Η ιδέα του Μπάμπατζ για έναν υπολογισμό των μαθηματικών συναρτήσεων ενός πίνακα μέσω μηχανής χρονολογείται στο 1812. Λίγο αργότερα κατασκεύασε μια μικρή αριθμομηχανή, η οποία μπορούσε να εκτελέσει ορισμένους μαθηματικούς υπολογισμούς μέχρι οκτώ δεκαδικά ψηφία
Επιμέλεια στήλης: Έστα Παπαγεωργίου
Ο Τσαρλς Μπάμπατζ γεννήθηκε στις 26 Δεκεμβρίου 1791 στο Λονδίνο. Αγάπησε τα μαθηματικά και το 1819 εισήχθη στο Τρίνιτι Κόλετζ, στο Κέιμπριτζ. Αναζητώντας, όμως, κάτι διαφορετικό από την εκεί προσφερόμενη μαθηματική παιδεία, δύο χρόνια αργότερα (1812), ίδρυσε μαζί με τους Χέρσελ και Πίκοκ την Κοινωνία των Αναλυτικών, στόχος της οποίας ήταν να εισαγάγει τις νεότερες εξελίξεις της μαθηματικής επιστήμης στην Αγγλία από την ευρωπαϊκή ήπειρο. Τέσσερα χρόνια αργότερα, σε ηλικία 25 ετών, εξελέγη μέλος της Βασιλικής Εταιρείας του Λονδίνου, ενώ αργότερα διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην ίδρυση της Βασιλικής Εταιρείας Αστρονομίας (1820) και Στατιστικής (1834).
Η ιδέα του Μπάμπατζ για έναν υπολογισμό των μαθηματικών συναρτήσεων ενός πίνακα μέσω μηχανής χρονολογείται στο 1812. Λίγο αργότερα κατασκεύασε μια μικρή αριθμομηχανή, η οποία μπορούσε να εκτελέσει ορισμένους μαθηματικούς υπολογισμούς μέχρι οκτώ δεκαδικά ψηφία. Στη συνέχεια, το 1823, έλαβε κυβερνητική υποστήριξη για τον σχεδιασμό μιας μεγαλύτερης μηχανής, παρόμοιας λογικής, της Διαφορικής Μηχανής, με δυνατότητα υπολογισμού μέχρι 20 δεκαδικών ψηφίων. Η Διαφορική Μηχανή ήταν μια συσκευή η οποία λειτουργούσε με διακριτά ψηφία, τα οποία ήταν δεκαδικά (από μηδέν μέχρι εννέα) και αντιπροσωπεύονταν από θέσεις σε οδοντωτούς τροχούς αντί για δυαδικά ψηφία – τα αποκαλούμενα «bits». Όταν ένας από τους οδοντωτούς τροχούς γύριζε από το εννέα στο μηδέν, προκαλούσε την προώθηση του επόμενου τροχού κατά μία θέση, αλλάζοντας το ψηφίο. Όπως και οι σύγχρονοι υπολογιστές, η Διαφορική Μηχανή είχε επίσης τη δυνατότητα αποθήκευσης. Υπήρχε, δηλαδή, ένα μέρος όπου τα δεδομένα μπορούσαν να διατηρηθούν προσωρινά για μεταγενέστερη επεξεργασία.
Παράλληλα, το διάστημα μεταξύ 1828 και 1839, ο Μπάμπατζ υπηρέτησε ως καθηγητής Μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ. Παρά τις συνεχείς προσπάθειές του, ωστόσο, δεν κατάφερε να κατασκευάσει ο ίδιος μια μεγαλύτερη «πλήρη» μηχανή, η οποία, βάσει των τότε σχεδίων, θα έφτανε το μέγεθος δωματίου. Η υλοποίηση του σχεδίου αυτού διακόπηκε το 1833, όταν ο Τζόζεφ Κλέμεντ, ο μηχανικός που ήταν υπεύθυνος για την κατασκευή της, αρνήθηκε να συνεχίσει την εργασία του εκτός αν προπληρωνόταν.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1830, ο Μπάμπατζ ανέπτυξε ακόμα ένα σημαντικό σχέδιο˙ αυτό για την Αναλυτική Μηχανή – τον πρόδρομο, δηλαδή, του σύγχρονου ψηφιακού υπολογιστή. Οραματίστηκε, με άλλα λόγια, την ικανότητα εκτέλεσης οποιασδήποτε αριθμητικής πράξης με βάση συγκεκριμένες οδηγίες, οι οποίες θα δίνονταν από διάτρητες κάρτες, μια μονάδα μνήμης στην οποία θα αποθηκεύονταν αριθμοί, θα υπήρχε διαδοχικός έλεγχος και τα περισσότερα από τα άλλα βασικά στοιχεία ενός σημερινού υπολογιστή. Το συγκεκριμένο έργο ήταν πολύ πιο περίπλοκο από οτιδήποτε είχε κατασκευαστεί μέχρι τότε. Η μονάδα μνήμης επρόκειτο να είναι αρκετά μεγάλη, ώστε να χωρέσει 1.000 50ψήφιους αριθμούς. Οσον αφορά δε τον τρόπο λειτουργία της, αυτό θα γινόταν μέσω ατμού και τον χειρισμό της θα αναλάμβανε ένας μόνο άνθρωπος.
Το 1843, η φίλη του Μπάμπατζ, επίσης σημαντική μαθηματικός Αντα Λάβλεϊς, μετέφρασε μια γαλλική εργασία σχετικά με την Αναλυτική Μηχανή και δημοσίευσε τις δικές της παρατηρήσεις αναφορικά με το πώς μπορούσε να εκτελέσει μια ακολουθία υπολογισμών, δημιουργώντας, στην ουσία, το πρώτο πρόγραμμα υπολογιστή. Ωστόσο, το φιλόδοξο σχέδιο δεν ολοκληρώθηκε.Παρέμεινε στην αφάνεια μέχρι το 1937, όταν και ανακαλύφθηκαν αδημοσίευτες σχετικές σημειώσεις.
Η συνεισφορά του Μπάμπατζ δεν περιορίστηκε εκεί˙ βοήθησε στην καθιέρωση του σύγχρονου βρετανικού ταχυδρομικού συστήματος και συνέταξε τους πρώτους αξιόπιστους αναλογιστικούς πίνακες. Πέθανε τον Οκτώβριο του 1871, σε ηλικία 79 ετών, από νεφρική ανεπάρκεια ως απότοκο της κυστίτιδας από την οποία έπασχε. Πίσω του, όμως, είχε αφήσει μια ιδιαίτερα σημαντική παρακαταθήκη, έχοντας θέσει τις βάσεις για τη σύγχρονη εκδοχή των μηχανών του, τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
