες γυναικών.

Να μην ξεχνάμε όμως ότι ο οδοστρωτήρας των μνημονίων ξεκίνησε με περικοπές μισθών και δικαιωμάτων από τα πιο προστατευμένα, συνδικαλισμένα και υψηλόμισθα στρώματα της μισθωτής εργασίας, όπου υπεραντιπροσωπεύονται οι άνδρες, ενώ η ύφεση σάρωσε σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό τους ανδροκρατούμενους κλάδους και τους προσωρινά απασχολούμενους, όπου κυριαρχούν οι νέοι. Τόσο οι ανισότητες φύλου στην απασχόληση όσο και το έμφυλο μισθολογικό χάσμα υποχώρησαν στην κρίση του 2008, «θηλυκοποιώντας» την ανδρική απασχόληση.

  • Με τα νέα εργασιακά μέτρα που έρχονται μιλάμε για οπισθοδρόμηση και σε αυτόν τον τομέα (φύλο και εργασία) ή τελικά όλοι θα «βράζουμε στο ίδιο καζάνι»;

Η συνέχιση της πολιτικής απορρύθμισης των εργασιακών σχέσεων από τη σημερινή κυβέρνηση πριν και κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ύστερα από το διάλειμμα και τη μερική αντιστροφή της περιόδου 2015-2019, δημιουργεί συνθήκες που υποθάλπουν τις διακρίσεις φύλου στην εργασία.

Το νέο εργασιακό νομοσχέδιο, με την πλήρη ελαστικοποίηση του χρόνου εργασίας, τα σπαστά ωράρια για τους μερικά απασχολούμενους και την ολοσχερή εξατομίκευση των εργασιακών σχέσεων όχι μόνο υπονομεύει την εξισορρόπηση εργασίας, οικογένειας και προσωπικής ζωής, κυρίως των εργαζόμενων γυναικών με ευθύνες φροντίδας, αλλά απογυμνώνει τους μισθωτούς από την προστασία και τη δύναμη που παρέχει η συλλογική οργάνωση στη διαπραγμάτευση των όρων εργασίας με τους εργοδότες. Είναι βέβαιο ότι σε μια υπερ-ευέλικτη αγορά εργασίας όλο και περισσότερες ομάδες εργατικού δυναμικού θα «βράζουν στο ίδιο καζάνι». Ομως πάντα θα συνωστίζονται στον πάτο του αυτές οι ομάδες που βρίσκονται στη μειονεκτικότερη θέση, μεταξύ αυτών και οι γυναίκες που ανήκουν σε ευάλωτα κοινωνικά στρώματα και υφίστανται πολλαπλές διακρίσεις.

  • Υπάρχει και το ζήτημα της μη αμειβόμενης εργασίας.

Οι μεγάλες ανισότητες φύλου στον καταμερισμό της μη αμειβόμενης οικιακής εργασίας αποτελούν τον αδύναμο κρίκο της «σιωπηλής επανάστασης» και το «μαύρο κουτί» της έρευνας για τις έμφυλες επιπτώσεις των κρίσεων. Οι γυναίκες στην Ελλάδα επιτελούν το 75% αυτής της μορφής εργασίας.

Η πανδημική κρίση είναι ιστορικά η πρώτη που έφερε την οικιακή σφαίρα στο προσκήνιο, καθιστώντας ορατό τον επιπρόσθετο όγκο της φροντίδας που ανέλαβαν στις συνθήκες καραντίνας τα μέλη του νοικοκυριού –οι γυναίκες πολύ περισσότερο– με κλειστά σχολεία, νηπιαγωγεία και παιδικούς σταθμούς, χωρίς βοήθεια από γιαγιάδες και παππούδες.

Συνέντευξη της Μ Καραμεσινη στην ΕΦΣΥΝ


Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Καιρός Πύργος