Η ανθρώπινη συμπεριφορά και ο τρόπος ζωής συνδυαστικά με τις συνθήκες του περιβάλλοντος είναι οι βασικοί συντελεστές που επιδρούν περίπου κατά 70% στα φαινόμενα υγείας και νοσηρότητας του πληθυσμού. Ακολουθούν οι παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας κατά 20%-25% και οι βιολογικοί παράγοντες.

Τα παραπάνω τόνισε  ο καθηγητής Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γιάννης Τούντας, στη διάρκεια κύκλου διαλέξεων του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος.

Όσον αφορά το προσδόκιμο ζωής, ο Γ. Τούντας επισήμανε πως την περίοδο 1990-2015 η Ελλάδα κατάφερε να το αυξήσει από τα 77,2 χρόνια στα 81,1 κυρίως λόγω της μεσογειακής διατροφής, του εύκρατου μεσογειακού κλίματος, του μεγάλου ποσοστού του πληθυσμού που κατοικούσε εκτός αστικών περιοχών, της ενασχόλησής του με επαγγέλματα της υπαίθρου καθώς και της διατήρησης ισχυρών κοινωνικών δεσμών και θεσμών, παράγοντες που επηρεάζουν όχι μόνο την κοινωνική ευεξία, αλλά και τη σωματική υγεία και θνησιμότητα.

Παρ’ όλα αυτά, σημείωσε, η θέση της χώρας μας στην κατάταξη των ευρωπαϊκών χωρών έπεσε από την 3η στη 12η, ενώ σύμφωνα με τρέχουσες έρευνες (2019) η Ελλάδα πλέον κατατάσσεται ακόμα πιο χαμηλά, στην 18η θέση, «αποδεικνύοντας ότι υπάρχει μεγάλο περιθώριο βελτίωσης στις συνθήκες ζωής των Ελλήνων, αλλά και στις πολιτικές υγείας».

Η μεγαλύτερη αύξηση του προσδόκιμου ζωής που εμφάνισαν οι υπόλοιπες χώρες «δεν οφείλεται μόνο στα βελτιωμένα συστήματα υγείας, αλλά κυρίως στην έμφαση που δόθηκε στους λοιπούς θετικούς παράγοντες, όπως είναι αφενός η στροφή στην υγιεινή ζωή που βασίζεται σε σωστή διατροφή, σωματική άσκηση και μείωση του καπνίσματος και αφετέρου στη θέσπιση ισχυρής πολιτικής για την πρόληψη και την κοινωνική αλληλεγγύη».

Αντιθέτως, έχει καταγραφεί ότι οι σύγχρονοι Έλληνες δεν ακολουθούν πλέον τις οδηγίες της μεσογειακής διατροφής, σε μεγάλο ποσοστό (40%) δεν ασκούνται, ενώ ανησυχητικά είναι επίσης και τα στοιχεία της έρευνας Hellas Health VI (2015) που δείχνουν ότι μόνο το 41% του ενήλικου πληθυσμού της χώρας μας έχει κανονικό βάρος.

Βασικές αιτίες θανάτου στην Ελλάδα, είπε ο Γ. Τούντας, είναι τα νοσήματα του κυκλοφορικού συστήματος (40,3%), τα νεοπλάσματα (25,6%) και τα νοσήματα του αναπνευστικού (10,8%), ενώ κυριότεροι προδιαθεσικοί παράγοντες για θάνατο στη χώρα μας είναι η υπέρταση (25%), το κάπνισμα (19,3%), η υψηλή χοληστερόλη (11,6%), η παχυσαρκία (8,3%), η ελλιπής σωματική άσκηση (5%) κ.ά.

«Είναι πολύ σημαντικό να γίνει κατανοητό από τον πληθυσμό ότι το 75% των παραγόντων που οδηγούν σε πρόωρο θάνατο μπορούν να ελεγχθούν και να αντιμετωπιστούν σε σημαντικό βαθμό μέσω της πρόληψης» τόνισε ο Γ. Τούντας.

Ως προς αυτό ο προληπτικός έλεγχος με ιατρικές εξετάσεις είναι καθοριστικός για την έγκαιρη διάγνωση και την αντιμετώπιση των παθολογικών ευρημάτων, όμως χωρίς την πρωτογενή πρόληψη, δηλαδή την αντιμετώπιση των αιτιολογικών παραγόντων, όπως είναι το κάπνισμα, η διατροφή, η σωματική άσκηση, η παχυσαρκία και το στρες, δεν θα καταφέρουμε να αποφύγουμε τους πρόωρους θανάτους.

Περιττό να σημειωθεί ότι οι βασικές προληπτικές εξετάσεις έχουν εγκαταλειφθεί σε μεγάλο ποσοστό, ανάλογα και με την κοινωνικοοικονομική τάξη που εξετάζει κανείς.