Για τις συνέπειες της πανδημίας στην οκονομική ζωή της Δυτικής Ελλάδας μιλάει σε συνέντευξή του στην «Πρωινή» ο Ο πρόεδρος του Οικονομικού Επιμελητηρίου Δυτικής Ελλάδας, Γιώργος Παππάς, ζητώντας από την πολιτεία ειδική νομοθετική ρύθμιση για τα δάνεια με την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου. Παράλληλα, αναλύει τα μέτρα που ελήφθησαν και υπογραμμίζει την ανάγκη διευκόλυνσης των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων στην πρόσβαση σε τραπεζική χρηματοδότηση.
Έχετε εικόνα για το μέγεθος της οικονομικής ζημιάς που έχει προκληθεί στη Δυτική Ελλάδα από το δίμηνο lockdown;
Η Δυτική Ελλάδα ήταν η πρώτη περιοχή η οποία επλήγη από την ακύρωση πολιτιστικών εκδηλώσεων του Καρναβαλιού της Πάτρας, που αποφέρει μεγάλο μέρος του αεπ της περιοχής, όπως επίσης και από τη φυγή των φοιτητών (περίπου 30 χιλ.), δεδομένου ότι είναι ένας αρκετά μεγάλος αριθμός καταναλωτών που στηρίζουν την οικονομία της ευρύτερης περιοχής. Καταλαβαίνετε ότι οι απώλειες είναι πολύ σημαντικές, δεδομένου και των μέτρων lockdown που ορθώς ελήφθησαν, όπου ο κλάδος της εστίασης έχει πραγματικά συρρικνωθεί. Από πρόσφατη μελέτη που εκπονήθηκε, η ζημιά στην Πάτρα μόνο από τη ματαίωση του Καρναβαλιού αποτιμήθηκε σε 8 εκατ. ευρώ και με τον πολλαπλασιαστή που είναι 2,89, η τελική ζημιά στις επιχειρήσεις του κλάδου της εστίασης να είναι 23 εκατ. ευρώ περίπου.
Η αίσθηση ότι υπάρχει απώλεια τζίρου και στους τρεις νομούς λόγω και της ύπαρξης αγροτικής παραγωγής υπάρχει, όμως θα πρέπει να μετρηθεί – και αυτό απαιτεί χρόνο. Προς αυτή την κατεύθυνση το Επιμελητήριο Αχαΐας σε συνεργασία με το Επιμελητήριο Ηλείας και το επιμελητήριο Αιτωλοακαρνανίας, καθώς και την επιστημονική καθοδήγηση του Οικονομικού Επιμελητηρίου Β/Δ Πελοποννήσου & Δυτικής Ελλάδος και του Κέντρου Προγραμματισμού και Ερευνών, σύστησαν το Παρατηρητήριο των Επιπτώσεων του Κορονοϊού στην Οικονομική Ζωή της περιοχής της Δυτικής Ελλάδος, μια φιλόδοξη προσπάθεια όπου μέσω της συγκέντρωσης δεδομένων σε ερωτηματολόγιο, θα εξάγονται χρήσιμα συμπεράσματα, θα δημοσιοποιούνται και οπωσδήποτε θα μπορούν να κατατεθούν σχετικές τεκμηριωμένες προτάσεις προς την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδος και τα Οικονομικά Υπουργεία. Τα αποτελέσματα μπορούν να οδηγήσουν σε χάραξη συγκεκριμένων πολιτικών ειδικά για την περιοχή μας, όσον αφορά πρόσθετα χρηματοδοτικά εργαλεία και στοχευμένο στρατηγικό προσανατολισμό, με βάση τις ιδιαιτερότητες κάθε Νομού.
Γι’ αυτό θα ήθελα να κάνω έκκληση στους επιχειρηματίες και τους συναδέλφους λογιστές /οικονομολόγους, να συμπληρώνουν το ερωτηματολόγιο διότι θα μπορέσουμε να προλάβουμε και να θεραπεύουμε σε πραγματικό χρόνο τα προβλήματα που ανακύπτουν στις επιχειρήσεις και στους κλάδους με στοχευμένες πολιτικές, ανάλογα με την ιδιαιτερότητα της επιχείρησης, του κλάδου και της περιοχής.
Πάρα πολλές επιχειρήσεις της Ηλείας και της Αχαΐας κουβαλούν ακόμα δάνεια με την εγγύηση του ελληνικού Δημοσίου, που είχαν χορηγηθεί μετά τις πυρκαγιές του 2007, και σήμερα είναι εγκλωβισμένες λόγω της –καταχρηστικής σε αρκετές περιπτώσεις– αντιμετώπισης της εγγύησης από τις τράπεζες. Πώς μπορεί να λυθεί αυτό το πρόβλημα;
Αναφορικά με τα δάνεια των πυρόπληκτων επιχειρήσεων του 2007 στους νομούς Αχαΐας και Ηλείας και καθώς με νομοθετική ρύθμιση είχαν χορηγηθεί, τα δάνεια αυτά πιθανόν μόνο με αντίστοιχη νομοθετική ρύθμιση μπορούν να επιτευχθούν ευνοϊκότεροι όροι σχετικά με τη ρύθμισή τους. Οι συγκεκριμένες επιχειρήσεις, αποκλειόμενες από το τραπεζικό σύστημα, έχουν πρόβλημα ρευστότητας και δεν θα μπορέσουν να συνεχίσουν τη δραστηριότητἀ τους. Μην αμελούμε όμως, τα δάνεια της Αχαϊκής Συνεταιριστικής Τράπεζας που βρίσκονται σε διαχειριστή εκκαθάρισης δανείων, με τη νομοθεσία να ορίζει ότι θα πρέπει να ολοκληρωθεί η εκκαθάριση, να ρευστοποιηθούν τα δάνεια και να εξοφληθούν οι πιστωτές (το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής >σταθερότητας). Θα πρέπει να εξεταστεί συνολικά το θέμα των δανείων των επιχειρήσεων στις τράπεζες και τις εταιρίες διαχείρισης απαιτήσεων. Μην ξεχνάμε ότι εκτός από τα πυροδάνεια, υπάρχουν και τα σεισμοδάνεια τα οποία χορηγήθηκαν στους σεισμόπληκτους με εγγύηση του ελληνικού Δημοσίου. Για τις ανωτέρω κατηγορίες θα πρέπει να υπάρξει ξεχωριστή νομοθετική ρύθμιση με ειδική διευκόλυνση. Προς την κατεύθυνση επίλυσης των συγκεκριμένων δανειοδοτήσεων, πιθανόν να οδηγηθούμε σε μια τράπεζα bad bank όπου και οι τράπεζες θα καθαρίσουν τους ισολογισμούς τους και οι πιστούχες εταιρείες θα μπορούν να προβούν σε ρύθμιση των οφειλών τους, με ειδικά επιτόκια και με καταβολή δόσεων με βάση το ταμειακό τους πρόγραμμα που θα προκύπτει από τη δραστηριότητά τους.
Ξέρετε, Όταν το συνολικό παγκόσμιο δημόσιο και ιδιωτικό χρέος ξεπερνά τρεις φορές περίπου το παγκόσμιο ΑΕΠ, είναι δύσκολο να προκύψει νέο χρήμα.
Με σκοπό η χώρα μας να χρηματοδοτήσει τον επαναπροσανατολισμό του παραγωγικού ιστού και την αναδιάρθρωση της οικονομίας, έπειτα από μια δεκαετή κρίση, ενδεχομένως να πρέπει να προβεί και σε πιο γενναία μέτρα. Λέγοντας αυτό, εννοώ ότι ίσως θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τις προτάσεις του πρώην Διοικητή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι για μια παγκόσμια ρύθμιση χρεών… και θα πρέπει να μετρήσουμε, αν οι διαγραφές ιδιωτικών χρεών και μάλιστα γρήγορα, θα έχουν μεγαλύτερο όφελος από το κόστος διαγραφής και άρα θα μας οδηγήσουν πιο σύντομα στην αναδιοργάνωση.
Πώς κρίνετε την αποτελεσματικότητα των κυβερνητικών μέτρων στήριξης των επιχειρήσεων που επλήγησαν από την πανδημία του κορονοϊού;
Καταρχήν να ξεκινήσουμε από το γεγονός ότι τα μέτρα για τον περιορισμό της υγειονομικής κρίσης ήταν σωστά και αποτελεσματικά. Η χώρα κατάφερε να ξεπεράσει το φαινόμενο της πανδημίας με επιτυχία και το μικρότερο δυνατό κόστος, όπως αυτό αποδεικνύεται σύμφωνα με τα όσα συνέβησαν σε χώρες που δεν έλαβαν μέτρα τουλάχιστον σε αρχικό στάδιο. Από την άλλη, το lockdown που επιβλήθηκε προκειμένου να αποφευχθεί ο συγχρωτισμός και ο συνωστισμός προσώπων, δημιούργησε παύση της οικονομικής δραστηριότητας με αποτελέσματα, τα οποία δεν έχουν αποτυπωθεί ακόμα στην πραγματική οικονομία. Το μέγεθος της πραγματικής ζημιάς θα φανεί από τον Σεπτέμβριο και μετά, λόγω των τεράστιων επιπτώσεων που θα αντιμετωπίσει ο τομέας του τουρισμού κατά τη φετινή περίοδο.
Το ζητούμενο είναι να προστατευθεί η προσφορά (επιχειρήσεις) αλλά και η ζήτηση (εργαζόμενοι/καταναλωτές). Όσον αφορά στα μέτρα, αυτά χρήζουν βελτιώσεως και θα πρέπει να γίνουν πρόσθετες παρεμβάσεις, οι οποίες να έχουν δυναμικό χαρακτήρα (πχ αξιολογώντας τις οικονομικές συνθήκες σε μηνιαία βάση).
Στα πλαίσια αυτά η κυβέρνηση, με την πρώτη φάση των μέτρων, προσπάθησε με οριζόντιο τρόπο, δίνοντας την οικονομική ενίσχυση των 800 ευρώ σε επιχειρήσεις και εργαζομένους που είτε βρίσκονταν σε αναστολή, είτε ήταν πληττόμενοι κλάδοι, αφενός να κερδίσει χρόνο μέχρι να διαπιστώσει ποιο θα είναι το μέγεθος της υγειονομικής κρίσης και αφετέρου ανέμενε τις αντιδράσεις της ΕΕ. Να πούμε ότι δεν είχαν όλοι οι εργαζόμενοι τις ίδιες ανάγκες, ούτε είχαν πληγεί με τον ίδιο τρόπο, άρα θα έπρεπε να υπάρχει στοχευμένη πολιτική. Επίσης προέβη σε αναστολές φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων, προκειμένου να βοηθήσει έμμεσα τη ρευστότητα των επιχειρήσεων και στην κατάρτιση των επιστημόνων μέσω voucher ποσού 600 ευρώ. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να πούμε ότι υπήρχαν αρκετές αστοχίες. Συγκεκριμένα, πάρα πολλές επιχειρήσεις δεν έλαβαν την ενίσχυση των 800 ευρώ, ενώ πληρούσαν όλες τις προϋποθέσεις και έκαναν κανονικά την αίτηση. Επιπλέον δημιουργήθηκε μεγάλο θέμα με το επίδομα των επιστημόνων, το οποίο δόθηκε έπειτα από πίεση των επιστημονικών φορέων και με έναν τρόπο ο οποίος δεν ήταν ο ενδεδειγμένος, αλλά με προγράμματα εκπαίδευσης κάκιστης ποιότητας, τα οποία ήταν άκαιρα και άσκοπα την δεδομένη χρονική στιγμή και δεν προσιδίαζαν στις πραγματικές ανάγκες εκπαίδευσης των επιστημόνων.
Σχετικά με τα μέτρα που ανακοινώθηκαν πρόσφατα, εκτιμώ ότι πρόκειται για ένα πρόγραμμα-γέφυρα μέχρι τον Σεπτέμβριο-Οκτώβριο, όπου θα υπάρχει η πραγματική εικόνα της ζημιάς. Το ζητούμενο όμως είναι να ενισχυθούν οι επιχειρήσεις και οι εργαζόμενοι σήμερα, στοχευμένα και όχι οριζόντια. Και αυτό διότι το κόστος του δισταγμού σήμερα θα είναι μεγαλύτερο από την οικονομική ζημιά που θα προκύψει και θα είναι δυσκολότερη η ανάκαμψη. Υπάρχουν πολλές επιχειρήσεις οι οποίες λόγω της προγενέστερης κατάστασής τους, βγαίνοντας από μια δεκαετή περίοδο μνημονίων αντιμετωπίζουν ήδη προβλήματα υπερχρέωσης και χωρίς την έγκαιρη στήριξή τους, θα έχουν σοβαρό πρόβλημα βιωσιμότητας.
Όσον αφορά στο πρόγραμμα επιδότησης της εργασίας ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ, όπου ο εργοδότης μπορεί να απασχολήσει τον εργαζόμενο σε χρονική περίοδο κατά 50% και το υπόλοιπο 50% να επιδοτηθεί από το Κράτος κατά ποσοστό 60%, καταλαβαίνουμε ότι θα υπάρξει μια μείωση στις καθαρές αποδοχές του εργαζομένου κατά 20% περίπου. Αυτό σημαίνει ότι θα υπάρξει και μείωση στην κατανάλωση και άρα περαιτέρω μείωση στους τζίρους των επιχειρήσεων. Καταρχήν να δηλώσουμε ότι το μέτρο αυτό βοηθά σε πρώτη φάση τις επιχειρήσεις να μην απολύσουν το προσωπικό, αλλά δεν θα πρέπει να οδηγήσει σε καταστρατήγηση των εργασιακών σχέσεων και σε καθιέρωση ενός διαφορετικού μοντέλου εργασιακών σχέσεων, δεδομένου ότι αναφέρεται ότι το μέτρο αυτό δύναται να συνεχιστεί και μετά τον Οκτώβριο του 2020 για όσο διάστημα απαιτηθεί, εξαρτώμενο δε από το βάθος και τον χρόνο της ύφεσης (πιθανόν να οδηγηθούμε έως το δεύτερο εξάμηνο του 2021). Θα πρέπει να εξεταστεί η επιδότηση του μισθού του εργαζομένου σε ποσοστό 100% τουλάχιστον μέχρι την 31/10 ώστε να είναι πιο γρήγορη η ανάκαμψη και να μην οδηγηθούμε σε ύφεση και στην προσφορά, αλλά κυρίως στη ζήτηση.
Σχετικά με τα υπόλοιπα μέτρα, θα πρέπει να υπάρξουν μειώσεις στην προκαταβολή του φόρου για κάποιες επιχειρήσεις και μηδενική προκαταβολή για τις επιχειρήσεις που έχουν υποστεί μεγάλη ζημιά, διότι δεν υπάρχει η αναγκαία ρευστότητα να πληρωθεί ο τρέχων φόρος αλλά και η προκαταβολή φόρου που αντιστοιχούν στην κερδοφόρα χρήση 2019, μέσα σε μια χρήση (2020) όπου η έλλειψη ρευστότητας είναι το μείζον πρόβλημα για τις επιχειρήσεις.
Αδιαμφισβήτητα, η βοήθεια από την Ευρώπη, μέσω των χρηματοδοτικών εργαλείων που διαθέτει και που σχεδιάζει να εφαρμόσει είναι πολύ σημαντική. Το ταμείο Ανάκαμψης αλλά και τα υπόλοιπα εργαλεία, πρέπει να βοηθήσουν τις χώρες του Νότου και ειδικά τη χώρα μας να λάβει τα απαραίτητα κονδύλια με βάση την ζημιά που έχουμε υποστεί ως χώρα και να τα διοχετεύσει στην πραγματική οικονομία, στοχευμένα, ώστε να πιάσουν τόπο και να αποτρέψουν την πορεία προς ένα νέο κύμα πτωχεύσεων αλλά και μετριασμό της ανεργίας. Και σαφώς, σχεδόν παράλληλα, θα πρέπει να σχεδιάσουμε το νέο μείγμα παραγωγικού μοντέλου που θα πρέπει να ακολουθήσουμε ως χώρα, με μια διασπορά μεταξύ των συγκριτικών μας πλεονεκτημάτων, προσαρμοζόμενοι στις απαιτήσεις της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, με προστασία του περιβάλλοντος και συνδυασμό του αγροτικού τομέα, της μεταποίησης και των υπηρεσιών.
Πέρα από την ενίσχυση, πόσο εύκολη είναι η πρόσβαση των επιχειρήσεων στην τραπεζική χρηματοδότηση;
Αναφορικά με τις τράπεζες όντως υπάρχει δυσκολία χρηματοδοτήσεων και γενικότερα ελαστικότητας όρων ιδιαίτερα στην παρούσα φάση. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι τράπεζες δεν έχουν επιλύσει το πρόβλημα των κόκκινων δανείων και συνεπώς δεν έχουν την ευχέρεια χρηματοδότησης που θα απαιτείτο σε μια κατάσταση όπως η παρούσα. Επιπρόσθετα στις νέες χρηματοδοτήσεις που εξήγγειλε το υπουργείο Οικονομικών, αφενός οι όροι ήταν αυστηροί και αφετέρου τα κονδύλια εξαντλήθηκαν πολύ γρήγορα, με αποτέλεσμα πολλές επιχειρήσεις θα μείνουν εκτός αυτών των ευεργετημάτων. Επισημαίνουμε ότι παρατηρήθηκε και το φαινόμενο οι τράπεζες να προκρίνουν την υποβολή αίτησης σε επιχειρήσεις-πελάτες τους οι οποίοι διαθέτουν ικανοποιητικά οικονομικά στοιχεία και μικρότερη ανάγκη χρηματοδότησης στην παρούσα φάση. Αποτέλεσμα αυτού ήταν οι επιχειρήσεις που πραγματικά αντιμετωπίζουν πρόβλημα να έμειναν εκτός της διαδικασίας. Συνεπώς υπάρχει αυξημένη πιθανότητα να παρατηρηθούν υψηλά ποσοστά ανεργίας σε πλήθος επιχειρήσεων των περισσότερων κλάδων.
Σχετικά με τα μέτρα χρηματοδότησης των επιχειρήσεων, δεν δόθηκε επιδότηση προκειμένου να βοηθηθούν οι επιχειρήσεις χωρίς τη λήψη πρόσθετου δανεισμού, ο οποίος θα επιβαρύνει τα κόστη λειτουργίας τους και την χρηματοοικονομική τους θέση ειδικότερα. Το μέτρο της Επιστρεπτέας προκαταβολής μπορεί να είναι χαμηλότοκο, αλλά αποτελεί δάνειο του Κράτους μέσω της Εφορίας και οι όροι για να το λάβει μια επιχείρηση είναι δεσμευτικοί για μεγάλο χρονικό διάστημα. Επίσης τα κριτήρια αποδοχής του μέτρου αυτού είναι απαιτητικά, με συνέπεια να δύνανται να συμμετάσχουν οι απολύτως υγιείς και φερέγγυες επιχειρήσεις και να αποκλείεται η πλειοψηφία των μικρομεσαίων, μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων. Αρνητικό στοιχείο είναι ότι δεν υπήχθησαν σε αυτό το πρόγραμμα και οι ατομικές επιχειρήσεις (πολύ σημαντικός αριθμός σε πλήθος), που δεν απασχολούν προσωπικό, ασκούν όμως επιχειρηματική δραστηριότητα, πολλές φορές με σημαντικό ύψος κύκλου εργασιών και άρα συμμετάσχουν με τον ίδιο και ακόμα πιο προσοδοφόρα στα δημόσια έσοδα του κράτους καταβάλλοντας φόρους και ασφαλιστικές εισφορές, περισσότερες και από επιχειρήσεις με διαφορετική νομική μορφή.
Όσον αφορά τη χρηματοδότηση μέσω του προγράμματος ΤΕΠΙΧ ΙΙ, θεωρώ ότι δεν εξυπηρέτησε τις ανάγκες των μικρών και των πολύ μικρών επιχειρήσεων. Και αυτό διότι αφενός κινήθηκε μέσα σε ασφυκτικά περιορισμένο χρονικό πλαίσιο για την υποβολή των αιτήσεων (τρεις ημέρες), αφετέρου οι τράπεζες λειτούργησαν με αυστηρά πιστοδοτικά κριτήρια, ζητώντας πάρα πολλά στοιχεία από τις επιχειρήσεις και προβαίνοντας σε μια αυτόματη μοντελοποιημένη πιστοληπτική αξιολόγηση (credit scoring), όπου πολλές επιχειρήσεις οι οποίες ενδεχομένως να είχαν μια μικρή οφειλή πχ δόση δανείου ή μια απλήρωτη επιταγή ή έστω μια δόση στην εφορία, δεν μπορούν να λάβουν χρηματοδότηση για κεφάλαιο κίνησης ή τους ζητούνται περαιτέρω εμπράγματες εξασφαλίσεις ή ενεχυρίαση χρηματικού ποσού καταθέσεων ως collateral (συνήθως το 50% του ύψους του αιτούμενου δανείου).
Επομένως με αυτούς τους όρους είναι ευνόητο ότι η απορρόφηση του ποσού χρηματοδότησης μέσω του ΤΕΠΙΧ ΙΙ κατευθύνεται προς τις μεγάλες επιχειρήσεις οι οποίες έχουν ήδη συναλλακτική σχέση με τις τράπεζες και δεν χρειάζονται περαιτέρω ανάλυση στα στοιχεία τους. Αδιαμφισβήτητα σκοπός είναι η αποφυγή νέων κόκκινων δανείων, αλλά σε έκτακτες συνθήκες όπως βιώνουμε αυτή τη περίοδο πρέπει να ενισχυθούν οι επιχειρήσεις για να μπορέσουν να αποκτήσουν ένα κεφάλαιο κίνησης που θα τους επιτρέψει να συνεχίσουν τη λειτουργία τους, καλύπτοντας μεγάλο μέρος των λειτουργικών τους εξόδων, αγοράζοντας τις πρώτες ύλες τους και τα εμπορεύματά τους.
Σε τι κατάσταση βρίσκεται ο κλάδος των λογιστών-οικονομολόγων, δεδομένου ότι σήκωσαν μεγάλο βάρος κατά το δίμηνο της υγειονομικής κρίσης;
Οι λογιστές/οικονομολόγοι επιβαρύνθηκαν υπέρμετρα όλο αυτό το διάστημα προκειμένου να εξυπηρετηθούν όλοι οι πελάτες τους. Μέσα από την έκδοση περίπου 400 Αποφάσεων από την έναρξη των μέτρων έκαναν υπεράνθρωπο αγώνα για να εξυπηρετήσουν τους πελάτες τους, με πολλές ώρες απασχόλησης. Επίσης λόγω του ότι πολλές επιχειρήσεις ήταν κλειστές αδυνατούσαν να εισπράξουν και έτσι ο κλάδος αντιμετώπισε σοβαρό πρόβλημα ρευστότητας. Επιπρόσθετα κλήθηκαν να ερμηνεύουν σχεδόν καθημερινά όλες τις εγκυκλίους των οικονομικών υπουργείων, με κίνδυνο λάθους ερμηνείας. Υπάρχουν πάρα πολλά παραδείγματα συναδέλφων οι οποίο είτε λόγω βιασύνης με βάση τον περιορισμένο χρόνου λειτουργίας της πλατφόρμας, είτε λόγω λανθασμένης ερμηνείας, έκαναν λάθος με αποτέλεσμα να καλούνται τώρα να τακτοποιήσουν οι ίδιοι το λάθος καταβάλλοντας για παράδειγμα ποσό επιδόματος στον πελάτη που δεν το έλαβε. Τέλος, οι περισσότερες υποχρεώσεις τους δεν πήραν παράταση συνεπώς έπρεπε να εκτελέσουν και την τρέχουσα δουλειά τους.
Να φαντασθείτε ότι πολλοί οργανισμοί, χωρίς να έχει παρέλθει η καταληκτική ημερομηνία υποβολής των φορολογικών δηλώσεων, ζητούν εκκαθαριστικά του 2019…επίσης οι τράπεζες ζητούν πάρα πολλά στοιχεία, τα οποία καλούνται να υλοποιήσουν οι λογιστές.
Είναι ο κλάδος που επιτακτικά πρέπει να στηριχθεί ακόμα και με καταβολή κάποιου ποσού εφάπαξ. Οπωσδήποτε θα πρέπει να δοθεί παράταση στην υποβολή των φορολογικών δηλώσεων έως 31/08 τουλάχιστον και των υπολοίπων δηλώσεων σε μεταγενέστερη περίοδο και σε δεύτερο στάδιο θα πρέπει να καθιερώσουμε έναν Κώδικα Δεοντολογίας Λογιστών- Φοροτεχνικών, όπου θα καταγράφονται οι διακριτοί ρόλοι μεταξύ των εμπλεκομένων στο οικονομικό / λογιστικό / φορολογικό σύστημα, οι ευθύνες, τα καθήκοντα, οι αμοιβές, η συνεχής εκπαίδευση και πολλά άλλα στοιχεία, ώστε μέσω αυτού να αναβαθμιστεί το επάγγελμα και να αποτελέσει βασικό σύμμαχο του κράτους, των επιχειρήσεων και των πολιτών στην οικονομική και οργανωτική ανασυγκρότηση που επιβάλλεται να ακολουθήσει.
