Σοβαρές οι επιπτώσεις της καύσης πλαστικών υπολειμμάτων αγροτικών καλλιεργειών στην Ηλεία

-Γιατί η ανακύκλωση δεν μπορεί να καλύψει όλες τις περιπτώσεις

Άμεσα εκτεθειμένοι σε καρκινογόνες διοξίνες και άλλες επικίνδυνες χημικές ουσίες βρίσκονται χιλιάδες Ηλείοι εξαιτίας της ανεξέλεγκτης καύσης πλαστικών υπολειμμάτων καλλιεργειών που παρατηρείται συνήθως κάθε που ολοκληρώνεται η καλλιεργητική περίοδος, τέλος καλοκαιριού με αρχές φθινοπώρου.

Πρόκειται για ένα από τα σοβαρότερα περιβαλλοντικά προβλήματα που όσο κι αν έχει προσπαθήσει η Πολιτεία να επιλύσει, ελάχιστα έχουν επιτευχθεί. Καύση πλαστικών σημαίνει διοξίνες στην ατμόσφαιρα ,δηλαδή δηλητήρια τα οποία πολύ δύσκολα αποβάλλονται από τους οργανισμούς, ακόμη και από τα φυτά πάνω στα οποία επικάθονται τα κατάλοιπα αυτών των καύσεων. Ειδικότερα, κατά την καύση πλαστικών εκπέμπονται επίσης, εκτός από διοξίνες, φουράνια, σωματίδια, βαρέα μέταλλα, υπολειμματική τέφρα, πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες από ατελή καύση, προκαλώντας μόλυνση σε κοντινές καλλιέργειες τροφίμων και ζωοτροφών, δηλαδή στην τροφική αλυσίδα.

Η χρήση πλαστικών στη γεωργία είναι ιδιαίτερα εκτεταμένη στην Ηλεία, καθώς χρησιμοποιούνται σε πολλές αγροτικές εργασίες, κυρίως στα θερμοκήπια. Η ρύπανση που προκαλείται από τα πλαστικά γεωργικής χρήσης είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για την προστασία του περιβάλλοντος, καθώς μόνο το 10% των γεωργικών πλαστικών ανακυκλώνεται παγκοσμίως.

Η ανοιχτή καύση κυρίαρχη πρακτική

Σύμφωνα με σχετικές έρευνες, η υφιστάμενη κατάσταση στη διαχείριση των πλαστικών στη γεωργία χαρακτηρίζεται από ελλείψεις στην καταγραφή των παραγόμενων ποσοτήτων, με τη διάθεση στο έδαφος και την ανοιχτή καύση να αποτελεί την κυρίαρχη πρακτική διαχείρισης. Ελλιπής διαχείριση καταγράφεται επίσης για τα απόβλητα γεωργικής προέλευσης μη οργανικής σύστασης, όπως πλαστικών θερμοκηπίων, συσκευασίες λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων.

Το σημαντικότερο πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχουν μονάδες ανακύκλωσης για τα λεπτά πλαστικά φύλλα διότι η ανακύκλωση τους είναι αντιοικονομική, λόγω του πολύ μικρού πάχους και της πολύ υψηλής περιεκτικότητας σε χώμα και υγρασία μετά τη χρήση. Διεθνώς η ανακύκλωση τέτοιων φύλλων έχει αποτύχει, με αποτέλεσμα αυτά τα υπολείμματα να καίγονται ή να θάβονται στο περιβάλλον.

Κίνδυνοι και για τον υδροφόρο ορίζοντα

Εκτός όμως από τα πλαστικά φύλλα, περιβαλλοντικό βάρος αποτελούν και οι πλαστικές συσκευασίες, όπως μπουκάλια ή δοχεία φυτοφαρμάκων. Οι Δημήτρης Μπριασούλης και Μιλτιάδης Χισκάκης από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών έχουν παρουσιάσει το πρόγραμμα LABELAGRIWASTE και έχουν αναφερθεί στις πλαστικές αγροχημικές συσκευασίες που αποτελούν μια τις κυριότερες μορφές μόλυνσης, καθώς έως σήμερα οι κοινές πρακτικές απόρριψης των συσκευασιών αυτών περιλαμβάνουν την ταφή τους ή την ανεξέλεγκτη καύση τους, χωρίς να επιβάλλονται πρόστιμα, με αποτέλεσμα τη σημαντική μόλυνση εδαφών και υδροφόρου ορίζοντα, καθώς και την έκλυση χημικών αερίων, εξαιρετικά επιβαρυντικών για την υγεία.

Το πρόγραμμά τους έχει ήδη εφαρμοστεί σε εγχώριο αλλά και ευρωπαϊκό επίπεδο, με μετρήσιμα αποτελέσματα, όπως στην Ηλεία, και προέκυψε μετά από συνεργασία με περισσότερες από 17 ερευνητικούς ευρωπαϊκούς φορείς. Στόχος τους είναι να συμβάλουν στον σχεδιασμό ενός περιβαλλοντικά φιλικού και οικονομικά βιώσιμου μοντέλου διαχείρισης αυτών των συσκευασιών σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Προσπάθεια για υπεύθυνη διαχείριση 

Τα τελευταία χρόνια υλοποιείται ένα πρόγραμμα με τον τίτλο «Νέα Γεωργία για τη Νέα Γενιά» μέσα από το οποίο ξεκίνησε μια εθνική προσπάθεια για την υπεύθυνη διαχείριση  των αποβλήτων από τα πλαστικά γεωργίας. Στόχοι της προσπάθειας είναι:

-Η υποστήριξη των νέων αγροτών, ώστε να εξασφαλίσουν τη μελλοντική επιχειρηματική τους ανταγωνιστικότητα υιοθετώντας πρακτικές ορθής διαχείρισης

-Η όσο το δυνατό μεγαλύτερη συμβολή του αγροτικού τομέα, ως μέρος της λύσης για το περιβάλλον.

Αν και το 2015, μέσω του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων, τέθηκαν ειδικοί στόχοι ανά κατηγορία αποβλήτων και για τα γεωργοκτηνοτροφικά απόβλητα, αυτοί σήμερα δεν έχουν επιτευχθεί. Οι στόχοι αυτοί ήταν:

– Χωριστή συλλογή και ανάκτηση των πλαστικών γεωργοκτηνοτροφικής προέλευσης με έμφαση στα πλαστικά θερμοκηπίου και τα απόβλητα συσκευασίας.

– Χωριστή συλλογή και κατάλληλη διαχείριση των αποβλήτων συσκευασίας γεωργικών φαρμάκων που περιέχουν επικίνδυνες ουσίες μέσω συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης.

-Πρόβλεψη για κίνητρο προδιαλογής πλαστικών /βιοαποδομήσιμων γεωργοκτηνοτροφικών αποβλήτων π.χ. με αντάλλαγμα οργανικά λιπάσματα και εδαφοβελτιωτικά.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, πιθανές λύσεις διαχείρισης των λεπτών φύλλων να αποτελούν ησυγκέντρωση και ταφή σε ΧΥΤΑ και η ελεγχόμενη καύση με παράλληλη ανάκτηση ενέργειας (π.χ. τσιμεντοβιομηχανία).

Ανάγκη εκπαίδευσης των αγροτών

Το πρόβλημα με την ανεξέλεγκτη απόρριψη ή καύση των πλαστικών στη γεωργία, σε γενικές γραμμές, φαίνεται να αφορά περισσότερο την παλιά γενιά των αγροτών, καθώς έχει διαπιστωθεί ότι οι νέοι αγρότες είναι πρόθυμοι να συνεργαστούν τόσο με την πολιτεία όσο και με τα πανεπιστήμια. Φαίνεται δε πως το ζήτημα της εκπαίδευσης είναι βασικό ώστε ο αγροτικός τομέας να γίνει πιο ανταγωνιστικός και να προσαρμοστεί με τα νέα δεδομένα.

Οι κανονισμοί της Ε.Ε. θα συνεχίσουν  να επιβάλλουν αυστηρούς κανόνες για την προστασία του περιβάλλοντος. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία (Green Deal) αγγίζει ήδη αυτά τα ζητήματα. Οι εξελίξεις αυτές θα έχουν άμεσο αντίκτυπο τόσο στις γεωργικές πρακτικές όσο και στην ικανότητα των αγροδιατροφικών επιχειρήσεων να λαμβάνουν επιδοτήσεις. Ήδη επηρεάζουν την ανταγωνιστικότητα των παραγωγών διεθνώς και βλάπτουν την  επιχειρηματική τους δραστηριότητα. 

Σχεδόν μισός αιώνας πέρασε από τότε που η ιδέα της ανακύκλωσης φύτρωνε στον κόσμο, όμως η Ελλάδα επιμένει σε τριτοκοσμικές λύσεις. Καίμε δηλαδή τα πλαστικά, αντί να τα ανακυκλώνουμε, όπως κάνουν στην Ευρώπη από τα μέσα της δεκαετίας του ’80. Δεν είναι όμως μόνο θέμα αισθητικής και κουλτούρας, είναι θέμα δημόσιας υγείας και μάλιστα αρκετά σοβαρό, τόσο που να απαιτεί κοινωνική εγρήγορση και δραστικά μέτρα.

Λίνος Μπλέτσας, αντιπεριφερειάρχης Περιβάλλοντος: «Προβλέπονται βαριά πρόστιμα και αυστηρές ποινές»

Θέση στο πρόβλημα διάθεσης πλαστικών αγροτικών αποβλήτων παίρνει και ο αρμόδιος αντιπεριφερειάρχης Βιώσιμης Ανάπτυξης, Χωροταξίας, Περιβάλλοντος & Ενέργειας Δυτικής Ελλάδας, Λίνος Μπλέτσας, ο οποίος δήλωσε στην «Πρωινή» τα εξής: «Είναι προφανές ότι απαγορεύεται αυτά τα υλικά να τα διαχειριζόμαστε με αυτόν τον τρόπο. Οι αγρότες οφείλουν να προωθούν τα πλαστικά απόβλητα σε πιστοποιημένες εταιρίες εταιρείες ανακύκλωσης, αντί να τα καίνε ή να τα απορρίπτουν στο περιβάλλον. Άλλωστε η καύση κάνει κακό και στους ίδιους, στην υγεία τους, επομένως συνιστώ σε όλους τους φίλους αγρότες να στέλνουν τα πλαστικά τους απόβλητα σε πιστοποιημένες εταιρείες ανακύκλωσης ή να τα φυλάνε για μελλοντική τους χρήση. Δεν πρέπει δε να ξεχνάμε ότι αν υπάρξει καταγγελία και γίνει έλεγχος από τις Αρχές προβλέπονται βαριά πρόστιμα και αυστηρές ποινές, τόσο ποινικές όσο και αστικές. Είναι λοιπόν προτιμότερο να τηρούν οι αγρότες μας τη διαδικασία σωστά».