*Του Διονύση Π. Σιμόπουλου

Όταν ο φίλος και συμπατριώτης Παναγιώτης Φωτεινόπουλος μου ζήτησε να καταγράψω τις αγαπημένες μου ταινίες θεώρησα ότι θα ήταν κάτι το εύκολο, αλλά στην πορεία αποδείχτηκε ότι ήταν πολύ πιο δύσκολο απ’ ό,τι περίμενα. Γιατί όταν προσπάθησα να πάω πίσω στις αραχνιασμένες γωνιές της μνήμης μου για να ανασύρω από εκεί τις πρώτες μου εμπειρίες στους κινηματογράφους της Πάτρας, και αργότερα στην Αμερική, αλλά και κυρίως στην τηλεόραση και το διαδίκτυο, η πρώτη μου καταγραφή περιλάμβανε 67 ταινίες. Και δεν ήταν μόνο ο αριθμός των ταινιών που έκανε τα πράγματα δύσκολα. Ήταν επίσης και η επιλογή της σειράς που θα είχε κάθε ταινία.

Για τον αριθμό των ταινιών αποφάσισα, με μεγάλη μου λύπη, να τις περιορίσω στις δέκα αλλά όταν έφτασα στις 15 σταμάτησα, γιατί δεν μπορούσα σε καμία περίπτωση να περικόψω τις τελευταίες πέντε, αφού είχα, με πόνο ψυχής, περικόψει ήδη έξη πολύ αγαπημένες ταινίες του Γαλλικού και Ιταλικού κινηματογράφου (αν και κατόρθωσα τελικά να διασώσω τουλάχιστον το «Ζ» και το «Dolce Vita»). Η επιλογή της σειράς προτίμησης ήταν κάτι ακόμη πιο δύσκολο κι έτσι αποφάσισα να τις κατατάξω ανάλογα με το έτος της πρώτης τους προβολής. Εκείνο που μου έκανε πάντως εντύπωση στην κατάταξη αυτή, είναι το γεγονός πως οι πέντε από τις 15 ταινίες παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά πριν ακόμη γεννηθώ! Οι ταινίες καταγράφονται εδώ με τον πρωτότυπο αγγλικό τους τίτλο, αν και πολύ συχνά οι Έλληνες διανομείς έδιναν τους δικούς τους τίτλους.

The Adventures of Robin Hood (1938)

Πρωταγωνιστούν οι: Errol Flynn, Olivia de Havilland, Basil Rathbone, Claude Rains, Patric Knowles, Eugene Pallette and Alan Hale Sr. Σκηνοθέτες: Michael Curtiz, William Keighley. Την ταινία την είδα για πρώτη φορά την δεκαετία του 1950 στην Πάτρα στον κινηματογράφο «Τιτάνια» (μετέπειτα «Παλλάς») που είχε ξύλινα καθίσματα και κάθε φορά που ο Έρολ Φλυν εμφανίζονταν στην οθόνη όλοι οι πιτσιρικάδες ανεβαίναμε στα καθίσματα φωνάζοντας «τατάν-τατάν, το παιδί»!

Gone with the Wind (1939)

Πρωταγωνιστούν οι: Thomas Mitchell, Barbara O’Neil, Vivien Leigh Σκηνοθέτες: Victor Fleming, Sam Wood, George Cukor, Chester Franklin, James Fitzpatrick. Στην Πάτρα είδα κι αυτή την ταινία (στο «Άστυ» αν θυμάμαι καλά στην Πλατεία Όλγας) κάποια στιγμή τη δεκαετία του 1950. Εκείνο που θυμάμαι όμως ξεκάθαρα είναι πως εκείνο το καλοκαίρι διάβασα το βιβλίο τρεις φορές. Και, ποιος ξέρει, ίσως ένας από τους λόγους που επέλεξα ένα Πανεπιστήμιο στον νότο να ήταν και η επίδρασή που είχε πάνω μου.

The Philadelphia Story (1940)

Πρωταγωνιστούν οι: Cary Grant, Katharine Hepburn, James Stewart Σκηνοθέτης: George Cukor, Την ταινία την είδα για πρώτη φορά στο διαδίκτυο δεκαετίες αργότερα, κυρίως λόγω των πρωταγωνιστών της που ήταν από τους αγαπημένους μου. Έκτοτε έγινε μέρος των ταινιών που αγάπησα και αγαπώ ακόμα.

Citizen Kane (1941)

Πρωταγωνιστούν οι: Joseph Cotten, Dorothy Comingore, Agnes Moorehead Σκηνοθέτης: Orson Welles. Μια ταινία που είδα στην Πανεπιστημιακή λέσχη κινηματογράφου, κι αν με ρωτούσε κάποιος, και επέμενε, θα την τοποθετούσα στην κορυφή των προτιμήσεών μου. Γιατί έχω κι εγώ το δικό μου Rosebud με τη μορφή ενός κόκκινου ξύλινου τρίκυκλου, με το οποίο σουλατσάριζα στην πρώτη μου γειτονιά της Πάτρας τη δεκαετία του 1940.

Casablanca (1942)

Πρωταγωνιστούν οι: Humphrey Bogart, Ingrid Bergman, Paul Henreid Σκηνοθέτης: Michael Curtiz. Την ταινία την είδα για πρώτη φορά στην κινηματογραφική λέσχη του Πανεπιστημίου κι έκτοτε την μνημονεύω πολύ συχνά. Η σκηνή με την Ingrid Bergman να ζητάει από τον πιανίστα να παίξει το τραγούδι που στοιχειώνει την ζωή της, είναι για μένα συγκλονιστική: «PlayitonceSam. For old time’s sake. Play it Sam. Play “As time goes by”. Αλλά και το κλασσικό πλέον «Here is looking at you kid» που μπορεί να συγκριθεί μόνο με τη φράση του Rhett Butler (Clark Gable) στο «Gone with the Wind»: «Frankly my dear, I don’t give a damn.»

It’s a Wonderful Life (1946)

Πρωταγωνιστούν οι: James Stewart, Donna Reed, Lionel Barrymore Σκηνοθέτης: Frank Capra. Την υπέροχη αυτή ταινία την είδα για πρώτη φορά στην τηλεόραση όταν ήμουν ακόμη στην Αμερική λίγο πριν από κάποια Χριστούγεννα. Έκτοτε και σχεδόν κάθε χρόνο ακόμη και στην Ελλάδα κάποιος τηλεοπτικός σταθμός θα την παρουσιάσει. Η ταινία επισημαίνει κάτι που πάντα πίστευα: ότι το κάθε άτομο, άλλος λιγότερο κι άλλος περισσότερο, είναι σημαντικό όχι μόνο στο άμεσο περιβάλλον του αλλά και γενικότερα. Για σκεφτείτε το: πώς θα ήταν άραγε ο κόσμος εάν δεν είχατε γεννηθεί;

12 Angry Men (1957)

Πρωταγωνιστούν οι: Henry Fonda, LeeJ. Cobb, Ed Begley, E. G. Marshall, and Jack Warden. Σκηνοθέτης: Sidney Lumet. Αυτή την ταινία την είδα για πρώτη φορά σε ένα εργαστήριο επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο, κι έκτοτε την έχω δει δεκάδες φορές και την έχω χρησιμοποιήσει ως «άσκηση» σε αντίστοιχο αριθμό σεμιναρίων επίλυσης προβλημάτων στο Παιδαγωγικό τμήμα του ΕΚΠΑ, το ΟΠΑ, το Ελληνικό Κέντρο Παραγωγικότητας αλλά και διάφορες μεμονωμένες εταιρίες. Η σκηνοθεσία είναι καταπληκτική, αφού όλη η ταινία διεξάγεται σε μία μόνο αίθουσα, όπου 12 ένορκοι καλούνται να αποφασίσουν για τη ζωή ή το θάνατο ενός ανθρώπου ο οποίος υποτίθεται σκότωσε τον πατέρα του που όλοι οι μάρτυρες τον είδαν να απειλεί κλπ. Επομένως όλα ήταν εις βάρος του. Μέσα στην αίθουσα οι 11 σε πέντε λεπτά κοιτάζοντας το ρολόι τους λένε «ένοχος, να φύγουμε», ένας τους λέει, μα δεν μπορούμε να αποφασίσουμε τη ζωή ή το θάνατο ενός ανθρώπου μέσα σε πέντε λεπτά, χρωστάμε να το συζητήσουμε το πράγμα λιγάκι παραπάνω. Παρ’ όλες τις γκρίνιες, τους πείθει και σιγά σιγά αρχίζουν και βγαίνουν πραγματάκια όπου δεν είναι τα πράγματα άσπρο-μαύρο αλλά υπάρχουν και ενδιάμεσες καταστάσεις και σιγά σιγά κάποιοι αλλάζουν γνώμη μέχρι που στο τέλος τον αθωώνουν.

North by Northwest (1959)

Πρωταγωνιστούν οι: Cary Grant, Eva Marie Saint, James Mason Σκηνοθέτης: Alfred Hitchcock. Από αυτή τη λίστα δεν θα μπορούσε να λείπει ο μετρ των ταινιών σασπένς, αλλά και ο αγαπημένος μου ηθοποιός Cary Grant. Σ’ αυτή την ταινία, που είδα για πρώτη φορά στη κινηματογραφική λέσχη του Πανεπιστημίου, ο Hitchcock προσθέτει και τα στοιχεία ενός κατασκοπευτικού θρίλερ. Γι’ αυτό άλλωστε και βρίσκεται στην κορυφή των αγαπημένων μου ταινιών του Hitchcock.

La dolce vita (1960)

Πρωταγωνιστούν οι: Marcello Mastroianni, Anita Ekberg, Anouk Aimee. Σκηνοθέτης: Federico Fellini. Την είδα για πρώτη φορά στην Πάτρα, μάλλον στο «Ideal» που έφερνε τέτοιου είδους ταινίες. Αλλά και λίγο αργότερα στην κινηματογραφική λέσχη του Πανεπιστημίου. Αλλά και σ’ αυτή την περίπτωση το διαδίκτυο έγινε αργότερα η κύρια πηγή για να βλέπουμε συχνά αγαπημένες ταινίες.

To Kill a Mockingbird (1962)

Πρωταγωνιστούν οι: Gregory Peck, John Megna, Frank Overton Σκηνοθέτης: Robert Mulligan. Το βιβλίο, που εκδόθηκε το 1960, το είχα διαβάσει στην Πάτρα δανεισμένο από την Αμερικανική Βιβλιοθήκη ένα χρόνο πριν φύγω για Αμερική και με είχε κυριολεκτικά συγκλονίσει, γιατί περιέγραφε με αδρές γραμμές τις φυλετικές διακρίσεις που επικρατούσαν στις νότιες πολιτείες της Αμερικής όπου θα ζούσα δέκα ολόκληρα χρόνια. Την ταινία την είδα για πρώτη φορά στoν κινηματογράφο «Paramount» στο κέντρο του BatonRouge και λόγω της ηθοποιίας ξαναζωντάνεψε τις εικόνες που είχα δημιουργήσει στο μυαλό μου όταν διάβαζα το βιβλίο.

The Graduate (1967)

Πρωταγωνιστούν οι: Anne Bancroft, Dustin Hoffman, Katharine Ross Σκηνοθέτης: Mike Nichols. Και την ταινία αυτή την είδα στο BatonRouge στον φοιτητικό κινηματογράφο «Varsity» (σήμερα έχει μετατραπεί σε εστιατόριο) που βρίσκονταν ακριβώς έξω από την πύλη του Πανεπιστημίου. Εκτός από την ταινία, υπέροχη μέχρι και σήμερα η μουσική και τα τραγούδια των Paul Simon και Art Garfunkel.

2001: A Space Odyssey (1968)

Πρωταγωνιστούν οι: Keir Dullea, Gary Lockwood, William Sylvester Σκηνοθέτης: Stanley Kubrick. Την ταινία την είδα για πρώτη φορά στο Μαϊάμι που είχαμε πάει για μερικές ημέρες μετά τον γάμο μας τον Αύγουστο του 1968. Έκτοτε φυσικά βρίσκεται στην κορυφή των ταινιών επιστημονικής φαντασίας που ευχαρίστως βλέπω πολύ συχνά. Θεωρώ πως η σκηνοθεσία του Kubrick δεν θα μπορούσε να είναι καλύτερη αφήνοντας την εικόνα να κατευθύνει τον θεατή, ενώ η επιλογή της μουσικής και των ειδικών εφέ απόλυτα σύμφωνη με το περιεχόμενο της ταινίας. H επιστημονική ακρίβεια της αναπαράστασης των διαστημικών πτήσεων με εφέ που δεν βασίζονται στους υπολογιστές, όπως συμβαίνει πλέον σήμερα, είναι καταπληκτική.

Z (1969)

Πρωταγωνιστούν οι: Jean Louis Trintignant, Yves Montand, Ειρήνη Παππά. Σκηνοθέτης: Κώστας Γαβράς. Το «Ζ» δεν θα μπορούσε να λείπει από τις αγαπημένες μου ταινίες, όχι μόνο για το θέμα και το περιεχόμενό της (βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο του Βασίλη Βασιλικού), αλλά και για τα υπόλοιπα στοιχεία της: σκηνοθεσία, ηθοποιία, μουσική κλπ. Μια υπέροχη δουλειά του Γαβρά. Την είδα για πρώτη φορά στην Αμερική με αγγλικούς υπότιτλους (αρκετά σπάνιο για τους αμερικάνικους κινηματογράφους) κι έκτοτε δεν μπορώ να την δω ντουμπλαρισμένη στα Αγγλικά.

The Godfather (1972, 1974, 1990)

Πρωταγωνιστούν οι: Marlon Brando, Robert De Nero, Al Pacino, James Caan, Robert Duvall, Diane Keaton Σκηνοθέτης: Francis Ford Coppola. Τι μπορεί να πει κάποιος για την καταπληκτική αυτή τριλογία ταινιών πέρα από υπερθετικές περιγραφές για το σενάριο, την σκηνοθεσία και κυρίως την ηθοποιία. Γι’ αυτό σταματώ εδώ πριν τα χαλάσω.

The Way We Were (1973)

Πρωταγωνιστούν οι: Barbra Streisand and Robert Redford.Σκηνοθέτης: Sydney Pollack. Παρόλο που η ταινία αναφέρεται σε γεγονότα κυρίως πριν και αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, μου θυμίζει πολλές από τις εμπειρίες που έζησα κι εγώ ως φοιτητής την δεκαετία του 1960. Κι εκείνο το εξαίσιο ομώνυμο τραγούδι της Barbra Streisand είναι κι αυτό από τα αγαπημένα μου από τότε που βγήκε σε άλμπουμ μερικούς μήνες μετά την επιστροφή μου στην Ελλάδα.

*Η Διονύσης Σιμόπουλος είναι Επίτιμος Διευθυντής του Ευγενιδείου Πλανηταρίου, κατάγεται από την Ηλεία και το άρθρο του είναι γραμμένο αποκλειστικά για την Πρωινή