Α1.

Το κείμενο αναφέρεται στην αξία της φιλαναγνωσίας. Ο αρθρογράφος,  αφού αξιολογεί το διάβασμα ως υψηλής αξίας πηγή εμπειρίας, ερμηνεύει την τάση των ανθρώπων να διαβάζουν πρωτίστως με βάση την ανάγκη κατανόησης του κόσμου. Ακολούθως, επισημαίνει ότι στην σύγχρονη εποχή η ανάγνωση αποτελεί επιλογή αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου και καταδεικνύει διαφορές στον τρόπο ανάγνωσης σε διάφορες εποχές.  Κατά τον Αλέξη Σταμάτη, το διάβασμα είναι μια υποκειμενική διαδικασία με έντονη την αλληλεπίδραση συγγραφέων και αναγνωστών, ενώ, ως δραστηριότητα, συνδέεται τόσο με καλές όσο και με δυσάρεστες στιγμές του ανθρώπινου βίου. Καταληκτικά, αναδεικνύεται ο απόλυτα επιδραστικός χαρακτήρας των βιβλίων στην ανθρώπινη προσωπικότητα.  (99 λέξεις)

Β1.

α. Σ

β. Σ

γ. Σ

δ. Λ

ε. Λ

Β2.

α. [η άσκηση ζητούσε δύο μόνον τρόπους ανάπτυξης]

Σύγκριση – Αντίθεση

Συγκρίνεται ο τρόπος ανάγνωσης κειμένων στο απώτερο και πιο κοντινό παρελθόν με τον τρόπο ανάγνωσης στην σύγχρονη εποχή («Για αιώνες … το έκαναν δυνατά … που αγαπάμε σήμερα … χωρίς να τις εκφέρουμε φωναχτά , …») Χαρακτηριστικές διαρθρωτικές λέξεις / φράσεις που υποδηλώνουν σύγκριση / αντίθεση: «Για αιώνες – σήμερα», «Αλλά», «διάβαζαν φωναχτά – χωρίς να τις εκφέρουμε φωναχτά»

Παράδειγμα

Παρατίθεται παράδειγμα των τεχνολογιών κειμένου («όπως ο κινητός τύπος»). Χαρακτηριστική διαρθρωτική λέξη που παραπέμπει σε παράδειγμα: «όπως».

Αίτια – Αποτελέσματα

Αίτια: «Οι τεχνολογίες κειμένου και η άνοδος της λαϊκής γραφής»

Αποτέλεσμα: η προώθηση της πρακτικής της σιωπηρής ανάγνωσης («διαβάζουμε λέξεις χωρίς να …»)

β.

α΄ πρόσωπο ενικού: εκφράζεται υποκειμενικότητα και χρησιμοποιείται όταν ο συγγραφέας θέλει να διαχωρίσει την θέση του για κάποιο θέμα ή να τονίσει τη συμβολή του σε αυτό. Επίσης προσφέρει εξομολογητικό τόνο στο κείμενο και αμεσότητα

β΄ πρόσωπο ενικού: πρόκειται για ένα από τα πρόσωπα του διαλόγου, προσφέρει δραματικότητα / θεατρικότητα στον λόγο, παραστατικότητα, αμεσότητα, ζωντάνια και οικειότητα.

α΄ πρόσωπο πληθυντικού: ο συγγραφέας εντάσσει τον εαυτό του σε ένα σύνολο ανθρώπων και συμμερίζεται απόψεις που έχουν άλλοι. Προσφέρει αμεσότητα και οικειότητα και διευκολύνει την επικοινωνία του συγγραφέα με τον αναγνώστη.

Β3.

α.

«ρίχτηκα με τα μούτρα»: μεταφορική λειτουργία της γλώσσας

εναλλακτικά: αφοσιώθηκα, όρμησα, έπεσα με μανία

«έπεφτε στα χέρια μου»: μεταφορική λειτουργία της γλώσσας

εναλλακτικά: έβρισκα, συναντούσα, προμηθευόμουν, βρισκόταν στο διάβα μου

β.

σφυρηλατεί: διαπλάθει / διαμορφώνει

εναλλακτικά: διαφορετική

προώθηση: καθιέρωση / εμπέδωση

μεγεθύνει: μεγιστοποιεί / διευρύνει / επεκτείνει / διογκώνει

Β4.

α.

«για να κατανοήσουμε τον κόσμο»: για την κατανόηση του κόσμου

«(για) να μοιραστούμε αυτήν την εμπειρία μας»: (για) τον διαμοιρασμό αυτής της εμπειρίας μας

Με την χρήση των ονοματικών συνόλων προσφέρεται πυκνότητα στον λόγο, ο οποίος καθίσταται συνάμα πιο γενικός και αόριστος. Το ύφος αντιστοίχως καθίσταται πιο αποδεικτικό, τυπικό, σοβαρό και επίσημο.

β.

1. … – ένας άνθρωπος με ένα βιβλίο – …: εντός της διπλής παύλας τίθεται περιεχόμενο εξαιρετικά σημαντικό για την πληρέστερη κατανόηση του κειμένου που δεν θα μπορούσε να παραλείπεται. Επεξηγείται η ορολογία «κοινωνική ατομική δραστηριότητα» που προηγείται
2. «Ένας αναγνώστης ζει χιλιάδες ζωές πριν πεθάνει. Ένας μη αναγνώστης μόνο μία»: Εντός των εισαγωγικών παρατίθενται αυτούσια λόγια του αμερικανού συγγραφέα George R.R. Martin
3. Είναι η μόνη «τέχνη» που μπορεί να ασκηθεί: Τα εισαγωγικά παραπέμπουν σε μεταφορική χρήση του όρου που περικλείουν.

Γ1.

Επικοινωνιακό πλαίσιο Ομιλίας / προσφώνηση / αποφώνηση / ρηματικά πρόσωπα: κυρίαρχα το γ΄ ενικού και πληθυντικού για την εμβάθυνση / ανάλυση αλλά και το α΄ και β ΄ πληθυντικού στον πρόλογο / μετάβαση / επίλογο

Κυρίες και Κύριοι,

Το σημείο ανάπτυξης, στο οποίο έχει φθάσει σήμερα ο πολιτισμός οφείλεται σε παράγοντες κορυφαίας δυναμικής, όπως το βιβλίο, το οποίο από τη στιγμή της δημιουργίας του προσέφερε ανυπολόγιστη ώθηση στον πολιτισμό και αποτέλεσε έρεισμά του. Έχει άμεση σχέση με τον πολιτισμό, τις επιστήμες, τις τέχνες, τα γράμματα, τη γνώση. Η τελευταία έγινε προσιτή στον άνθρωπο λόγω της εφεύρεσης της τυπογραφίας, αφού όλα τα πνευματικά επιτεύγματα στο εξής μπορούσαν να αποθηκευθούν σε ένα βιβλίο.

α. (ενδεικτικά)

Το βιβλίο:

• Ενισχύει το λόγο, τη σκέψη και τη λεκτική ικανότητα του ανθρώπου.
• Μεταλαμπαδεύει ιδέες, αντιλήψεις, αξίες, ιδανικά στις επόμενες γενιές.
• Διαπαιδαγωγεί, καλλιεργεί και μορφώνει τον άνθρωπο.
• Είναι το κατεξοχήν μέσο έκφρασης της ελευθερίας.
• Διαμορφώνει την εθνική συνείδηση των λαών.
• Αποτελεί για τον νέο άνθρωπο βασικό μέσο ευρύτερης πνευματικής καλλιέργειας διότι διαφυλάσσει την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά και εξασφαλίζει την μετάδοσή της από γενιά σε γενιά
• Αποτελεί βασικό μέσο διάδοσης των νέων ανακαλύψεων, επιτευγμάτων και ιδεών και ανάπτυξης των επιστημών, των γραμμάτων και των τεχνών
• Καλλιεργεί την σκέψη και την φαντασία, οξύνει τις νοητικές λειτουργίες και διευρύνει τους πνευματικούς ορίζοντες
• Συμβάλλει στην αισθητική εκλέπτυνση, στον εξευγενισμό της ψυχής και στην διάπλαση του ήθους
• Σφυρηλάτηση του δημοκρατικού ήθους των πολιτών
• Προσφέρει ψυχαγωγία και αποτελεί μέσο γόνιμης αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου
• Μυεί τους αναγνώστες στις γνώσεις και στα συναισθήματα του συγγραφέα και βοηθά στην ανάπτυξη της μεταξύ τους επικοινωνίας

Η μετάβαση στο δεύτερο ζητούμενο θα μπορούσε να περιλαμβάνει μια σύντομη αναφορά στις συνέπειες του παραγκωνισμού του βιβλίου

1. Μειώνεται η λεκτική ικανότητα του ανθρώπου.
2. Περιορίζονται οι πνευματικές λειτουργίες του ανθρώπου.
3. Έλλειψη παιδείας.
4. Υπάρχει επιφανειακή γνώση.
5. Η πολιτιστική ζωή υποβαθμίζεται.

β. (ενδεικτικά)

• Καλλιέργεια της αναγνωστικής απόλαυσης από την παιδική ακόμη ηλικία με την συμβολή της οικογένειας και του σχολείου
• Γόνιμη αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου και ανάδειξη του βιβλίου σε κύρια μορφή ψυχαγωγίας
• Συμμετοχή σε Λέσχες Ανάγνωσης
• Αξιοποίηση των τεράστιων δυνατοτήτων του Διαδικτύου / Λέσχες Ανάγνωσης / Πρόσβαση σε Βιβλιοθήκες απ’ όλον τον κόσμο / Ηλεκτρονικό βιβλίο
• Σοβαρή οργάνωση και λειτουργία των σχολικών βιβλιοθηκών / κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό (βιβλιοθηκονόμοι) / εμπλουτισμός / διασύνδεσή τους με τα διδασκόμενα μαθήματα
• Φιλαναγνωσία / παροχή κινήτρων / προσκλήσεις σε συγγραφείς και δημιουργική επαφή τους με τα παιδιά / αλλαγή εν γένει της σχέσης των παιδιών με τα βιβλία, η οποία παραμένει για τα περισσότερα παιδιά καταναγκαστική και παραπέμπει ευθέως στο εξεταστικοκεντρικό σύστημα και στην εξασφάλιση της πολυπόθητης επιτυχίας στις εξετάσεις
• Διοργάνωση εκδηλώσεων, εκθέσεων, συμμετοχή σε διαγωνισμούς με σκοπό την προβολή του βιβλίου και την ανάπτυξη των αναγνωστικών αλλά και συγγραφικών ικανοτήτων των παιδιών
• Αλλαγή του τρόπου διδασκαλίας και εξέτασης συνολικά των μαθημάτων, ώστε να στηρίζονται στην κριτική σκέψη των μαθητών και να καλλιεργούν την ερευνητική τους διάθεση (πολυβιβλίο / ομαδικές εργασίες) / εγκατάλειψη της βαθμοθηρίας
• Επικέντρωση του εκπαιδευτικού συστήματος στον σκοπό της ολόπλευρης ψυχοπνευματικής καλλιέργειας του νέου και την εξασφάλιση της αυτοτελούς μορφωτικής λειτουργίας της Β/θμιας εκπαίδευσης
• Προβολή του βιβλίου και ειδικά της σημασίας του από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και μέσα από την οργάνωση εκθέσεων βιβλίων.

Επιμέλεια απαντήσεων:

Αυγερινός Αναστασόπουλος

Φιλόλογος-Ιστορικός (ΜΑ)

Γεώργιος Αναστασόπουλος

Φιλόλογος

Μπέτυ Καπελιώτη

Φιλόλογος